[PWC-MEDIA] [NOVA-perslijst2] NOVA: Repeterende ‘snelle radioflits’ uit nabij spiraalstelsel vergroot mysterie over de oorsprong van deze signalen

From: David Redeker <d.redeker@xxxxxx>
To: nova-perslijst2@xxxxxxxxxxx, nova-astronomen@xxxxxxxxxxx
Date: Mon, 6 Jan 2020 17:03:53 +0100

P E R S B E R I C H T

Joint Institute for VLBI ERIC (JIVE)
Nederlands Instituut voor Radioastronomie (ASTRON)
Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)
---------------------------------------------------------------------------------------------------
6 januari 2020

*Repeterende ‘snelle radioflits’ uit nabij spiraalstelsel vergroot mysterie
over de oorsprong van deze signalen Telescopen van het European VLBI
Network (EVN) hebben een repeterende snelle radioflits waargenomen,
afkomstig uit een spiraalvormig sterrenstelsel zoals het onze. De fast
radio burst (FRB) is de dichtstbijzijnde die ooit is gelokaliseerd, en is
aangetroffen in een omgeving die radicaal afwijkt van die van eerdere
flitsen. Door deze ontdekking moeten astronomen hun ideeën over de
oorsprong van de geheimzinnige extragalactische signalen opnieuw
bijstellen. Het resultaat werd bekendgemaakt op de 235ste bijeenkomst
van de American Astronomical Society (AAS) in Honolulu, Hawaï, VS, en
**verschijnt
vandaag in Nature.*

Het is voor astronomen een raadsel waar de korte, hevige uitbarstingen van
radiostraling vandaan komen. Hoewel deze uitbarstingen maar eenduizendste
van een seconde duren, zijn er tot nu toe al honderden gedetecteerd. Van
slechts vier FRB’s is de exacte bron bekend.

In 2016 werd vastgesteld dat een van deze vier gelokaliseerde bronnen zich
op onvoorspelbare wijze herhaalde. De betreffende radioflitsen kwam steeds
uit de richting van hetzelfde stukje hemel. Sindsdien maken onderzoekers
onderscheid tussen FRB’s waarvan slechts één uitbarsting is waargenomen
(niet-repeterende) en die waarvan meerdere radioflitsen zijn geregistreerd
(repeterende).

“De meervoudige flitsen die we van de eerste repeterende FRB hebben gezien,
kwamen voort uit heel specifieke en extreme omstandigheden in een heel
klein (dwerg)sterrenstelsel,” zegt Benito Marcote van het Joint Institute
for VLBI ERIC en hoofdauteur van het huidige artikel. “Die ontdekking
vormde het eerste stukje van de puzzel, maar riep meer vragen op dan zij
beantwoordde, zoals de vraag of er een fundamenteel verschil bestaat tussen
repeterende en niet-repeterende FRB’s. En nu hebben we een tweede
repeterende FRB gelokaliseerd, die onze eerdere ideeën over wat de bron van
deze radioflitsen kan zijn weer in twijfel trekt.”

Op 19 juni 2019 deden acht telescopen van het European VLBI Network (EVN)
gelijktijdige waarnemingen van een radiobron die bekendstaat als FRB
180916.J0158+65. Deze bron was al in 2018 ontdekt met de CHIME-telescoop in
Canada, en dat stelde het team onder leiding van Marcote in staat om met
het EVN met zeer hoge resolutie naar FRB 180916.J0158+65 te kijken. In de
loop van vijf uur namen de onderzoekers vier radioflitsen waar, die stuk
voor stuk minder dan tweeduizendste van een seconde duurden. De hoge
resolutie werd bereikt door de combinatie van radiotelescopen, verspreid
over de wereld. Dankzij deze techniek, die Very Long Baseline
Interferometry (VLBI) wordt genoemd, konden ze vaststellen dat de
radioflitsen allemaal afkomstig waren uit een gebied aan de hemel van
slechts ongeveer zeven lichtjaar groot. Deze lokalisatie is vergelijkbaar
met het vanaf de aarde opsporen van een mens op de maan.

Met behulp van deze locatie kon het team waarnemingen doen met een van de
grootste optische telescopen ter wereld, de 8-meter Gemini North op Mauna
Kea (Hawaï). Door de omgeving van de bron te onderzoeken stelden de
astronomen vast dat de radioflitsen afkomstig zijn uit een spiraalstelsel
(SDSS J015800.28+654253.0) dat 500 miljoen lichtjaar van de aarde is
verwijderd, en - meer specifiek - uit een gebied in dat stelsel waar veel
stervorming plaatsvindt.

“De gevonden locatie is compleet anders dan die van de eerder
gelokaliseerde repeterende FRB, maar verschilt ook van alle
andere onderzochte FRB’s,” legt Kenzie Nimmo, promovendus aan de
Universiteit van Amsterdam, uit. “De verschillen tussen repeterende en
niet-repeterende snelle radioflitsen zijn dus minder duidelijk, en we
denken nu dat deze verschijnselen niet gebonden zijn aan een specifiek
type sterrenstelsel of omgeving. Het zou zomaar kunnen zijn dat FRB’s op
een grote verscheidenheid aan locaties in het heelal kunnen optreden
en alleen specifieke omstandigheden vereisen om waarneembaar te zijn.”

Hoewel het huidige onderzoek eerdere aannames in twijfel trekt, is deze FRB
de meest nabije die ooit is waargenomen. Dat stelt astronomen in de
gelegenheid om dit verschijnsel gedetailleerder dan ooit te onderzoeken.

“We hopen dat verder onderzoek duidelijk zal maken onder welke
omstandigheden deze geheimzinnige flitsen ontstaan. We streven ernaar
om meer FRB’s nauwkeurig te lokaliseren en uiteindelijk hun ontstaan te
begrijpen,” besluit corresponderend auteur van het onderzoek, Jason Hessels
(Nederlands Instituut voor Radioastronomie (ASTRON) en de Universiteit van
Amsterdam).

E I N D E  P E R S B E R I C H T
---------------------------------------------------------------------------------------------------
*Meer informatie*

*Contact: Houd er rekening mee dat op het moment van het uitsturen van dit
persbericht onderstaande contactpersonen zich in verschillende
tijdzones bevinden. *
Gina Maffey – Wetenschapscommunicatiemedewerker
(In Nederland – CET)
The Joint Institute for VLBI ERIC (JIVE)
E-mail: maffey@xxxxxxx <maffey@xxxxxxx>
Tel.: +31 521 596 543

Zsolt Paragi – auteur
(In Nederland – CET)
The Joint Institute for VLBI ERIC (JIVE)
E-mail: paragi@xxxxxxx
Tel.: +31 521 596 536

Cees Bassa – auteur
(In Nederland – CET)
ASTRON (Het Nederlands Instituut voor Radioastronomie)
E-mail: bassa@xxxxxxxxx
Tel.: +31 521 596 759

Benito Marcote – Hoofdauteur
(Aanwezig op de AAS in Hawaï -11 CET)
The Joint Institute for VLBI ERIC (JIVE)
E-mail: marcote@xxxxxxx
Tel.: +31 639 509 234

Jason Hessels – Corresponderend auteur
(Aanwezig op de AAS in Hawaï -11 CET)
ASTRON (het Nederlands Instituut voor Radioastronomie) en de Universiteit
van Amsterdam
E-mail: hessels@xxxxxxxxx
Tel.: +31 610 260 062

Kenzie Nimmo – auteur
(Aanwezig op de AAS in Hawaï -11 CET)
Universiteit van Amsterdam
E-mail: k.nimmo@xxxxxx
Tel.: +447 8888 175 25

*Artikel:*
Marcote, B., Nimmo, K., Hessels, J.W.T., et al. 2020. ‘A repeating fast
radio burst source localised to a nearby spiral galaxy’, Nature:
https://doi.org/10.1038/s41586-019-1866-z.

Betrokken instituten:
De waarnemingen zijn verricht met het Very Long Baseline Interferometry
Network (EVN). Het EVN is het meest gevoelige Very Long
Baseline Interferometry (VLBI)-netwerk ter wereld en stelt onderzoekers in
staat om unieke, hoge-resolutie-radiowaarnemingen te doen van
kosmische radiobronnen. De data van het EVN worden verwerkt door het Joint
Institute for VLBI ERIC (JIVE) – een
internationale onderzoeksinfrastructuur gevestigd in Nederland, die ook
ondersteuning biedt, toonaangevend onderzoek uitvoert en de
technische ontwikkeling op het gebied van de radioastronomie bevordert.

Bij deze waarneming waren in totaal acht antennes betrokken: 25x38-meter
Jodrell Bank Mark2, Universiteit van Manchester (VK); 25-meter Westerbork
(enkelvoudige schotel), ASTRON (Nederland); 100-meter Effelsberg, Max
Planck Instituut voor Radioastronomie (Duitsland); 32-meter Medicina,
Nationaal Instituut voor Astrofysica (Italië); 25-meter Onsala, Onsala
Ruimte-Observatorium (Zweden); 32-m Toruń, Nicolaus Copernicus Universiteit
(Polen); 32-meter Irbene, Ventspils Internationaal Radio-Astronomie Centrum
(Letland) en 650-meter Tianma, Chinese Academie van Wetenschappen (China).

Vervolgwaarnemingen zijn gedaan met de 8,1-meter Gemini North-telescoop van
het National Optical-Infrared Astronomy Research Laboratory en de
Association of Universities for Research in Astronomy van de National
Science Foundation (VS).

*Beeld:*
R3_FRB_Host_Galaxy_and_Burst.jpg
Artistieke impressie van de lokalisatie  van FRB 180916.J0158+65 (ook
bekend als R3) in zijn gast-sterrenstelsel SDSS J015800.28+654253.0. De
afbeelding van het gast-sterrenstelsel komt van de Gemini-North-telescoop
op Mauna Kea in Hawaï. De flits is gebaseerd op data die zijn verkregen met
100-meter Effelsberg-radiotelescoop in Duitsland. De acht afgebeelde
radioschotels maken deel uit van het European
Very-long-baseline-interferometry Network (EVN).  De koepel is die van
Gemini-North. Credit: Danielle Futselaar (artsource.nl)

R3_FRB_Host_Galaxy_Gemini_Colour.png
Beeld van SDSS J015800.28+654253.0, het gast-sterrenstelsel van
180916.J0158+65 (ook bekend als R3), verkregen met de 8-meter
Gemini-North-telescoop. Credit: Shriharsh Tendulkar / Gemini Observatory

EVN_telescopes_used_in_FRB_observation.png
Kaart met de telescopen van het European VLBI Network (EVN) die bij de
waarneming zijn gebruikt. Credit: Paul Boven (JIVE). Satellietbeeld: Blue
Marble Next Generation, met dank aan NASA Visible Earth (
visibleearth.nasa.gov)

*Video *- A repeating Fast Radio Burst from a Spiral Galaxy
Beschikbaar na afloop van het embargo op: https://youtu.be/eKo-Jx3l418

Opgemaakt persbericht op www.astronomie.nl/
---------------------------------------------------------------------------------------------------

Met vriendelijke groet,

Marieke Baan

Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)
NOVA Informatie Centrum

Science Park 904
1098 XH Amsterdam
T: 020-5257480
M: 0614322627

www.astronomie.nl
@mariekebaan

_______________________________________________
NOVA-perslijst2 mailing list
NOVA-perslijst2@xxxxxxxxxxx
https://list.uva.nl/mailman/listinfo/nova-perslijst2

[PWC-MEDIA] [NOVA-perslijst2] NOVA: Repeterende ‘snelle radioflits’ uit nabij spiraalstelsel vergroot mysterie over de oorsprong van deze signalen

Other related posts: