PERSBERICHT
Dit is een bewerkt persbericht van ESO
* contactinfo en directe links naar tekst, beeld en het uitgebreide
ESO-persbericht staan onderaan dit persbericht *
Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)
---------------------------------------------------------------------------------------------------
16 juni 2021, 17.00 uur CEST
Betelgeuze overschaduwd door eigen stofsluier, dus nog geen supernova op komst
Een internationaal team van onderzoekers met daarbij Alex de Koter
(Universiteit van Amsterdam en KU Leuven) heeft het mysterie opgelost rond de
plotseling zwakker schijnende ster Betelgeuze. Deze grote ster in het
sterrenbeeld Orion werd eind 2019 opeens donkerder en lichtte in maart 2020
weer op. De oorzaak blijkt een enorme stofsluier die de ster overschaduwde en
dus niet een ophanden zijnde supernova. De onderzoekers publiceren hun
bevindingen donderdag in het vakblad Nature.
Betelgeuze<https://nl.wikipedia.org/wiki/Betelgeuze_(ster)> is een rode
superreus<https://nl.wikipedia.org/wiki/Rode_superreus> die bijna 20 keer zo
zwaar is als de zon en een bijna 1200 keer grotere straal heeft. De meeste rode
superreuzen exploderen op enig moment als supernova. Voorafgaand aan zo'n
explosie kan de ster minder fel gaan schijnen. Mede-onderzoeker en expert op
het gebied van zeer grote sterren Alex de Koter (Universiteit van Amsterdam en
KU Leuven): "Dus toen Betelgeuze zoveel lichtzwakker werd, hielden we ons hart
vast."
De onderzoekers gebruikten de Very Large Telescope van de Europese Zuidelijke
Sterrenwacht in Chili en maakten opnamen in december 2019, januari 2020 en
maart 2020. "Voor deze ene keer zagen we het uiterlijk van een ster eens op een
tijdschaal van enkele weken veranderen", zegt onderzoeksleider Miguel Montargès
(Observatoire de Paris en KU Leuven).
Op basis van de telescoopbeelden en de bestaande kennis over Betelgeuze gaan de
onderzoekers ervan uit dat de ster eerst een grote gasbel uitstootte. Daarna
koelde een deel van het steroppervlak af. Dat zorgde ervoor dat de gasbel
condenseerde tot een wolk met vaste silicaatdeeltjes. En die stofwolk
overschaduwde de ster vervolgens als een soort stofsluier.
De Koter: "Zo'n stofwolk ontstaat waarschijnlijk eens in de 5 à 10 jaar, maar
dat er een precies voor de ster zit, gebeurt hoogstens eens per eeuw. Zeldzaam
dus, maar het is geen vooraankondiging van het einde van de ster. Natuurlijk
blijven we Betelgeuze en andere rode superreuzen nauwgezet volgen, want je weet
maar nooit."
Wetenschappelijk artikel
A dusty veil shading Betelgeuse during its Great Dimming. Door: M. Montargès et
al. In Nature, 17 juni 2021.
Origineel: https://doi.org/10.1038/s41586-021-03546-8
Preprint (pdf):
https://www.eso.org/public/archives/releases/sciencepapers/eso2109/eso2109a.pdf
EINDE PERSBERICHT
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Meer informatie
Contact:
Alex de Koter
Anton Pannekoek Instituut voor Sterrenkunde, Universiteit van Amsterdam &
Instituut voor Sterrenkunde, KU Leuven
a.dekoter@xxxxxx<mailto:a.dekoter@xxxxxx>
https://www.uva.nl/profiel/k/o/a.dekoter/a.dekoter.html
Beeld:
Lage resolutie bijgevoegd, hoge resolutie via url's - beeld is te gebruiken bij
de berichtgeving over dit onderwerp, graag credit vermelden.
Het oppervlak van Betelgeuze voor, tijdens en na de grote verduistering van
2019/2020. Deze foto’s, gemaakt met het SPHERE-instrument van ESO’s Very Large
Telescope, tonen het oppervlak van de rode superreuzenster Betelgeuze tijdens
de helderheidsdip tussen eind 2019 en begin 2020. De foto uiterst links,
gemaakt in januari 2019, toont de ster in zijn normale toestand. De overige
foto’s, uit december 2019, januari 2020 en maart 2020, zijn gemaakt toen de
ster, en vooral het zuidelijke deel, duidelijk minder helder was. In april 2020
had de ster zijn normale helderheid terug. (c) ESO/M. Montargès et al.
https://www.astronomie.nl/upload/images/2021/06/Betelgeuze-eso2109a-credit-ESO-M-Montarg%C3%A8s-et-al.jpg
Diverse formaten: https://www.eso.org/public/netherlands/images/eso2109a/
Animatie (via YouTube) van Betelgeuze en zijn stofsluier. Deze animatie geeft
een impressie van het onregelmatige oppervlak van de ster Betelgeuze met zijn
reusachtige dynamische gasbellen. (c) ESO/L. Calçada
https://youtu.be/w4CLztulAnY
Meer afbeeldingen en video's zijn beschikbaar in het uitgebreide persbericht
van ESO. Dat persbericht is in tien talen vertaald, waaronder in het Nederlands.
Opgemaakt persbericht:
Nederlands:
https://www.astronomie.nl/nieuws/betelgeuze-overschaduwd-door-eigen-stofsluier-dus-nog-geen-supernova-op-komst-2846
Engels en andere talen via ESO:
https://www.eso.org/public/netherlands/news/eso2109/
---------------------------------------------------------------------------------------------------
--
Marieke Baan en David Redeker | Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie
(NOVA) | NOVA Informatiecentrum | Science Park 904 | Postbus 94249 | 1090 GE
Amsterdam | vast: 020 525 7480 | Marieke mobiel: 0614 322 627 | David mobiel:
0644 588 969 | h.m.baan@xxxxxx | d.redeker@xxxxxx |
www.astronomie.nl<http://www.astronomie.nl>
Attachment:
kl-Betelgeuze-eso2109a-credit-ESO-M-Montargès-et-al.jpg
Description: kl-Betelgeuze-eso2109a-credit-ESO-M-Montargès-et-al.jpg
