[PWC-MEDIA] [NOVA-perslijst2] Mogelijk protoplaneet in ‘stellaire baarmoeder’ waargenomen

"Baan, Marieke" <H.M.Baan@xxxxxx> · Thu, 28 Feb 2013 15:07:36 +0000

P E R S B E R I C H T

Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO)
---------------------------------------------------------------------------------------------------
28 februari 2013

Mogelijk protoplaneet in ‘stellaire baarmoeder’ waargenomen

Waarschijnlijk hebben astronomen met ESO’s Very Large Telescope voor het eerst 
een planeet-in-wording waargenomen die nog in een dikke schijf van gas en stof 
genesteld zit. De ontdekking is gedaan door een internationaal team van 
astronomen, onder wie Matthew Kenworthy van de Universiteit Leiden. Indien 
bevestigd, zal de ontdekking astronomen in staat stellen de bestaande theorieën 
over de vorming van planeten te toetsen aan een waarneembaar object. Het 
resultaat verschijnt  op 28 februari 2013 online in Astrophysical Journal 
Letters.

HD 100546 is een relatief nabije, jonge ster op 335 lichtjaar van de aarde. Tot 
hun verrassing ontdekten de astronomen bij de ster iets wat op een 
planeet-in-wording lijkt. De kandidaat-planeet, die nog ingebed is in de 
materieschijf rond HD 100546, zou een gasplaneet van het kaliber Jupiter zijn.

“Planeetvorming is een vraagstuk dat vooral met computersimulaties wordt 
aangepakt”, zegt eerste auteur Sascha Quanz (ETH Zürich, Zwitserland). “Als 
onze ontdekking inderdaad een planeet-in-wording is, kunnen wetenschappers voor 
het eerst het planeetvormingsproces, en de interactie tussen een 
planeet-in-wording en zijn kraamkamer, in een zeer vroeg stadium onderzoeken.” 
HD 100546 is een veelvuldig onderzochte ster. Bekend was al dat er een 
gasplaneet omheen cirkelt op een afstand die zes keer zo groot is als de 
afstand zon-aarde. De nu ontdekte kandidaat-planeet bevindt zich in het 
buitengebied van het stelsel, op een afstand die nog eens tien keer zo groot is.

Volgens de huidige inzichten groeien gasplaneten door een deel van het gas en 
stof op te nemen dat na de vorming van een ster is overgebleven. De astronomen 
hebben in de nieuwe opname van de gas- en stofschijf rond HD 100546 
verschillende details ontdekt die deze hypothese ondersteunen. In de buurt van 
de ontdekte protoplaneet zijn structuren in de circumstellaire schijf te zien, 
die het gevolg kunnen zijn van interacties tussen de planeet en de schijf. Ook 
zijn er aanwijzingen dat de omgeving van de protoplaneet is opgewarmd door het 
planeetvormingsproces.

Hoewel de protoplaneet de meest waarschijnlijke verklaring voor de waarnemingen 
is, vragen de resultaten van dit onderzoek om vervolgwaarnemingen die het 
bestaan van de planeet kunnen bevestigen en andere plausibele scenario's 
uitsluiten. Zo is het denkbaar (maar onwaarschijnlijk) dat het gedetecteerde 
signaal afkomstig is van een achtergrondobject. Het is ook mogelijk dat het 
recent ontdekte object geen protoplaneet is, maar een volledig ontwikkelde 
planeet die uit zijn oorspronkelijke omloopbaan, dichter bij de ster, is 
geslingerd. Maar wanneer het object bij HD 100546 inderdaad een 
planeet-in-wording blijkt te zijn, wordt het een uniek laboratorium voor het 
onderzoek van het planeetvormingsproces.

De detectie van de kandidaat-planeet – een zwak vlekje in de circumstellaire 
schijf van HD 100546 – is te danken aan het NACO-instrument van ESO’s VLT, en 
aan geavanceerde data-analysetechnieken. De waarnemingen zijn gedaan met behulp 
van NACO’s coronagraaf, die op nabij-infrarood-golflengten opereert en het 
felle licht dat van de ster afkomstig is, op de plek van de mogelijke 
protoplaneet onderdrukt. “Dit is een geweldige demonstratie van de mogelijkheid 
van deze coronagraaf”, zegt Kenworthy. “De volgende generatie APP-coronagrafen 
voor de VLT en voor de toekomstige European Extremely Large Telescope (E-ELT) - 
zoals METIS en EPICS - wordt ook ontwikkeld door Leidse astronomen.”

E I N D E  P E R S B E R I C H T
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Meer informatie

Contact:
Matthew A. Kenworthy, Sterrewacht Leiden, Universiteit Leiden
Tel: 071 527 8455
E-mail: kenworthy@xxxxxxxxxxxxxxxxxx

Artikel: ‘A Young Protoplanet Candidate Embedded in the Circumstellar disc of 
HD 100546’ van S. P. Quanz et al. in Astrophysical Journal Letters.

Beeld op de Nederlandstalige ESO-pagina http://www.eso.org/public/news/eso1310/ 

Opgemaakt persbericht op www.astronomie.nl/
---------------------------------------------------------------------------------------------------

Met vriendelijke groet,

Drs. Marieke Baan
Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)
NOVA Informatie Centrum
Science Park 904
1098 XH Amsterdam

T +31(0)20-5257480
F +31(0)20-5257484
M +31(0)6-14322627

www.astronomie.nl

_______________________________________________
NOVA-perslijst2 mailing list
NOVA-perslijst2@xxxxxxxxxxx
https://list.uva.nl/mailman/listinfo/nova-perslijst2

[PWC-MEDIA] [NOVA-perslijst2] Mogelijk protoplaneet in ‘stellaire baarmoeder’ waargenomen

Other related posts: