[PWC-MEDIA] [Nova-perslijst2] Zware sterren worden als reuzen geboren
- From: Marieke Baan <h.m.baan@xxxxxx>
- To: nova-perslijst1@xxxxxxxxxxx, nova-perslijst2@xxxxxxxxxxx, nova-astronomen@xxxxxxxxxxx
- Date: Tue, 6 Dec 2011 10:41:30 +0100
| P E R S B E R I C H T Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA) --------------------------------------------------------------------------------------------------- Amsterdam, 6 december 2011 Zware sterren worden als reuzen geboren Amsterdamse astronomen hebben aangetoond dat zware sterren in wording veel groter zijn dan volwassen zware sterren. Zij bevestigen de theorie dat zware sterren aan het eind van hun vormingsproces nog verder samentrekken, totdat zij een stabiel evenwicht hebben bereikt. De bevindingen zijn gepubliceerd in Astronomy & Astrophysics. Al jarenlang wordt geprobeerd een duidelijk spectrum van zo’n jonge, zware ster op te nemen. Dat wordt ernstig bemoeilijkt door de ondoordringbare moederwolk van gas en stof rond de zich vormende ster. Met de nieuwe, zeer gevoelige spectrograaf X-shooter op ESO’s Very Large Telescope in Noord-Chili is dat nu voor het eerst gelukt. De astronomen verkregen het spectrum van de jonge ster B275 in de Omeganevel, een stervormingsgebied in het sterrenbeeld Boogschutter dat ook wel wordt aangeduid als Hoefijzernevel of Messier 17. Het spectrum laat zien dat de ster ongeveer drie maal zo groot is als een normale ster van 7 maal de massa van de zon. Dit komt goed overeen met recente stervormingsmodellen. Eerder in het vormingsproces zijn deze sterren omringd door een schijf waarin het gas ronddraait en langzaam op de ster-in-wording terecht komt. Dit gaat gepaard met de productie van sterke straalstromen, zoals eerder dit jaar gemeld door dezelfde onderzoeksgroep (http://www.astronomie.nl/nieuws/2149/zeldzame_geboorte_van_een_zware_ster_waargenomen.html). Als de ster bijna ‘klaar’ is, verdwijnt de schijf en wordt het oppervlak van de ster zichtbaar. In deze laatste vormingsfase bevindt B275 zich. De ster is in de kern inmiddels zo heet geworden dat de fusie van waterstof van start gaat. De ster trekt verder samen, totdat de energieproductie in de kern de stralingsverliezen aan het oppervlak van de ster precies compenseert en een stabiel evenwicht is bereikt. Het X-shooter spectrum van deze jonge zware ster toont aan dat de oppervlaktetemperatuur een stuk lager is dan normaal voor een ster met deze lichtkracht (1600 zonslichtkrachten, de lichtkracht van een ster met zeven maal de massa van de zon). Deze discrepantie wordt opgelost als de ster een grotere afmeting heeft. Dat is precies wat de scherpe spectraallijnen aangeven: het spectrum van een reuzenster. Eerste auteur Bram Ochsendorf analyseerde het spectrum als UvA-student in het kader van zijn master’s-onderzoeksproject. “Door het grote golflengtebereik van X-shooter kan je veel eigenschappen van de ster tegelijk bepalen, zoals de oppervlaktetemperatuur, de afmeting, en de aanwezigheid van een schijf”, aldus Ochsendorf, die inmiddels promovendus is in Leiden. Het spectrum werd opgenomen tijdens de testfase van X-shooter, door de co-auteurs Rolf Chini en Vera Hoffmeister van de Ruhr-Universität in Bochum, Duitsland. “Dit is een prachtige bevestiging van nieuwe theoretische berekeningen van de vorming van zware sterren, verkregen dankzij de extreme gevoeligheid van X-shooter” zegt Ochsendorfs begeleider Prof. Lex Kaper. E I N D E P E R S B E R I C H T --------------------------------------------------------------------------------------------------- Meer informatie Contact: Lex Kaper, Sterrenkundig Instituut ‘Anton Pannekoek’, Universiteit van Amsterdam E-mail: L.Kaper@xxxxxx Tel: 020-5257474(91) Bram Ochsendorf, Sterrewacht Leiden, Universiteit Leiden E-mail: ochsendorf@xxxxxxxxxxxxxxxxxx Artikel: First firm spectral classification of an early-B pre-main-sequence star: B275 in M17, B.B. Ochsendorf, L.E. Ellerbroek, R. Chini, O.E. Hartoog, V. Hoffmeister, L.B.F.M. Waters, L. Kaper, Astronomy & Astrophysics Letters Vol.536. Online-publicatie: http://www.aanda.org/index.php?option=com_article&access=doi&doi=10.1051/0004-6361/201118089&Itemid=129 X-shooter: X-shooter is de nieuwste aanwinst van ESO’s Very Large Telescope op Cerro Paranal in Noord-Chili. X-shooter is de krachtigste spectrograaf ter wereld en heeft een ongeëvenaard golflengtebereik: van 300 nm (UV) tot 2500 nm (infrarood) in één ‘shot’. X-shooter is gebouwd door een internationaal consortium; de infrarood-arm is in Nederland ontwikkeld, met financiële steun van NOVA, NWO, ASTRON en de Universiteiten van Amsterdam en Nijmegen. Beeld: Fig.1: Artist’s impression van het vormingsproces van zware sterren. Nadat de ster-in-wording is opgebouwd, verdwijnt de schijf rond de ster en wordt het oppervlak zichtbaar. In deze fase is de ster een stuk groter dan normaal; een reus. Vervolgens trekt de ster verder samen totdat een stabiel evenwicht wordt bereikt (de zogenaamde hoofdreeks). Fig.2: Opname van het stervormingsgebied de Omeganevel (M17), gefotografeerd met OmegaCAM, de in Nederland gebouwde camera van de VLT Survey Telescope (VST). Zie ook het NOVA-persbericht http://www.astronomie.nl/nieuws/2187/eerste_beelden_vst_met_'nederlandse'_camera_omegacam.html Opgemaakt persbericht op www.astronomie.nl/ --------------------------------------------------------------------------------------------------- Met vriendelijke groet, Drs. Marieke Baan Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie NOVA Informatie Centrum Science Park 904 1098 XH Amsterdam T +31(0)20-5257480 F +31(0)20-5257484 M +31(0)6-14322627 www.astronomie.nl |
_______________________________________________ Nova-perslijst2 mailing list Nova-perslijst2@xxxxxxxxxxx https://list.uva.nl/mailman/listinfo/nova-perslijst2
Other related posts:
- » [PWC-MEDIA] [Nova-perslijst2] Zware sterren worden als reuzen geboren - Marieke Baan
