[PWC-MEDIA] Persbericht. Gen voor oogziekte ontdekt in grote Nederlandse familie

From: <UMCStRadboud@xxxxxxx>
To: <UMCStRadboud@xxxxxxx>
Date: Tue, 4 Jun 2013 09:43:00 +0000

[UMC Radboud logo.jpg]

PERSBERICHT
Nijmegen, 4 juni 2013

Gevonden gen is een belangrijke schakel bij de aanleg van bloedvaten

Gen voor oogziekte ontdekt in grote Nederlandse familie

Onderzoekers van het UMC St Radboud hebben de genetische oorzaak gevonden van
een zeldzame oogziekte, die tot dusver uitsluitend bij één grote Nederlandse
familie is vastgesteld. Familieleden met dit genetische defect hebben slecht
ontwikkelde bloedvaten in de ogen, waardoor het netvlies gedeeltelijk kan
loslaten en milde tot ernstige visuele beperkingen ontstaan. De onderzoekers
hebben hun ontdekking online gepubliceerd in the Proceedings of the National
Academy of Sciences (PNAS)

Onderzoekers van het UMC St Radboud hebben de afgelopen jaren diverse
genetische foutjes gevonden die leiden tot een oogziekte. "Bij een van de
families wilde die zoektocht niet zo vlotten", zegt hoogleraar ooggenetica
Frans Cremers. Totdat hij met zijn onderzoeksgroep en geneticus Rob Collin de
nieuwste technieken op het probleem losliet. Cremers: "Bij alle patiënten in de
familie brachten we eerst de stukken DNA in kaart gebracht die bij iedereen
hetzelfde zijn. In die stukken DNA moet het gen zitten met het defect.
Vervolgens hebben we alle genen van twee patiënten met exoomsequencing
gedetailleerd in kaart gebracht. Toen we beide technieken combineerden, leverde
dat uiteindelijk zes kandidaten op. Van die zes had het ZNF408 gen de beste
papieren. Dit gen zijn we verder gaan onderzoeken."

Lekkende vaten

Collin: "ZNF408 is een transcriptiefactor, een genetische regisseur die een
aantal andere genen aanstuurt en op die manier de aanmaak van een aantal andere
eiwitten regelt. Transcriptiefactoren spelen een belangrijke rol in het
functioneren van de cel. We waren dus heel benieuwd wat ZNF408 precies doet en
wat er misgaat als er een klein foutje in zit. En hoe het foutje tot deze
oogziekte leidt."

De oogziekte in de Nederlandse familie ontstaat doordat bij de patiënten (een
deel van) het netvlies soms loslaat. Dit loslaten wordt veroorzaakt door niet
goed aangelegde en lekkende bloedvaten die in het netvlies liggen. Cremers:
"Bij deze patiënten zijn de bloedvaten maar in tweederde van het oog aangelegd,
daarna stopt het. Daar hebben ze niet of nauwelijks last van omdat de aanleg
van de bloedvaten niet is verstoord in het deel van het netvlies waarmee we
hoofdzakelijk zien. Het zijn vooral de lekkages die schade veroorzaken, doordat
een deel van het netvlies hierdoor losraakt. Afhankelijk van de grootte leidt
dat tot gezichtsverlies of soms zelfs complete blindheid. Als je weet dat een
patiënt de ziekte heeft, kun je door regelmatige controle en snel ingrijpen bij
dreigende netvliesloslating veel schade voorkomen."

Doorzichtige zebravis

Om de functie van ZNF408 te bestuderen, stopte Collin een normale en een
gemuteerde versie van het gen in een cel: "Activeer je de normale versie, dan
gaat het ZNF408 eiwit inderdaad naar de celkern om daar andere genen te
activeren. Maar als je het gemuteerde gen activeert, zie je dat het ZNF408
eiwit de celkern niet meer kan bereiken. Het gemuteerde gen is dus niet meer in
staat om die andere genen aan het werk te zetten."

Vervolgens gebruikte collega Erwin van Wijk de zebravis om het effect in een
organisme te bestuderen. De vis is de eerste dagen van zijn leven helemaal
doorzichtig, zodat je ook de ontwikkeling van het vaatstelsel in het binnenste
van de vis goed kunt zien. Voor een optimaal zicht kleurde hij de bloedvaten
van de vis groen met een fluorescerend eiwit.

Extra schadelijk

"Hoe verder je de hoeveelheid ZNF408 in de zebravis verlaagt, hoe ernstiger de
afwijkingen worden in de embryonale bloedvaten van de zebravis," zegt Collin,
"vooral in de ogen en de staart. Maar er valt nog iets anders op. Activeren we
het gemuteerde gen, dan worden de afwijkingen nóg ernstiger. De gemuteerde
eiwitten blokkeren waarschijnlijk de aanwezige eiwitten die nog wel goed
functioneren. De gemuteerde eiwitten verliezen dus niet hun functie, maar
worden door de mutatie juist extra schadelijk. Waardoor de bloedvaten nóg
slechter worden aangelegd."

Met de ontdekking van dit gen is niet alleen de oorzaak van de zeldzame
oogziekte van deze Nederlandse familie opgehelderd. Cremers: "Ons onderzoek
toont aan dat het gen een belangrijke rol speelt in de aanleg van bloedvaten.
Dit proces zie je ook terug bij hele andere biologische processen, bijvoorbeeld
bij de groei en ontwikkeling van tumoren: ook daar worden vaak bloedvaten
aangelegd die belangrijk zijn om de tumor van zuurstof en andere moleculen te
voorzien. Dit onderzoeksveld staat sterk in de belangstelling en mogelijk wijst
verder onderzoek uit dat ZNF408 daarin ook een belangrijke speler is."

Noten voor de redactie:

Publicatie in PNAS:
ZNF408 is mutated in familial exudative vitreoretinopathy and is crucial for
the development of zebrafish retinal vasculature - Rob W. J. Collin,
Konstantinos Nikopoulos, Margo Dona, Christian Gilissen, Alexander Hoischen, F.
Nienke Boonstra, James A. Poulter, Hiroyuki Kondo, Wolfgang Berger, Carmel
Toomes, Tomoko Tahira, Lucas R. Mohn, Ellen A. Blokland, Lisette Hetterschijt,
Manir Ali, Johanne M. Groothuismink, Lonneke Duijkers, Chris F. Inglehearn, Lea
Sollfrank, Tim M. Strom, Eiichi Uchio, C. Erik van Nouhuys, Hannie Kremer,
Joris A. Veltman, Erwin van Wijk, Frans P. M. Cremers.

Illustraties over (afwijkende) vaatvorming in de zebravis zijn beschikbaar voor
de media.
ompared with
Persvoorlichters bij het UMC St Radboud: 024-3618910, buiten kantooruren 06 -
51291446.
E-mailadres voor de media: umcstradboud@xxxxxxx<mailto:umcstradboud@xxxxxxx>
Volg ons ook op twitter<http://twitter.com/umcnpress>
Klik hier voor meer
persberichten<http://www.umcn.nl/OverUMCstRadboud/NieuwsEnMedia/Nieuws/Pages/default.aspx>
van het UMC St Radboud
Wilt u onze persberichten niet ontvangen? Stuur een mailtje naar
umcstradboud@xxxxxxx<mailto:umcstradboud@xxxxxxx>

Het UMC St Radboud staat geregistreerd bij de Kamer van Koophandel in het
handelsregister onder nummer 41055629.
The Radboud University Nijmegen Medical Centre is listed in the Commercial
Register of the Chamber of Commerce under file number 41055629.

[PWC-MEDIA] Persbericht. Gen voor oogziekte ontdekt in grote Nederlandse familie

Other related posts: