Dit bericht staat online op: http://www.nwo.nl/nwohome.nsf/pages/NWOP_92XKA4 13 december 2012 NWO investeert in maatschappelijk verantwoorde innovatie binnen topsectoren Om technologische innovaties succesvol te kunnen implementeren moet vroegtijdig rekening worden gehouden met de mogelijke ethische en maatschappelijke gevolgen ervan. Daarom financiert NWO tien wetenschappelijke onderzoeken die tot doel hebben de ethische en maatschappelijke aspecten van innovatietrajecten al aan de ontwerptafel een rol te laten spelen. NWO heeft een totaalbudget van 1,8 miljoen euro beschikbaar gesteld voor deze onderzoeken, die aansluiten bij het topsectorenbeleid van de Nederlandse overheid. De onderzoeken krijgen financiering binnen het NWO-programma Maatschappelijk Verantwoord Innoveren en hebben een looptijd van één of twee jaar. De projecten richten zich op proactief onderzoek naar ethische en maatschappelijke vraagstukken die verbonden zijn met de ontwikkeling van technologische innovaties. De onderzoeken hebben onder meer betrekking op het maatschappelijk draagvlak voor de plaatsing van windturbines en het vertrouwen van patiënten als cruciale factor voor het introduceren van zorg op afstand (‘telecare’). Topsectoren Alle economische topsectoren zijn uitgenodigd om aan dit programma deel te nemen; in deze ronde participeren de topsectoren Energie, Life Sciences & Health, Agri&Food en Tuinbouw. De projecten worden gefinancierd door NWO; private en publieke partijen dragen bij. Het programma Maatschappelijk Verantwoord Innoveren biedt het bedrijfsleven kansen om innovaties succesvol te implementeren en kosten te besparen. Bovendien creëert de werkwijze binnen dit programma mogelijkheden voor nieuwe producten en diensten door sociaal geïnspireerde innovaties. Het gaat om interdisciplinair onderzoek waarbinnen bèta-, alfa- en gammaonderzoekers samenwerken aan maatschappelijk relevante projecten die rechtstreeks toepasbaar zijn. In het lopende programma werkt NWO samen met een zestal ministeries en met belanghebbenden vanuit private en publieke partijen (www.nwo.nl/mvi). Onderzoeksprojecten Topsector Energie, thema Gas: (Hoe) willen we schaliegas? Dr. A. (Aad) Correljé, TU Delft Schaliegas is aardgas dat wordt gewonnen uit kleisteen. Er zijn voor- en tegenstanders van deze nieuwe vorm van gaswinning. Dit onderzoek kijkt naar de aard van die meningsverschillen. En hoe nieuwe technologieën, organisaties, informatie, inspraak en regelgeving oplossingen kunnen bieden. Topsector Energie, thema Smart Grids: Strijd om aanvaardbare smart grid standaarden Prof. dr. M.J. (Jeroen) Van den Hoven, TU Delft Om smart grids (‘slimme electriciteitsnetten’) te realiseren zijn standaarden noodzakelijk. Deze worden ontwikkeld binnen constant veranderende netwerken van organisaties. Zij concurreren om de positie van dominante standaard. De onderzoekers analyseren hoe ethische en sociale wensen van gebruikers kunnen worden gewaarborgd op dit strijdtoneel. Topsector Energie, thema Wind op zee: Maatschappelijke acceptatie van windmolens op zee Prof. dr. R.W. (Rolf) Künneke, TU Delft Schone energie is aantrekkelijk, zolang men er zelf geen last van heeft. Ook bij het ontwikkelen van offshore wind energiesystemen is maatschappelijke acceptatie vaak een issue. Doel van dit onderzoek is de ontwikkeling van een methode om maatschappelijk draagvlak onderdeel te maken van het ontwerp van deze energiesystemen. Daarmee kan worden voorkomen dat nieuwe systemen om schone energie te genereren in een later stadium op maatschappelijke bezwaren stuiten. Topsector Energie, thema Energiebesparing in de bebouwde omgeving: Moreel verantwoorde beïnvloeding door technologie Dr. A. (Andreas) Spahn, TU Eindhoven Technologie kan mensen beïnvloeden: een display met energieverbruiksinformatie kan leiden tot minder verbruik. Moet die technologie daarbij melden wat het doel is? Dit onderzoek bestudeert de effectiviteit van moreel-verantwoorde beïnvloedende technologie, die zo min mogelijk misleidend of manipulatief is. Topsector Energie, thema Bio-energie: ‘Groen’ produceren als maatschappelijke uitdaging Prof. dr. P. Osseweijer, TU Delft Het is om verschillende redenen wenselijk om te komen tot een duurzame productie van bijvoorbeeld voedsel en energie. Maar het ontwikkelen van duurzame productiesystemen is niet alleen een techno-wetenschappelijke uitdaging; innovaties moeten ook op maatschappelijk draagvlak kunnen rekenen. In dit onderzoek wordt een methode ontwikkeld om te komen tot duurzame productiesystemen met oog voor maatschappelijke waarden. Topsector Life Sciences & Health: Vertrouwen in zorg op afstand Dr. P.J. (Philip) Nickel, TU Eindhoven Door zorg op afstand kunnen mensen hun ziektes thuis monitoren met behulp van informatiesystemen. De onderzoekers bestuderen welke factoren bijdragen aan het vertrouwen van patiënten in zorg op afstand. Er wordt ook onderzocht hoe deze systemen betrouwbaarder gemaakt kunnen worden. Ethische vragen bij telemonitoring voor ouderen Prof. dr. ir. J.C. (Hans) Wortmann, Rijksuniversiteit Groningen Ouderen kunnen thuis in beweging blijven en trainen met behulp van speciale bewegingsapparatuur. Dit onderzoek voegt hieraan de mogelijkheid toe om op afstand zorg te verlenen: via telemonitoring worden gegevens verzameld en gedeeld over het gebruik van de apparatuur. In dit project zal onderzoek worden gedaan naar deze toepassing van telemonitoring en de ethische vraagstukken die hierbij een rol spelen. Topsectoren Agri&Food en Tuinbouw: Terug naar de natuur: optimale kansen voor een duurzame voedselketen Prof. dr. H.A.E. (Hub) Zwart, Radboud Universiteit Nijmegen In het licht van bevolkingsgroei, roofbouw op natuurlijke hulpbronnen, verlies van biodiversiteit, mondiale mobiliteit en klimaatverandering vormt de overgang naar een duurzame, meer natuurlijke productiewijze in landbouw en industrie een belangrijke uitdaging. Dit project beoogt de slaagkans van een betere samenwerking met de natuur te optimaliseren door mogelijke maatschappelijke tegenstellingen en conflicten tijdig te signaleren en oplossingen aan te dragen. Op zoek naar alternatieven voor het doden van eendagshaantjes Prof. dr. H.G.J. (Bart) Gremmen, Wageningen Universiteit Het is in veel landen praktijk om bij het fokken van leghennen de haantjes die geboren worden (de zgn. eendagshaantjes) onmiddellijk na geboorte te doden; ze zijn ongeschikt als leghen maar ook als vleeskip. Omdat de maatschappelijke weerstand hiertegen toeneemt, wordt gezocht naar andere oplossingen. Binnen dit project zal onderzocht worden welke technische, maatschappelijke en ethische vraagstukken spelen bij mogelijke alternatieve werkwijzen. Sociaal leren voor maatschappelijk verantwoorde innovatie Dr. B.C. (Barbara) van Mierlo, Wageningen Universiteit Private partijen nemen steeds meer zelf initiatief voor maatschappelijk verantwoorde innovatie. De onderzoekers gebruiken en verbeteren een methodologie voor sociaal leren. Zo worden groeiende landbouw-innovatienetwerken geholpen om economische vitaliteit te koppelen aan verbeteringen voor het milieu en dierenwelzijn. Over NWO De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) is met een budget van ruim 500 miljoen euro per jaar een van de grootste wetenschapsfinanciers in Nederland. NWO stimuleert kwaliteit en vernieuwing in de wetenschap door het beste onderzoek te selecteren en financieren. NWO beheert onderzoeksinstituten van (inter)nationaal belang, geeft mede richting aan het wetenschappelijk onderzoek in Nederland en brengt wetenschap en maatschappij dichter bij elkaar. Onderzoeksvoorstellen worden beoordeeld en geselecteerd door vooraanstaande wetenschappers uit binnen- en buitenland. Dankzij financiering van NWO kunnen meer dan 5000 wetenschappers onderzoek doen. --- Meer informatie: - NWO, afdeling Voorlichting en Communicatie - t.: +31 (0)70 344 07 41, voorlichting@xxxxxx 12-77 --- Perslijst: aanmelden <http://www.nwo.nl/interact.nsf/pages/NWOA_78BDC3?OpenDocument> | afmelden <http://www.nwo.nl/interact.nsf/pages/NWOA_78BDC3?opendocument&subfrm=Cancel> Adreswijzigingen doorgeven via: nwo_nieuws@xxxxxx <mailto:nwo_nieuws@xxxxxx> Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) Afdeling Voorlichting en Communicatie Postbus 93138 2509 AC Den Haag Persvoorlichters: nwo_nieuws@xxxxxx <mailto:nwo_nieuws@xxxxxx> t.: +31 (0)70 344 07 29 (ook buiten kantooruren bereikbaar)