[PWC-MEDIA] [NOVA-perslijst2] NOVA: Zwarte gaten eten graag, maar hebben verschillende tafelmanieren

  • From: "David Redeker" <dmarc-noreply@xxxxxxxxxxxxx> (Redacted sender "d.redeker" for DMARC)
  • To: nova-perslijst1@xxxxxxxxxxx, nova-perslijst2@xxxxxxxxxxx, nova-astronomen@xxxxxxxxxxx
  • Date: Tue, 13 Apr 2021 08:00:00 +0200

Dit persbericht staat ook op www.astronomie.nl (details onderaan dit
persbericht)



P E R S B E R I C H T



Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)

---------------------------------------------------------------------------------------------------

13 april 2021, 8.00 uur Nederlandse tijd



*Zwarte gaten eten graag, maar hebben verschillende **tafelmanieren*



*Alle superzware centrale zwarte gaten in sterrenstelsels blijken periodes
te hebben dat ze materie uit hun nabije omgeving verorberen. Maar verder
houden de overeenkomsten wel zo'n beetje op. Dat blijkt uit onderzoek van
sterrenkundigen uit Groningen, Manchester en Pretoria met ultra-gevoelige
radiotelescopen aan een extreem goed bestudeerd stuk heelal. Ze publiceren
hun bevindingen binnenkort in twee artikelen in het internationale vakblad
Astronomy & Astrophysics.*



Sinds de jaren vijftig van de vorige eeuw bestuderen sterrenkundigen al
zogeheten actieve sterrenstelsels. Dat zijn sterrenstelsels met een
superzwaar zwart gat in hun centrum dat materie aan het verorberen is.
Daarbij komen onder andere intense radiostraling, uv-straling, en
röntgenstraling vrij.



In twee nieuwe publicaties die binnenkort verschijnen, heeft een
internationaal team van astronomen alle actieve sterrenstelsels van het
extreem goed bestudeerde GOODS-North-gebied
<https://en.wikipedia.org/wiki/Great_Observatories_Origins_Deep_Survey> in
het sterrenbeeld Grote Beer nog eens extra onder de loep genomen. Tot nu
toe was het gebied vooral bestudeerd met ruimtetelescopen die zichtbaar
licht, infrarood licht en uv-licht opvingen. De nieuwe waarnemingen voegen
daar gegevens van netwerken van radiotelescopen aan toe, waaronder het
e-MERLIN-netwerk in Engeland en het Europese VLBI-netwerk met zijn centrum
in Dwingeloo.



Dankzij de systematische studie worden drie zaken duidelijk. Ten eerste
blijkt dat in veel verschillende soorten sterrenstelsels de kern actief kan
zijn en dat de zwarte gaten soms een overvloed aan materie naar binnen
werken maar soms ook bijna omkomen van de honger.



Ten tweede gaat een actieve kern soms samen met stervorming, en soms niet.
En als er sprake is van stervorming, dan is de activiteit in de kern lastig
te meten.



Ten derde genereren de actieve kernen van sterrenstelsels soms wel en soms
geen radiostraling. De immens grote, spectaculaire radiostructuren kunnen
ontstaan ongeacht de snelheid waarmee het zwarte gat zijn eten naar binnen
werkt.



Volgens onderzoeksleider Jack Radcliffe (voorheen Rijksuniversiteit
Groningen, Universiteit van Manchester en ASTRON, nu Universiteit van
Pretoria, Zuid-Afrika) laten de waarnemingen verder zien dat
radiotelescopen heel geschikt zijn om de eetgewoonten van zwarte gaten in
het verre heelal in kaart te brengen. "Dat is goed nieuws, want de
SKA-radiotelescopen <https://www.astronomie.nl/instrument/ska-44> komen
eraan en daarmee kunnen we met nog meer detail diep het heelal in kijken."



Medeauteur Peter Barthel (Rijksuniversiteit Groningen) voegt toe: "We
krijgen steeds meer aanwijzingen dat alle sterrenstelsels enorm zware
zwarte gaten hebben. Die moeten natuurlijk ooit gegroeid zijn. Het lijkt
erop dat we dankzij onze waarnemingen deze groeiprocessen nu in beeld
hebben en langzaam maar zeker gaan begrijpen."



Medeauteur Michael Garrett (Universiteit van Manchester, Groot-Brittannië)
vult aan: "Deze prachtige resultaten laten weer eens de unieke capaciteiten
van de radiosterrenkunde zien . Radiotelescopen leveren een nieuwe kijk op
de evolutie van sterrenstelsels in het vroege heelal."



*Wetenschappelijk artikelen*

Nowhere to Hide: Radio-faint AGN in the GOODS-N field. Door: J.F. Radcliffe
et al. Geaccepteerd voor publicatie in Astronomy & Astrophysics.

Origineel: https://doi.org/10.1051/0004-6361/202038591

Gratis preprint: https://arxiv.org/abs/2103.08575v2



The radio emission from Active Galactic Nuclei. Door: J.F. Radcliffe et al.
Geaccepteerd voor publicatie in Astronomy & Astrophysics.

Origineel: www.aanda.org

Gratis preprint: https://arxiv.org/abs/2104.04519



E I N D E  P E R S B E R I C H T

---------------------------------------------------------------------------------------------------

Meer informatie



Contact:



Peter Barthel

Kapteyn Instituut, Rijksuniversiteit Groningen

pdb@xxxxxxxxxxxx



Jack Radcliffe

Department of Physics, University of Pretoria, Zuid-Afrika

jack.radcliffe@xxxxxxxx



Beeld (lage resolutie bijgevoegd, hoge resolutie via url - beeld is te
gebruiken bij de berichtgeving over dit onderwerp, graag credit vermelden):



Artistieke weergave van een sterrenstelsel met een actieve kern. In het
centrum van het sterrenstelsel bevindt zich een superzwaar zwart gat. Als
het zwarte gat materie verorbert, kunnen aan de randen van het zwarte gat
twee krachtige straalstromen, ook wel jets genoemd, ontstaan. Die jets vormen
gigantische 'radiowolken' die met radiotelescopen kunnen worden gedetecteerd
. (c) ESA/C. Carreau

Hoge resolutie:
https://sci.esa.int/web/herschel/-/59840-herschel-data-links-mysterious-quasar-winds-to-furious-starbursts



Opgemaakt persbericht:



Nederlands:
https://www.astronomie.nl/nieuws/zwarte-gaten-eten-graag-maar-hebben-verschillende-tafelmanieren-2765
English:
https://www.astronomie.nl/nieuws/en/black-holes-like-to-eat-but-have-a-variety-of-table-manners-2765


---------------------------------------------------------------------------------------------------


Marieke Baan en David Redeker | Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie
(NOVA) | NOVA Informatiecentrum | Science Park 904 | Postbus 94249 | 1090
GE Amsterdam | Marieke mobiel: 0614 322 627 | David mobiel: 0644 588 969 |
h.m.baan@xxxxxx | d.redeker@xxxxxx | www.astronomie.nl

Attachment: kl-Herschel_Starbursting_Quasar-credit-ESA-C-Carreau - kopie.jpg
Description: JPEG image

_______________________________________________
NOVA-perslijst2 mailing list
NOVA-perslijst2@xxxxxxxxxxx
https://list.uva.nl/mailman/listinfo/nova-perslijst2

Other related posts:

  • » [PWC-MEDIA] [NOVA-perslijst2] NOVA: Zwarte gaten eten graag, maar hebben verschillende tafelmanieren - David Redeker