Persbericht, 16 juli 2019
Alleen met juiste recept maak je meren echt gezond
Wereldwijd hebben meren last van vervuiling. Herstel kost veel tijd en geld, en
helaas werken maatregelen niet altijd goed of zelfs averechts. Een
onderzoeksteam geleid door het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW)
weet nu hoe we dit probleem met meer succes kunnen aanpakken. Kijk eerst met
welke van vier typen meren je te maken hebt, schrijven ze in het themanummer
van Science of the Total Environment van augustus. De ruimtelijke verschillen
bepalen namelijk de effectiefste aanpak.
[cid:image003.jpg@01D53BD3.AC3FFAB0]“Het ene meer is het andere niet,” zegt
onderzoeker en eerste auteur Annette Janssen. Wel hebben veel meren last van
hetzelfde probleem: vervuiling. Een overmaat aan voedingsstoffen is een bekende
boosdoener. Dat levert in plaats van een gezond meer juist een ‘groene
algensoep’ op, vaak nog giftig ook. “Een effectieve oplossing hangt voor een
belangrijk deel af van de ruimtelijke verschillen bij de meren.” Daar was
eigenlijk nog nooit goed naar gekeken.
Waar en hoe precies komen de voedingsstoffen het meer binnen? En waar komt het
water vandaan? In beide gevallen kan dat uit één punt – zoals een afvalpijp of
een aanvoerende rivier – danwel verspreid via bijvoorbeeld regen of grondwater
het meer in gaan. Op grond van deze ruimtelijke verschillen onderscheidt het
onderzoeksteam vier typen meren. Die hebben eigenlijk allemaal een andere
aanpak nodig.
Type Loosdrecht
Als je bijvoorbeeld kijkt naar de natuurlijke situatie van de Loosdrechtse
Plassen, dan zijn de voedingsstoffen gelijkmatig (diffuus) verspreid over het
hele meer en ook het water komt gelijkmatig binnen via grondwater en neerslag.
“In zo'n type meer als de Loosdrechtse Plassen kan doorspoelen met schoon water
prima werken,” legt Janssen uit.
Heel anders is de situatie in het Taihu-meer bij Shanghai, waar Janssen
onderzoek deed tijdens haar promotie. Bij de rivierinstroom is het meerwater
bedekt met een dikke laag stinkende algendrab, terwijl het bij de uitstromende
rivier relatief schoon is. Een kostbare poging in China om het meer door te
spoelen had niet het resultaat wat men had gehoopt. Janssen: "Bij het
doorspoelen van meren van het Type Taihu wordt de vervuiling als het ware als
een olievlek verder verspreid." Hetzelfde geldt voor Type Pátzcuaro (Mexico),
met puntbelasting van voedingsstoffen en verspreide waterinstroom.
Doorspoelen met schoon water is bij Type Tahoe – een meer in de Verenigde
Staten – juist weer wel een goed idee, doordat de vervuiling dan snel via het
uitstroompunt het meer verlaat. Zogenaamde ‘biomanipulatie’ zoals het wegvangen
van (te)veel woelende vissoorten, lijkt vooralsnog alleen effectief in meren
van het type Loosdrechtse Plassen. Planten en dieren die zorgen voor helder
water krijgen dan weer volop de ruimte.
Minder voedingsstoffen
“Het enige dat bij alle typen meren werkt voor blijvend herstel, is het
verminderen van de aanvoer van voedingsstoffen,” concluderen de onderzoekers
van het NIOO samen met collega’s van Wageningen UR, Planbureau voor de
Leefomgeving, Witteveen+Bos en de United States Geological Survey. Dat is ook
meteen een lastige. Janssen kan hier nu mee aan de slag, dankzij een vandaag
verworven
Veni-beurs<https://www.nwo.nl/actueel/nieuws/2019/07/nwo-veni-van-250.000-euro-voor-166-onderzoekers.html>
van NWO.
◘ Eerste auteur Annette Janssen maakte een korte film om het ‘recept’ voor
meerherstel uit te leggen: Four recipes for lake
management<https://youtu.be/FJ2pAWjOcok>
◘ Meer details per type meer staan in het uitgebreidere webverhaal Het ene
meer is het andere niet: ruimtelijke verschillen bepalen
herstel<https://nioo.knaw.nl/nl/pers/het-ene-meer-het-andere-niet-ruimtelijke-verschillen-bepalen-herstel>
__________________________________________________________________________________________
Het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) is met ruim 300 medewerkers
en studenten een van de grootste onderzoeksinstituten van de Koninklijke
Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW). Het is gespecialiseerd in de
ecologie van het water en het land: hoe werkt de natuur? Sinds 2011 is het
gevestigd in een duurzaam gebouwd onderzoekspand in Wageningen. De historie van
het onderzoek gaat meer dan 60 jaar terug en loopt door ons hele land, en ver
daarbuiten. www.nioo.knaw.nl<http://www.nioo.knaw.nl>
Voor meer informatie:
· Onderzoeker Annette Janssen, NIOO-KNAW en WUR, tel. 06-30288835,
a.janssen@xxxxxxxxxxxx<mailto:a.janssen@xxxxxxxxxxxx> /
annette.janssen@xxxxxx<mailto:annette.janssen@xxxxxx>
· Hoofd wetenschapscommunicatie Froukje Rienks, Nederlands Instituut voor
Ecologie (NIOO-KNAW), tel. 06-10487481 / 0317-473590,
f.rienks@xxxxxxxxxxxx<mailto:f.rienks@xxxxxxxxxxxx>
Illustraties: zie de online versie van dit bericht voor te downloaden
illustraties<https://nioo.knaw.nl/nl/pers/het-ene-meer-het-andere-niet-ruimtelijke-verschillen-bepalen-herstel>.
Bron: Annette Janssen en Manqi Chang / NIOO-KNAW.
Artikel: Success of lake restoration depends on spatial aspects of nutrient
loading and hydrology<https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2019.04.443>. Annette
Janssen, Dianneke van Wijk, Luuk van Gerven, Liesbeth Bakker,Robert Brederveld,
Donald DeAngelis, Jan Janse, Wolf Mooij, Science of The Total Environment Vol.
679, 20 augustus 2019 (p. 248-259)
Onderdeel van het special issue ‘Water Science for Impact’.
Twitter: @niooknaw<https://twitter.com/niooknaw>
Website NIOO: www.nioo.knaw.nl<http://www.nioo.knaw.nl>
Als u dit persbericht ten onrechte ontvangt of geen persberichten meer wenst te
ontvangen, meld dat dan s.v.p. via
communicatie@xxxxxxxxxxxx<mailto:communicatie@xxxxxxxxxxxx>.
Froukje Rienks
Wetenschapsvoorlichter / Hoofd PR & Wetenschapscommunicatie
Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW)
Bureau Bedrijfsvoering
Droevendaalsesteeg 10, 6708 PB Wageningen
Postbus 50, 6700 AB Wageningen
T 0317-473590
M 06-10487481
f.rienks@xxxxxxxxxxxx<mailto:f.rienks@xxxxxxxxxxxx>
www.nioo.knaw.nl<http://www.nioo.knaw.nl/>
@niooknaw (Twitter)<twitter.com/niooknaw>
Het NIOO is het onderzoeksinstituut voor ecologie van de Koninklijke
Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW)