Dit persbericht staat ook op www.astronomie.nl
Nederlandse versie:
http://www.astronomie.nl/#!/actueel/nieuws/_detail/gli/astronomen-zien-raadselachtig-stikstofgebied/
Engelse versie:
http://www.astronomie.nl/#!/index/_detail/gli/astronomers-see-mysterious-nitrogen-area/
P E R S B E R I C H T
Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)
---------------------------------------------------------------------------------------------------
15 juni 2017
Astronomen zien raadselachtig stikstofgebied in vlindervormige
stervormingsschijf
Een internationaal team van sterrenkundigen, met Nederlanders in de
hoofdrol, heeft in het zuidoosten van een vlindervormige stervormingsschijf
een gebied ontdekt met veel stikstofhoudende moleculen. In het noordwesten
van de schijf is er juist weinig stikstof. De astronomen vermoeden dat
meerdere sterren-in-wording dezelfde stervormingsschijf delen, maar wat er
precies aan de hand is, is nog een raadsel. Het artikel is geaccepteerd
voor publicatie in het vakblad Astronomy & Astrophysics.
Een internationaal team van sterrenkundigen bestudeerde het
stervormingsgebied G35.20-0.74N op ruim 7000 lichtjaar van ons vandaan aan
de zuidelijke sterrenhemel. De sterrenkundigen gebruikten hiervoor de
(sub)millimetertelescoop ALMA op de Chileense Chajnantor-hoogvlakte die de
moleculaire gaswolken in kaart kan brengen waarin sterren ontstaan.
De onderzoekers zagen in het stervormingsgebied iets bijzonders in de
schijf rond een jonge, zware ster. Terwijl er overal in de schijf grote
zuurstofhoudende en zwavelhoudende koolwaterstoffen aanwezig waren, vonden
de astronomen alleen in het zuidoostelijke gedeelte van de schijf grote
stikstofhoudende moleculen. Daarnaast bleek het aan de stikstofkant ook nog
eens 150 graden warmer dan aan de andere kant van de schijf.
Mede op basis van deze waarnemingen vermoeden de wetenschappers dat er zich
tegelijkertijd meerdere sterren in die ene schijf aan het vormen zijn.
Daarbij zijn sommige sterren heter of zwaarder dan andere. De onderzoekers
verwachten dat de schijf uiteindelijk zal opbreken in meerdere kleine
schijven als de sterren verder groeien.
Er zijn overigens wel vaker chemische verschillen in één stervormingsgebied
gezien, bijvoorbeeld in het sterrenbeeld Orion. Eerste auteur Veronica
Allen (Rijksuniversiteit Groningen en SRON): "Maar dat gebied is vijf keer
zo groot als het door ons onderzochte gebied. Wij hebben waarschijnlijk
geluk gehad, want zo'n chemisch verschil is waarschijnlijk van korte duur."
Tweede auteur Floris van der Tak (Rijksuniversiteit Groningen en SRON):
"Veel van de stikstofmoleculen zijn giftige cyaniden. Daarover weten we
verder nog weinig, omdat het hiermee op aarde in laboratoria gevaarlijk
werken is."
De astronomen onderwerpen de stervormingswolk inmiddels aan een
gedetailleerder onderzoek. Allen: "Misschien kunnen we de schijf wel live
zien opbreken in kleinere schijven." Daarnaast stellen de sterrenkundigen
modellen op om te kijken hoe verschillen in leeftijd, massa, temperatuur of
gasdichtheid ook een verschil in chemische samenstelling kunnen veroorzaken.
Veronica Allen
Veronica Allen (Verenigde Staten, 1986) reisde in 2004 naar Engeland voor
een studie aan de University of Manchester. Ze moest echter na een jaar
stoppen vanwege het hoge collegegeld voor niet-EU-studenten. In 2009 kon ze
tegen EU-tarief haar studie vervolgen omdat ze vijf jaar in Engeland
gewerkt had. Vervolgens behaalde ze in 2013 haar masterdiploma in de
astrofysica aan de University of Leeds. Sinds 2014 is ze PhD-student aan
het Kapteyn Instituut van de Rijksuniversiteit Groningen en SRON.
E I N D E P E R S B E R I C H T
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Meer informatie
Contact:
Veronica Allen
Rijksuniversiteit Groningen
Tel: 050 363 4060
E-mail: allen@xxxxxxxxxxxx
Web: http://www.astro.rug.nl/~allen/
Artikel:
"Chemical Segregation in Hot Cores With Disk Candidates: An investigation
with ALMA."
V. Allen, F.F.S. van der Tak, Á. Sánchez-Monge, R. Cesaroni, M.T. Beltrán.
Geaccepteerd voor publicatie in Astronomy & Astrophysics. [
https://doi.org/10.1051/0004-6361/201629118 ;(origineel),
https://arxiv.org/abs/1705.06346, gratis preprint].
Beeld (zie onder): Een internationaal team van astronomen met Nederlanders
in de hoofdrol ontdekte een raadselachtig stervormingsgebied in G35.20.
Alleen in het zuidoostelijke deel bevat het stikstofhoudende moleculen.
Hier een artistieke impressie van het heelal rond het stervormingsgebied
met daaroverheen de waarnemingen van de wetenschappers geprojecteerd.
Credit: Veronica Allen/Alexandra Elconin (http://alsewhere.weebly.com)
Hoge resolutie:
http://www.astronomie.nl/media/medialibrary/2017/06/Veronicas_Nebula.jpg
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Met vriendelijke groet,
Marieke Baan en David Redeker
Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)
NOVA Informatie Centrum
Science Park 904
1098 XH Amsterdam
vast: 020 - 525 7480
Marieke mobiel: 06 - 14 322 627
David mobiel: 06 - 44 588 969
h.m.baan@xxxxxx
d.redeker@xxxxxx
www.astronomie.nl
Attachment:
Veronicas_Nebula_kl.jpg
Description: JPEG image
