PERSBERICHT
* contactinfo en directe links naar tekst en beeld en uitgebreide ESO-versie
(in meerdere talen, ook in het Engels en Nederlands) staan onderaan dit
persbericht *
Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)
---------------------------------------------------------------------------------------------------
18 juli, 17.00 uur
Zwartegaten-ontkrachters ontdekken nu zelf zwart gat
Een internationaal team sterrenkundigen dat normaal ontdekkingen van zwarte
gaten ontkracht, heeft nu zelf een zwart gat opgespoord. Het gaat om een vrij
klein, rustig, zwart gat in een buurstelsel van onze Melkweg. Het heelal zou
moeten wemelen van zulke zwarte gaten, maar ze zijn lastig te vinden. De
onderzoekers, onder leiding van Tomer Shenar (Universiteit van Amsterdam),
publiceren hun bevindingen maandagavond in het vakblad Nature Astronomy.
"We hebben een naald in een hooiberg ontdekt," zegt Shenar, die het onderzoek
begon aan de KU Leuven en nu Marie-Curie Fellow is aan de Universiteit van
Amsterdam. "Hoewel andere sterrenkundigen vergelijkbare kandidaten hebben
aangedragen, is dit het eerste slapende zwarte gat van stellaire massa buiten
onze Melkweg waarvan het bestaan ondubbelzinnig vaststaat."
Om het zwarte gat te vinden, spitte het team zes jaar aan gegevens door van
bijna duizend zware sterren in de Tarantulanevel in de Grote Magelhaense Wolk.
De gegevens zijn onder andere verzameld met de Europese Very Large Telescope in
Chili.
Het nu ontdekte zwarte gat kreeg de naam VFTS 243. Het heeft minstens negen
keer zoveel massa als onze zon en draait rond een hete, blauwe ster die 25 keer
zwaarder is dan de zon. De ster die het zwarte gat in VFTS 243 heeft gevormd,
lijkt te zijn ingestort zonder voorgaande supernova-explosie.
"Als onderzoeker die de afgelopen jaren diverse potentiële zwarte gaten heeft
ontmaskerd, was ik natuurlijk uiterst sceptisch over deze ontdekking," zegt
Shenar. "Maar we hebben de bevindingen uitgebreid gecontroleerd en kunnen tot
nu toe geen andere verklaring vinden."
Wetenschappelijk artikel
An X-ray quiet black hole born with a negligible kick in a massive binary of
the Large Magellanic Cloud. Door Tomer Shenar et al. In: Nature Astronomy, 18
juli 2022.
Origineel (na 18 juli online):
https://doi.org/10.1038/s41550-022-01730-y<https://eur04.safelinks.protection.outlook.com/?url=https%3A%2F%2Fdoi.org%2F10.1038%2Fs41550-022-01730-y&data=05%7C01%7Cd.redeker%40uva.nl%7Cc75981691e894cbd071608da6642c872%7Ca0f1cacd618c4403b94576fb3d6874e5%7C0%7C0%7C637934734262978955%7CUnknown%7CTWFpbGZsb3d8eyJWIjoiMC4wLjAwMDAiLCJQIjoiV2luMzIiLCJBTiI6Ik1haWwiLCJXVCI6Mn0%3D%7C3000%7C%7C%7C&sdata=k1ZRntKDtgnZtnJFXTv8lyBB8zb1AI1sLlVyLAFMilI%3D&reserved=0>
Preprint (pdf):
https://www.eso.org/public/archives/releases/sciencepapers/eso2210/eso2210a.pdf<https://eur04.safelinks.protection.outlook.com/?url=https%3A%2F%2Fwww.eso.org%2Fpublic%2Farchives%2Freleases%2Fsciencepapers%2Feso2210%2Feso2210a.pdf&data=05%7C01%7Cd.redeker%40uva.nl%7Cc75981691e894cbd071608da6642c872%7Ca0f1cacd618c4403b94576fb3d6874e5%7C0%7C0%7C637934734262978955%7CUnknown%7CTWFpbGZsb3d8eyJWIjoiMC4wLjAwMDAiLCJQIjoiV2luMzIiLCJBTiI6Ik1haWwiLCJXVCI6Mn0%3D%7C3000%7C%7C%7C&sdata=NlPYrTW%2FBrzBXh7OQA%2F3yjq48l7Jf09RWJX13RWC2o4%3D&reserved=0>
EINDE PERSBERICHT
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Meer informatie
Contact:
Tomer Shenar
Anton Pannekoek Instituut voor Sterrenkunde, Universiteit van Amsterdam
t.shenar@xxxxxx<mailto:t.shenar@xxxxxx>
https://www.uva.nl/profiel/s/h/t.shenar/t.shenar.html
https://www.tomershenar.com/<https://eur04.safelinks.protection.outlook.com/?url=https%3A%2F%2Fwww.tomershenar.com%2F&data=05%7C01%7Cd.redeker%40uva.nl%7Cc75981691e894cbd071608da6642c872%7Ca0f1cacd618c4403b94576fb3d6874e5%7C0%7C0%7C637934734262978955%7CUnknown%7CTWFpbGZsb3d8eyJWIjoiMC4wLjAwMDAiLCJQIjoiV2luMzIiLCJBTiI6Ik1haWwiLCJXVCI6Mn0%3D%7C3000%7C%7C%7C&sdata=PvEHc84y%2FbfgoPrCPZZ2Ta82jvDN9SnVAnMSex%2BLPiw%3D&reserved=0>
Beeld:
Beeld is te gebruiken bij de berichtgeving over dit onderwerp, graag credit
vermelden. Lage resolutie bijgevoegd, hoge resolutie via url's.
Artist’s impression van VFTS 243 in de Tarantulanevel. Deze artist’s impression
toont hoe de dubbelster VFTS 243 er van dichtbij uit zou kunnen zien. Het
systeem, dat zich bevindt in de Tarantulanevel in de Grote Magelhaense Wolk,
bestaat uit een hete, blauwe ster met 25 keer zoveel massa als de zon en een
zwart gat van minstens negen zonsmassa’s. De twee hemellichamen zijn niet op
schaal getekend: in werkelijkheid is de blauwe ster ongeveer 200.000 keer zo
groot als het zwarte gat. Het ‘lens-effect’ rond het zwarte gat is slechts ter
verduidelijking: het is toegevoegd om dit donkere object beter zichtbaar te
maken op de afbeelding. De helling van het stelsel heeft tot gevolg dat,
wanneer we er vanaf de aarde naar kijken, we het zwarte gat de ster niet kunnen
zien verduisteren. (c) ESO/L. Calçada
Grote versie:
https://www.astronomie.nl/upload/images/2022/07/VFTS2243-credit-ESO-L-Calcada.jpg<https://eur04.safelinks.protection.outlook.com/?url=https%3A%2F%2Fwww.astronomie.nl%2Fupload%2Fimages%2F2022%2F07%2FVFTS2243-credit-ESO-L-Calcada.jpg&data=05%7C01%7Cd.redeker%40uva.nl%7Cc75981691e894cbd071608da6642c872%7Ca0f1cacd618c4403b94576fb3d6874e5%7C0%7C0%7C637934734262978955%7CUnknown%7CTWFpbGZsb3d8eyJWIjoiMC4wLjAwMDAiLCJQIjoiV2luMzIiLCJBTiI6Ik1haWwiLCJXVCI6Mn0%3D%7C3000%7C%7C%7C&sdata=8tAsV6t3jH7nGJLBGOgzyGgMPnaE7aIXe5Seu4b%2FEUs%3D&reserved=0>
Diverse formaten:
https://www.eso.org/public/images/eso2210a/<https://eur04.safelinks.protection.outlook.com/?url=https%3A%2F%2Fwww.eso.org%2Fpublic%2Fimages%2Feso2210a%2F&data=05%7C01%7Cd.redeker%40uva.nl%7Cc75981691e894cbd071608da6642c872%7Ca0f1cacd618c4403b94576fb3d6874e5%7C0%7C0%7C637934734262978955%7CUnknown%7CTWFpbGZsb3d8eyJWIjoiMC4wLjAwMDAiLCJQIjoiV2luMzIiLCJBTiI6Ik1haWwiLCJXVCI6Mn0%3D%7C3000%7C%7C%7C&sdata=2N0RNMcZkv4m7SiFar9vfoyqToxswzNaE6qmzPywjYw%3D&reserved=0>
Artist’s impression van VFTS 243 (video). Deze animatie toont hoe de dubbelster
VFTS 243 er van dichtbij uit zou kunnen zien als we het vanuit een andere hoek
zouden kunnen bekijken dan vanaf de aarde het geval is. Het systeem bestaat uit
een hete, blauwe ster met 25 keer zoveel massa als de zon en een zwart gat van
minstens negen zonsmassa’s. De twee hemellichamen zijn niet op schaal getekend:
in werkelijkheid is de blauwe ster ongeveer 200.000 keer zo groot als het
zwarte gat. (c) ESO/L. Calçada
YouTube:
https://youtu.be/DPsKvxV8Lj4<https://eur04.safelinks.protection.outlook.com/?url=https%3A%2F%2Fyoutu.be%2FDPsKvxV8Lj4&data=05%7C01%7Cd.redeker%40uva.nl%7Cc75981691e894cbd071608da6642c872%7Ca0f1cacd618c4403b94576fb3d6874e5%7C0%7C0%7C637934734262978955%7CUnknown%7CTWFpbGZsb3d8eyJWIjoiMC4wLjAwMDAiLCJQIjoiV2luMzIiLCJBTiI6Ik1haWwiLCJXVCI6Mn0%3D%7C3000%7C%7C%7C&sdata=oTgQLQVoKJUCdHwg6dmc3bRcOrwueE%2Bw%2FO6J8VPc2hg%3D&reserved=0>
Diverse formaten:
https://www.eso.org/public/videos/eso2210b/<https://eur04.safelinks.protection.outlook.com/?url=https%3A%2F%2Fwww.eso.org%2Fpublic%2Fvideos%2Feso2210b%2F&data=05%7C01%7Cd.redeker%40uva.nl%7Cc75981691e894cbd071608da6642c872%7Ca0f1cacd618c4403b94576fb3d6874e5%7C0%7C0%7C637934734262978955%7CUnknown%7CTWFpbGZsb3d8eyJWIjoiMC4wLjAwMDAiLCJQIjoiV2luMzIiLCJBTiI6Ik1haWwiLCJXVCI6Mn0%3D%7C3000%7C%7C%7C&sdata=3cA%2B%2FUeVIBuZZ7H6%2FduwExIjzZ8SOOH2jsbLubZQJYA%3D&reserved=0>
Over NOVA /
www.astronomie.nl<https://eur04.safelinks.protection.outlook.com/?url=http%3A%2F%2Fwww.astronomie.nl%2F&data=05%7C01%7Cd.redeker%40uva.nl%7Cc75981691e894cbd071608da6642c872%7Ca0f1cacd618c4403b94576fb3d6874e5%7C0%7C0%7C637934734262978955%7CUnknown%7CTWFpbGZsb3d8eyJWIjoiMC4wLjAwMDAiLCJQIjoiV2luMzIiLCJBTiI6Ik1haWwiLCJXVCI6Mn0%3D%7C3000%7C%7C%7C&sdata=YjhFirDBKp9kXojEZ7LZS1qKvTPYtFIu7CLhySy9OC8%3D&reserved=0>
De Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA) is het
samenwerkingsverband van de sterrenkundige instituten van de universiteiten van
Amsterdam, Groningen, Leiden en Nijmegen. Toponderzoekschool NOVA heeft als
missie het uitvoeren van baanbrekend sterrenkundig onderzoek, het opleiden van
jonge astronomen op het hoogste internationale niveau en het delen van nieuwe
ontdekkingen met de samenleving. De NOVA-laboratoria zijn gespecialiseerd in
het bouwen van state-of-the-art optische/infrarood- en
submillimeter-instrumentatie voor de grootste telescopen op aarde.
Opgemaakt persbericht:
Nederlands:
https://www.astronomie.nl/nieuws/zwartegaten-ontkrachters-ontdekken-nu-zelf-zwart-gat-3351<https://eur04.safelinks.protection.outlook.com/?url=https%3A%2F%2Fwww.astronomie.nl%2Fnieuws%2Fzwartegaten-ontkrachters-ontdekken-nu-zelf-zwart-gat-3351&data=05%7C01%7Cd.redeker%40uva.nl%7Cc75981691e894cbd071608da6642c872%7Ca0f1cacd618c4403b94576fb3d6874e5%7C0%7C0%7C637934734262978955%7CUnknown%7CTWFpbGZsb3d8eyJWIjoiMC4wLjAwMDAiLCJQIjoiV2luMzIiLCJBTiI6Ik1haWwiLCJXVCI6Mn0%3D%7C3000%7C%7C%7C&sdata=%2FsYLF3bELD8AjhLgPqX6i%2FwqyZk5jkAdVV5N5aFO96s%3D&reserved=0>
Uitgebreid ESO-persbericht in meer dan tien talen (waaronder Nederlands en
Engels):
https://www.eso.org/public/news/eso2210/<https://eur04.safelinks.protection.outlook.com/?url=https%3A%2F%2Fwww.eso.org%2Fpublic%2Fnews%2Feso2210%2F&data=05%7C01%7Cd.redeker%40uva.nl%7Cc75981691e894cbd071608da6642c872%7Ca0f1cacd618c4403b94576fb3d6874e5%7C0%7C0%7C637934734262978955%7CUnknown%7CTWFpbGZsb3d8eyJWIjoiMC4wLjAwMDAiLCJQIjoiV2luMzIiLCJBTiI6Ik1haWwiLCJXVCI6Mn0%3D%7C3000%7C%7C%7C&sdata=%2BCuWV4XlQ8iEYUsZXWRipeGY9kqk%2BdxmkP%2BFns7rnAM%3D&reserved=0>
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Marieke Baan en David Redeker | Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie
(NOVA) | NOVA Informatiecentrum | Science Park 904 | Postbus 94249 | 1090 GE
Amsterdam | vast: 020 525 7480 | Marieke mobiel: 0614 322 627 | David mobiel:
0644 588 969 | h.m.baan@xxxxxx | d.redeker@xxxxxx | www.astronomie.nl
Attachment:
VFTS2243-credit-ESO-L-Calcada-kl.jpg
Description: VFTS2243-credit-ESO-L-Calcada-kl.jpg
