Dit persbericht staat ook op astronomie.nl:
https://www.astronomie.nl/nieuws/astronomen-zien-ster-met-stofschijf-die-gevoed-wordt-2686
P E R S B E R I C H T
Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)
---------------------------------------------------------------------------------------------------
22 februari 2021
*Astronomen zien ster met stofschijf die gevoed wordt*
*Een internationaal team van sterrenkundigen onder Nederlandse leiding
heeft een jonge ster in beeld waarbij de omringende stofschijf nog steeds
gevoerd wordt vanuit de omgeving. Dit verschijnsel rond de ster SU Aur kan
verklaren waarom zoveel exoplaneten niet netjes uitgelijnd zijn met hun
ster. De foto is uitgeroepen tot foto van de week van de Europese
Zuidelijke Sterrenwacht (ESO). Het bijbehorende onderzoek verschijnt in
Astrophysical Journal Letters.*
SU Aur of voluit SU Aurigae <https://en.wikipedia.org/wiki/SU_Aurigae> is
een ster die veel jonger en zwaarder is dan onze zon. Hij is ongeveer 4
miljoen jaar oud en staat op ongeveer 500 lichtjaar van de aarde in het
sterrenbeeld Voerman (Auriga). De ster is niet te zien met het blote oog.
Een internationaal team van onderzoekers bracht met behulp van het
SPHERE-instrument <https://www.astronomie.nl/instrument/vlt-sphere-7>
op de Very
Large Telescope <https://www.astronomie.nl/instrument/vlt-24> de ster en
zijn omgeving in detail in kaart. Ze deden dat in de nacht van 14 december
2019 en wisten 55 minuten aan gegevens binnen te halen. Daarna combineerden
ze hun gegevens met eerdere waarnemingen van de Atacama Large Millimeter/
Submillimeter Array <https://www.astronomie.nl/instrument/alma-31> (ALMA)
en de ruimtetelescoop Hubble
<https://www.astronomie.nl/instrument/hubble-21>.
De stofstaarten in de nieuwe afbeelding komen uit de omringende nevel die
waarschijnlijk gevormd is nadat de ster botste met een enorme wolk van gas
en stof. Door de verschillende waarnemingen met elkaar te combineren,
konden de sterrenkundigen afleiden dat er nog steeds materiaal vanuit de
nevel en de staarten naar de stofschijf valt. Ook zagen de onderzoekers dat
de ster en de stofschijf waarin mogelijk planeten gaan ontstaan, niet
netjes op een lijn draaien. Ze vermoeden dat de materiaalaanvoer de
verkeerde uitlijning veroorzaakt.
Hoofdonderzoeker Christian Ginski (Universiteit van Amsterdam) legt uit:
"Er zijn al veel volgroeide combinaties van exoplaneten en sterren bekend
die niet netjes zijn uitgelijnd, maar hoe die verkeerde uitlijning is
gebeurd, is onduidelijk. Onze nieuwe waarneming laat zien dat de verkeerde
uitlijning al kan ontstaan in de stofschijf waar exoplaneten aan het
groeien zijn."
De onderzoekers gaan de komende tijd extra goed kijken naar SU Aur om te
kijken of er jonge exoplaneten ronddraaien. Daarnaast richten de astronomen
hun telescopen op nog 84 andere jonge sterren met stofschijven. Ze willen
onder meer uitzoeken of er vaak nieuw materiaal vanuit de omgeving op de
stofschijf valt. Als dat zo is, dan zou dat wel eens de belangrijkste
oorzaak kunnen gaan worden voor de vele niet netjes uitgelijnde
exoplaneten.
*Wetenschappelijk artikel*
Disk Evolution Study Through Imaging of Nearby Young Stars (DESTINYS): Late
infall causing disk misalignment and dynamic structures in SU Aur. Door:
Christian Ginski et al. In: Astrophysical Journal Letters, 18 februari 2021.
Orgineel: https://iopscience.iop.org/article/10.3847/2041-8213/abdf57
Gratis preprint: https://arxiv.org/abs/2102.08781
E I N D E P E R S B E R I C H T
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Meer informatie
Contact:
Christian Ginski
Anton Pannekoek Instituut voor Sterrenkunde, Universiteit van Amsterdam
c.ginski@xxxxxx
https://www.uva.nl/profiel/g/i/c.ginski/c.ginski.html
https://www.christian-ginski.com
Beeld (lage resolutie bijgevoegd, hoge resolutie via url - beeld is te
gebruiken bij de berichtgeving over dit onderwerp, graag credit vermelden):
SU Aur
SU Aur, een ster die veel jonger en zwaarder is dan de zon, lijkt op een
vliegende vogel met uitgestrekte vleugels in de ruimte. De ster is omgeven
door een reusachtige planeetvormende schijf. Deze opname, gemaakt door het
SPHERE-instrument op de Very Large Telescope (VLT) van ESO, toont de schijf
rond SU Aur in ongekend detail, inclusief de lange stofsporen die ermee
verbonden zijn. De ster zelf wordt aan het oog onttrokken door de
coronagraaf van het instrument, een techniek die het licht van de centrale
ster tegenhoudt, zodat de minder heldere structuren eromheen beter tot hun
recht komen. (c) ESO/Ginski et al.
Hoge resolutie:
https://www.astronomie.nl/upload/images/2021/02/SU-Aur-credit-ESO-Ginski-et-al.jpg
Diverse formaten en 'foto van de week':
https://www.eso.org/public/images/potw2108a/
SU Aur - bewegende gif
Bewegend plaatje van SU Aur. De afbeelding ontstaat door het combineren van
de gegevens van de Very Large Telescope met die van ALMA. De blauwe
contourlijnen bevatten stof dat naar ons toe beweegt. De rode lijntjes
toont materiaal dat van ons af beweegt. Mede dankzij deze waarnemingen
ontdekten de sterrenkundigen dat er nog steeds materiaal op de stofschijf
rond de ster valt. (c) Ginski et al.
https://www.astronomie.nl/upload/images/2021/02/SU-Aur-credit-ESO-Ginski-et-al.gif
---------------------------------------------------------------------------------------------------
--
Marieke Baan en David Redeker | Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie
(NOVA) | NOVA Informatiecentrum | Science Park 904 | Postbus 94249 | 1090
GE Amsterdam | vast: 020 525 7480 | Marieke mobiel: 0614 322 627 | David
mobiel: 0644 588 969 | h.m.baan@xxxxxx | d.redeker@xxxxxx |
www.astronomie.nl
Attachment:
SU-Aur-credit-ESO-Ginski-et-al-kl.jpg
Description: JPEG image
