Dit persbericht staat ook op:
http://www.astronomie.nl/#!/actueel/nieuws/_detail/gli/zonnestelsel-gewoner-dan-gedacht/
P E R S B E R I C H T
Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)
---------------------------------------------------------------------------------------------------
19 december 2018
Afgekapt, gekanteld, ijzerrijk zonnestelsel gewoner dan gedacht
Ons afgekapte, gekantelde, aluminium- en ijzerrijke zonnestelsel blijkt
gewoner dan gedacht. Dat stelt de Leidse sterrenkundige Simon Portegies
Zwart op basis van simulaties en berekeningen met een supercomputer. Er
zouden in onze Melkweg ongeveer 36.000 vergelijkbare zonnestelsels te
vinden moeten zijn.
Van ons zonnestelsel wordt altijd gedacht dat het vrij bijzonder is. De
planeetbanen zijn gekanteld, het zonnestelsel houdt al op bij 45 keer de
afstand aarde-zon en er is meer aluminium en ijzer aanwezig dan verwacht.
Wetenschappers hebben vaak geprobeerd om verklaringen te vinden voor deze
vier vreemde verschijnselen, maar een echt dekkende oplossing was er tot nu
toe niet.
Simon Portegies Zwart, sterrenkundige aan de Universiteit Leiden, heeft nu
situaties doorgerekend die ons bijzondere zonnestelsel wel kunnen verklaren.
Portegies Zwart breekt het ontstaan van ons zonnestelsel op in vier stappen
waarbij ten minste twee supernova-explosies komen kijken. Ten eerste werd
de zon met de toen nog grote, niet gekantelde stofschijf afgekapt doordat
andere sterren te dicht in de buurt kwamen. Ten tweede was er een
sterrenwind van een grote, zogeheten Wolf-Rayetster die een overvloed aan
aluminium-26 in het gebied rond de zon afleverde. Ten derde zorgde een
supernova (nummer 1) dat het gruis rond de zon tijdelijk smolt waardoor het
aluminium erin terecht kon komen. Ten derde zorgde deze supernova of een
volgende ervoor dat de stofschijf kantelde. Ook verrijkte deze supernova
het gebied rond de zon met een overschot aan ijzer-60. En ten vierde zorgde
een volgende supernova (nummer 2) ervoor dat het ijzer ook echt in de
stofschijf werd ingekapseld.
Volgens de berekeningen van Portegies Zwart is de zon waarschijnlijk
geboren in een open sterrenhoop met zo'n 2500 sterren op een kluitje van
ongeveer 5 lichtjaar doorsnee. Dat is te vergelijken met de sterrenhopen
die nu bijvoorbeeld in de Orionnevel aanwezig zijn. Portegies Zwart: "In
zo'n soort sterrenhoop zou de zon in haar beginjaren ongeveer twaalf
supernova's in haar buurt hebben gehad. Dus de invloed van twee supernova's
is niet heel onwaarschijnlijk."
In onze Melkweg bevinden zich duizenden open sterrenhopen met sterren op
een kluitje. Portegies Zwart schat mede op basis daarvan en op de tijd die
het duurt om een zonnestelsel te vormen dat er in onze Melkweg ongeveer
36.000 gekantelde, afgekapte, aluminium- en ijzerrijke zonnestelsels moeten
zijn. “Er wordt geregeld beweerd dat het zonnestelsel bijzonder is”. zegt
Portegies Zwart, "Maar veel van de eigenschappen die wij eigenaardig
vinden, zouden best eens heel normaal kunnen zijn."
Portegies Zwart gebruikte voor zijn simulaties de in Leiden gebouwde
supercomputer Little Green Machine-II. Eerder al [
http://www.astronomie.nl/#!/actueel/nieuws/_detail/gli/zonnestelsel-beginjaren-geroosterd-door-supernova/]
berekende zijn team met die computer hoe één supernova ons zonnestelsel in
de beginjaren geroosterd kan hebben.
E I N D E P E R S B E R I C H T
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Meer informatie
Contact:
Simon Portegies Zwart
Sterrewacht Leiden, Universiteit Leiden
mobiel: 0614 994 841
spz@xxxxxxxxxxxxxxxxxx
http://home.strw.leidenuniv.nl/~spz/
Artikel:
"The Formation of Solar System Analogs in Young Star Clusters." Door Simon
Portegies Zwart. Geaccepteerd voor publicatie in Astronomy & Astrophysics.
https://arxiv.org/abs/1810.12934 ;(gratis preprint)
Beeld (bijgevoegd):
Artistieke impressie van een supernova.
Credit: David A. Aguilar, Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics
Hoge resolutie: https://www.cfa.harvard.edu/imagelist/2011-23
Orionnevel
Onze zon zou ontstaan kunnen zijn in een stervormingsgebied zoals de
Orionnevel.
Credit: NASA, ESA, M. Robberto (Space Telescope Science Institute/ESA) and
the Hubble Space Telescope Orion Treasury Project Team
Hoge resolutie: https://www.spacetelescope.org/news/heic0601/
Opgemaakt persbericht op www.astronomie.nl
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Met vriendelijke groet,
David Redeker en Marieke Baan
Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)
NOVA Informatie Centrum
Science Park 904
1098 XH Amsterdam
vast: 020 - 525 7480
David mobiel: 06 - 44 588 969
d.redeker@xxxxxx
www.astronomie.nl
Attachment:
orionnevel_klein.jpg
Description: JPEG image
Attachment:
supernova bij planeet_klein.jpg
Description: JPEG image
