[cid:image005.png@01CE5883.AC511C80] Den Haag, 5 september 2013 Schaliegas: meer inspraak voor lagere overheden Bij beslissingen over de omstreden schaliegaswinning zouden gemeentes en provincies meer te zeggen moeten krijgen. Dit kan door hen meer inspraak te geven bij activiteiten in de diepe ondergrond - zoals de winning van delfstoffen, aardwarmte, drinkwater en CO2-opslag. Nu beslist het Rijk hierover en dat wringt met de belangen van gemeentes, provincies en lokale inwoners. Dit schrijft het Rathenau Instituut in het rapport "Samen winnen. Verbreding van schaliegasdiscussie en handvatten voor besluitvorming", dat vandaag verschijnt. Belangrijke conclusie uit het rapport is dat het Rijk meer aandacht moet hebben voor de zorg van lagere overheden over de beperkte formele rol in de besluitvorming over schaliegas. Het huidige beleid, waarin het nationaal belang voorrang krijgt, doet het lokale en regionale verzet tegen schaliegas juist groeien. Opmerkelijk, zo vinden de onderzoekers, gezien de ervaringen met de ondergrondse CO2-opslag bij Barendrecht, dat vooral door een gebrek aan lokaal draagvlak mislukte. Goede samenwerking In de besluitvorming over schaliegaswinning, maar ook bij die van andere energiebronnen, is een goede samenwerking tussen de nationale overheid met lokale overheden cruciaal. Lagere overheden hekelen de huidige top-downbenadering en willen een plek aan tafel. Zij vinden dat zij te weinig formele ruimte hebben voor inspraak. Als gemeentes en provincies meer zeggenschap zouden krijgen over de ondergrond, kan de stem van lokale inwoners ook beter gehoord worden. Het Rijk werkt al aan een concept "Structuurvisie Ondergrond", waarbij ook gemeentes en provincies meepraten, en waarvoor groot draagvlak bestaat. Het is goed als het Rijk bij de keuzes over schaliegas alvast handelt in de geest daarvan, adviseert het Rathenau Instituut. Bij de beslissingen over schaliegaswinning zou er ook gekeken moeten worden naar een redelijke verdeling van de lusten en lasten tussen de nationale overheid en de regio's. De nadelen van schaliegasboringen zijn nu voor gemeentes en hun inwoners, terwijl de opbrengsten voor de staat zijn. Ook een compensatie voor lagere huizenprijzen, geluidsoverlast of voor de risico's voor bedrijven, kan helpen om gezamenlijke oplossingen te vinden. Verder zou er gekeken moeten worden naar de lange-termijneffecten van schaliegasboringen voor lokale bedrijven, en naar de impact op landbouw- en natuurgebieden. Meer dan technische risico's Het Rathenau Instituut constateert dat het schaliegasdebat teveel over mogelijke risico's gaat. De discussie gaat vooral over potentiële gevolgen als grondwatervervuiling, aardbevingen, de verstoring van de leefomgeving en over de veiligheid. Maar dat is, volgens het instituut, maar een deel van het verhaal. Andere aspecten, zoals het duurzamer maken van onze energievoorziening en het onafhankelijk worden van energie-import, moeten ook worden meegewogen. Om een onderbouwde beslissing te kunnen nemen, zou duidelijk moeten worden of, en hoe, Nederland met schaliegas de overgang naar duurzame energie wil overbruggen, nu het aardgas opraakt. Over het Rathenau Instituut Het Rathenau Instituut stimuleert de publieke en politieke meningsvorming over wetenschap en technologie. Daartoe doet het instituut onderzoek naar de organisatie en ontwikkeling van het wetenschapssysteem, publiceert het over maatschappelijke effecten van nieuwe technologieën, en organiseert het debatten over vraagstukken en dilemma's op het gebied van wetenschap en technologie. Eerdere rapporten van het bij het Rathenau Instituut over energie: "Schoon fossiel of vuilstort? Resultaten focusgroepen met burgers over CO2-opslag in lege aardgasvelden." (2008, over het verzet tegen de opslag van CO2 in Barendrecht) "Energietransitie begint in de regio. Rotterdam, Texel en Energy Valley onder de loep". (2009) "Naar de kern van de bio-economie. De duurzame beloftes van biomassa in perspectief" (2010) "Energie in 2030. Maatschappelijke keuzes van nu" (2011), over de beperkte haalbaarheid van volledig duurzame energie. Noot voor de redactie Voor interviews en meer informatie kunt u terecht bij Janneke Visser, persvoorlichter: j.visser@xxxxxxxxxxx<mailto:j.visser@xxxxxxxxxxx>, 070-342 1536 en 06-125 939 18.De perspresentatie in Nieuwspoort begint vanmiddag om 15.00 uur: http://www.rathenau.nl/agenda/. Het rapport "Samen winnen. Verbreding van schaliegasdiscussie en handvatten voor besluitvorming" is geschreven door Annick de Vries, Rinie van Est en Arnoud van Waes. De conclusies en beleidsaanbevelingen zijn samengevat in een Bericht van twee pagina's, getiteld "Schaliegas: veelzijdig debat vereist". Deze kunt u hier<http://www.rathenau.nl/actueel/alle-categorieen/2013/09/schaliegas-meer-inspraak-voor-lagere-overheden.html> downloaden. U kunt gratis een papieren exemplaren bestellen via Janneke Visser. De publicaties staan ook als PDF-bestand op www.rathenau.nl<http://www.rathenau.nl>.