Persbericht Wageningen University, nr 019, 24 februari 2016 – video beschikbaar
http://www.wageningenur.nl/nl/nieuws/Hoe-plantenwortels-en-schimmels-verstoppertje-spelen.htm
Inauguratie prof. Liesje Mommer
Hoe plantenwortels en schimmels verstoppertje spelen
Planten jutten elkaar op. Verschillende gewassen die samen een vegetatie
vormen, groeien beter dan wanneer er maar één soort groeit. Maar hoe werkt dat?
Welke processen onder de grond zorgen ervoor dat deze gewassen samen beter
groeien? Prof. Liesje Mommer licht een tip van de sluier op tijdens haar
inaugurele rede als persoonlijk hoogleraar bij de leerstoelgroep
Plantenecologie en natuurbeheer aan Wageningen University.
Onder ecologen is er consensus over het belang van biodiversiteit: meer
plantensoorten in een grasland leidt overal ter wereld tot meer plantenbiomassa
en een beter functionerend ecosysteem. Biodiversiteit vormt een buffer tegen de
negatieve effecten van klimaatverandering. Echter, de onderliggende mechanismen
voor het tot stand komen van biodiversiteit zijn nog niet goed duidelijk. De
groei van planten wordt bepaald door de onderlinge concurrentie om
voedingsstoffen die zij tot hun beschikking hebben. Althans, dat was het oude
adagium in de plantenecologie. Het onderzoek van prof. Liesje Mommer brengt aan
het licht dat ook andere processen een rol spelen in de groei en
overlevingskansen van planten.
DNA profiel van plantenwortels
Het probleem met onderzoek aan plantenwortels is dat de wortels heel lastig van
elkaar te onderscheiden zijn. Welke wortel hoort bij welke plant? Een blik met
het menselijk oog geeft hier nauwelijks zicht op. Geïnspireerd door een
aflevering van CSI bedacht prof. Mommer dat DNA-technieken misschien de
oplossing konden bieden voor dit probleem. Ze ontwikkelde een methode om
wortels kleur te laten bekennen. Hiermee kon zij de verschillende
plantenwortels van elkaar onderscheiden en zo onderzoeken hoe zij met elkaar
interacteren.
Er vindt een interactie plaats tussen planten onderling. Niet alleen de wortels
spelen daarin een rol, ook de micro-organismen (bacteriën en schimmels) die
rond die wortels leven, de ‘rhizosfeer’, hebben invloed op de groei van de
plant. Plantenwortels lokken bepaalde micro-organismen en ze sturen andere weg.
Dat doen ze door chemische stoffen uit te scheiden, zogeheten ‘wortelexudaten’
(suikers, organische zuren, aminozuren, maar ook antibiotica). Zo creëren
planten hun eigen rhizosfeer; een laagje bacteriën en schimmels die rond de
wortels leven. Die bacteriën en schimmels bepalen vervolgens mede de
hoeveelheid en de soort voedingsstoffen die de plant tot zich kan nemen.
Minder ziekmakende schimmels
In de rhizosfeer zitten niet alleen bacteriën en schimmels die goed zijn voor
de plant, er bestaan ook ziekmakende schimmels. Om onderzoek te kunnen doen
naar de interactie tussen plantenwortels en gezonde en ziekmakende schimmels,
maakt Mommer gebruik van haar DNA-technieken. Bovendien zoekt zij de
samenwerking op met andere onderzoeksdisciplines (phytopathologen, mycologen en
bioinformatici). Wat blijkt? Alle plantensoorten hebben een unieke combinatie
van bodemschimmels. Sommige schimmels komen slechts voor bij één plantensoort,
andere komen op vrijwel alle soorten voor. Zet je die verschillende
plantensoorten bij elkaar, dan blijken veel van die ziekmakende schimmels te
verdwijnen. In de mengsels zitten 40% minder ziekmakende schimmels en de meest
voorkomende ziekteverwekker bij monoculturen blijkt zelfs helemaal verdwenen.
Meer opbrengst, minder bestrijdingsmiddelen
Deze ontdekking biedt kansen voor de landbouw. Door de combinatie van
verschillende plantensoorten op één akker (intercropping) zou het aantal
ziekmakende schimmels kunnen verminderen waardoor minder bestrijdingsmiddelen
nodig zijn. Bovendien leidt de diversiteit tot hogere opbrengst van de
afzonderlijke gewassen. Liesje Mommer: “Planten en schimmels spelen
verstoppertje met elkaar. Als we de regels van het spel leren kennen, kunnen we
ze toepassen en inzetten voor slimmere landbouwsystemen.”
NOOT VOOR DE REDACTIE
Meer informatie bij prof.dr.ir. Liesje Mommer, tel. 0317 486944,
liesje.mommer@xxxxxx<mailto:liesje.mommer@xxxxxx> of via Karin Hommen,
persvoorlichter Wageningen UR, tel. 0317 480954,
jac.niessen@xxxxxx<mailto:jac.niessen@xxxxxx>
Dit bericht op de website van Wageningen UR met
videofilmpje<%20http:/www.wageningenur.nl/nl/nieuws/Hoe-plantenwortels-en-schimmels-verstoppertje-spelen.htm>
Wageningen University maakt deel uit van Wageningen UR (University & Research
centre). De missie is 'To explore the potential of nature to improve the
quality of life'. Binnen Wageningen UR bundelen 9 gespecialiseerde
onderzoeksinstituten van stichting DLO en Wageningen University hun krachten om
bij te dragen aan de oplossing van belangrijke vragen in het domein van gezonde
voeding en leefomgeving. Met ongeveer 30 vestigingen, 6.000 medewerkers en
10.000 studenten behoort Wageningen UR wereldwijd tot de aansprekende
kennisinstellingen binnen haar domein. De integrale benadering van de
vraagstukken en de samenwerking tussen verschillende disciplines vormen het
hart van de unieke Wageningen aanpak.