P E R S B E R I C H T
Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)
---------------------------------------------------------------------------------------------------
14 september 2023
Nienke van der Marel ontvangt de New Horizons in Physics Prize 2024
De Leidse astronoom Nienke van der Marel heeft de New Horizons in Physics Prize
2024 toegekend gekregen. De New Horizons-prijs, onderdeel van de jaarlijkse
Breakthrough Prize, erkent jonge natuurkundigen en wiskundigen die grote
vooruitgang boeken op hun onderzoeksgebied. Van der Marel ontvangt de prijs
voor de voorspelling, ontdekking en modellering van ‘stofvallen’ in jonge
circumstellaire schijven, waarmee een al lang bestaand probleem in
planeetvorming is opgelost.
De New Horizons in Physics Prize is onderdeel van de in 2012 opgerichte
jaarlijkse Breakthrough Prize. De Breakthrough Prize is opgericht door sponsors
Sergey Brin, Priscilla Chan & Mark Zuckerberg, Julia & Yuri Milner, en Anne
Wojcicki en is 's werelds grootste internationale wetenschapsprijs die
jaarlijks wordt uitgereikt.
Elk van de vijf hoofdprijzen (drie in biowetenschappen, een in fundamentele
natuurkunde en een in wiskunde) bestaat uit een geldbedrag van $3 miljoen; aan
de prijzen voor vroege carrières (New Horizons-prijzen in natuurkunde en
wiskunde) is een bedrag verbonden van in totaal $100.000. Dit jaar wordt er
$15,75 miljoen aan prijzengeld uitgereikt, wat het totaalbedrag over 12 jaar op
$308 miljoen brengt.
Van der Marel publiceerde als promovenda in 2013 in Science het
artikel<https://www.astronomie.nl/nieuws/alma-ontdekt-kometenfabriek-818>
waarin met behulp van het ALMA-observatorium een gebied rond een jonge ster in
beeld werd gebracht waarin stofdeeltjes kunnen groeien. Het was voor het eerst
dat zo’n ‘stofval’ duidelijk werd geïdentificeerd. Zij heeft hiermee en met
haar latere onderzoek een grote bijdrage geleverd aan de vooruitgang op het
gebied van (exo)planeetonderzoek.
Sinds de eerste ontdekking heeft van der Marel tal van andere stofvallen
ontdekt en gekarakteriseerd. Ze heeft onder meer met moleculaire lijndata van
ALMA gewerkt om de gasstructuur in schijven in kaart te brengen, met Very Large
Array-data om de samenstelling van het stof beter te begrijpen, en ze heeft
gewerkt aan surveys van tientallen schijven voor statistische analyse. De
afgelopen twee jaar is ze vooral geïnteresseerd geraakt in de chemische
samenstelling van het ijs en gas bij stofvallen, zoals de vondst van het
grootste
molecuul<https://www.astronomie.nl/nieuws/grootste-molecuul-ooit-in-een-planeetvormende-schijf-ontdekt-3201>
in een schijf die ontdekt werd in dezelfde stofval van 2013.
Van der Marel ziet het als een ongelooflijke eer om deze prijs te krijgen,
zeker op haar leeftijd. “Het feit dat ik al zulk baanbrekend onderzoek heb ik
kunnen doen tijdens mijn promotieonderzoek (2011-2015) is een geweldig gevoel.
Het was in feite toeval dat we de ontdekking destijds hebben gedaan, het was
niet wat we hadden verwacht toen we de waarneemtijd op ALMA aanvroegen.
Onverwachte ontdekkingen en nieuwe inzichten zijn hetgeen wat onderzoek zo
interessant maakt voor mij. En het is sowieso bijzonder dat deze
natuurkunde-prijs nu ook aan sterrenkundigen is uitgereikt”, aldus Van der
Marel.
Van der Marel heeft na haar promotie in Leiden postdoc-posities bekleed in
Hawaï en Canada. Sinds twee jaar is ze als UD (assistant professor) terug in
Nederland. Van der Marel deelt de New Horizons in Physics Prize 2024 met drie
andere jonge, veelbelovende wetenschappers: Paola Pinilla (professor aan UCL
London, en postdoc in Leiden van 2013-2016), Til Birnstiel (professor aan LMU
München) en Laura Perez (professor aan de Universiteit van Chili in Santiago).
E I N D E P E R S B E R I C H T
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Meer informatie
Contact
Nienke van der Marel, Universiteit Leiden, Sterrewacht Leiden
E-mail: nmarel@xxxxxxxxxxxxxxxxxx<mailto:nmarel@xxxxxxxxxxxxxxxxxx>
Tel: 0715275872
Breakthrough Prize
https://breakthroughprize.org
Beeld
Nienke van der Marel
Over NOVA
De Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA) is het
samenwerkingsverband van de sterrenkundige instituten van de universiteiten van
Amsterdam, Groningen, Leiden en Nijmegen. Toponderzoekschool NOVA heeft
alsmissie het uitvoeren van baanbrekend sterrenkundig onderzoek, het opleiden
van jonge astronomen op het hoogste internationale niveau en het delen van
nieuwe ontdekkingen met de samenleving. De NOVA-laboratoria zijn
gespecialiseerd in het bouwen van state-of-the-art optische/infrarood- en
submillimeter-instrumentatie voor de grootste telescopen op aarde.
www.astronomie.nl/
---------------------------------------------------------------------------------------------------
[IMG_9055b.jpeg]