P E R S B E R I C H T
Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)
---------------------------------------------------------------------------------------------------
12 december 2016
Verlindes nieuwe theorie voor het eerst getest met zwaartekrachtlenzen
Een team onder leiding van de Leidse astronoom Margot Brouwer heeft voor het
eerst de nieuwe theorie van de Amsterdamse theoretisch natuurkundige Erik
Verlinde getest door middel van de lenswerking van zwaartekracht. Brouwer heeft
de zwaartekracht rond meer dan 33.000 sterrenstelsels gemeten om Verlindes
voorspelling te toetsen. Ze concludeert dat Verlindes theorie goed overeenkomt
met de waargenomen zwaartekrachtverdeling. De resultaten zijn geaccepteerd voor
publicatie in het Britse vakblad Monthly Notices of the Royal Astronomical
Society.
De zwaartekracht van sterrenstelsels kromt de ruimte, waardoor het licht dat
door deze ruimte reist wordt afgebogen, net als door een lens.
Achtergrond-sterrenstelsels die ver achter een voorgrond-sterrenstelsel (de
lens) staan, lijken daardoor iets vervormd. Dit effect kan worden gemeten om zo
de verdeling van zwaartekracht rondom een voorgrond-sterrenstelsel te bepalen.
Op afstanden tot honderd keer de straal van het sterrenstelsel meten astronomen
echter veel meer zwaartekracht dan Einsteins zwaartekrachttheorie kan
verklaren. Deze theorie klopt alleen wanneer er onbekende, onzichtbare
deeltjes, zogeheten donkere materie, worden toegevoegd.
Erik Verlinde claimt nu dat hij met zijn alternatief voor Einsteins theorie
niet alleen het mechanisme achter de zwaartekracht verklaart, maar ook de
herkomst van deze mysterieuze extra zwaartekracht in en rondom sterrenstelsels,
die astronomen momenteel toeschrijven aan donkere materie. Verlindes nieuwe
theorie voorspelt hoeveel zwaartekracht er moet zijn, enkel op basis van de
massa van de zichtbare materie.
Brouwer berekende de door Verlinde voorspelde hoeveelheid zwaartekracht van
33.613 sterrenstelsels, op basis van hun zichtbare massa. Ze vergeleek deze
voorspelling met de waarnemingen van de zwaartekrachtverdeling door middel van
lenswerking, om zo Verlindes theorie te testen. Haar conclusie is dat Verlindes
voorspelling goed overeenkomt met de waargenomen zwaartekrachtverdeling, maar
ze benadrukt dat ook donkere materie de extra zwaartekracht kan verklaren. De
massa van de donkere materie-wolk is echter een vrije parameter, die aan de
waarneming moet worden aangepast. Wat Verlindes theorie onderscheidt is dat hij
een directe voorspelling geeft, zonder vrije parameters.
Omdat Verlindes nieuwe theorie veel waarnemingen nog níet kan verklaren, is het
bestaan van donkere materie zeker niet ontkracht. De theorie is momenteel
alleen toepasbaar op geïsoleerde, bolvormige, statische systemen, terwijl het
heelal een dynamisch en complex geheel is. Brouwer: “De vraag is nu hoe de
theorie zich verder ontwikkelt, en hoe we deze verder kunnen testen. Het
resultaat van deze eerste test is in elk geval interessant.”
Het onderzoek is gebaseerd op waarnemingen van GAMA- (Galaxy And Mass Assembly)
en KiDS- (Kilo-Degree Survey), met wetenschappers uit Nederland (Leiden,
Groningen), Duitsland, Schotland, Engeland en Australië. De KiDS-waarnemingen
worden uitgevoerd met de Nederlandse camera OmegaCAM op ESO’s VLT Survey
Telescope op Cerro Paranal in Noord-Chili.
E I N D E P E R S B E R I C H T
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Meer informatie
Contact:
Margot Brouwer, Sterrewacht leiden, Universiteit Leiden
E-mail: brouwer@xxxxxxxxxxxxxxxxxx<mailto:brouwer@xxxxxxxxxxxxxxxxxx>
Artikel:
First test of Verlinde's theory of Emergent Gravity using Weak Gravitational
Lensing measurements
Margot M. Brouwer1, Manus R. Visser2, Andrej Dvornik1, Henk Hoekstra1,
Konrad Kuijken1, Edwin A. Valentijn3, Maciej Bilicki1, Chris Blake4,
Sarah Brough5, Hugo Buddelmeijer1, Thomas Erben6, Catherine Heymans7,
Hendrik Hildebrandt6, Benne W. Holwerda1, Andrew M. Hopkins5, Dominik Klaes6,
Jochen Liske8, Jon Loveday9, John McFarland3, Reiko Nakajima6,
Cristóbal Sifón1, Edward N. Taylor4.
1 Leiden Observatory, Leiden University
2 Institute for Theoretical Physics, University of Amsterdam
3 Kapteyn Astronomical Institute, University of Groningen
4 Centre for Astrophysics and Supercomputing, Swinburne University of Technology
5 Australian Astronomical Observatory
6 Argelander-Institut für Astronomie.
7 SUPA, Institute for Astronomy, University of Edinburgh.
8 Hamburger Sternwarte, Universitat Hamburg
9 Astronomy Centre, University of Sussex
http://mnras.oxfordjournals.org/lookup/doi/10.1093/mnras/stw3192
Beeld:
De zwaartekracht van sterrenstelsels kromt de ruimte, waardoor het licht dat
door deze ruimte reist wordt afgebogen. Dit afgebogen licht stelt astronomen in
staat om de zwaartekrachtverdeling rondom deze sterrenstelsels te meten, zelfs
tot een afstand die honderd keer groter is dan het sterrenstelsel zelf. Credit:
APS/Alan Stonebraker; galaxy images from STScI/AURA, NASA, ESA, and the Hubble
Heritage Team
Video: https://www.youtube.com/watch?v=c_a2jWYk8A0&feature=youtu.be
Opgemaakt persbericht op www.astronomie.nl/<http://www.astronomie.nl/>
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Met vriendelijke groet,
Marieke Baan
Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)
NOVA Informatie Centrum
Science Park 904
1098 XH Amsterdam
T: 020-5257480
M: 0614322627
www.astronomie.nl<http://www.astronomie.nl/>
[cid:127D1880-59EA-4BFC-BCE1-A17017B84E09@wireless.uva.nl]