[PWC-MEDIA] [NOVA-perslijst2] Het wemelt van de complexe moleculen in de planeetvormende schijf rond V883 Orionis
- From: "Baan, Marieke" <H.M.Baan@xxxxxx>
- To: "<nova-perslijst1@xxxxxxxxxxx>" <nova-perslijst1@xxxxxxxxxxx>, "<nova-perslijst2@xxxxxxxxxxx>" <nova-perslijst2@xxxxxxxxxxx>, "<nova-astronomen@xxxxxxxxxxx>" <nova-astronomen@xxxxxxxxxxx>
- Date: Wed, 12 Dec 2018 15:25:54 +0000
P E R S B E R I C H T
Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)
---------------------------------------------------------------------------------------------------
12 december 2018
Het wemelt van de complexe moleculen in de planeetvormende schijf rond V883
Orionis
Een onderzoeksteam onder leiding van de Leidse promovenda Merel van ‘t Hoff
heeft in de planeetvormende schijf rond V883 Orionis naast methanol onder
andere aceetaldehyde (CH3CHO, een stof die ook voorkomt in rijp fruit) en
methylformiaat (CH3OCHO) waargenomen. Dit resultaat is bevestigd in een
onafhankelijke studie en geaccepteerd voor publicatie in Astrophysical Journal
Letters.
De ontdekking, gedaan met de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array
(ALMA) in Noord-Chili, is van belang in de zoektocht naar de wijze waarop
bouwstenen van leven in de ruimte worden gevormd en uiteindelijk op planeten
terecht komen. Het resultaat is een belangrijke stap in dit proces omdat het
laat zien dat het materiaal waaruit planeten op dit moment worden gevormd
worden rijk is aan organische moleculen.
V883 Orionis is geen doorsnee ster. Hoewel hij maar een klein beetje zwaarder
is dan onze zon, straalt hij meer dan 400 keer zo veel energie uit en is
daardoor veel helderder en heter. Plotselinge helderheidsuitbarstingen zoals
die van V883 Orionis ontstaan wanneer grote hoeveelheden materiaal vanuit de
omringende schijf op het oppervlak van de ster belanden.
Planeten ontstaan uit gas en stof dat in een schijf rond zo’n jonge ster
draait. Zulke schijven worden daarom ‘protoplanetaire’ schijven genoemd.
Normaal gesproken is de temperatuur in het grootste gedeelte van de schijf zo
laag dat de meeste moleculen, waaronder bijvoorbeeld water, methaan en
koolstofmonoxide, vastvriezen aan de stofdeeltjes. Welke moleculen in zo’n
ijslaag aanwezig zijn is dan heel moeilijk vast te stellen. Tot nu toe waren er
daarom maar twee complexe organische moleculen ontdekt in protoplanetaire
schijven: acetonitril (CH3CN, een naar amandelen ruikende stof) en methanol
(CH3OH).
Maar de tijdelijke energie-uitbarsting van V883 Orionis heeft het binnenste
gedeelte van de schijf opgewarmd, waardoor de ijslaag op de stofdeeltjes is
verdampt. De vrijgekomen moleculen stralen licht uit in het millimetergebied
van het elektromagnetisch spectrum en dat is precies het gebied waar ALMA
gevoelig is. Door het opgevangen licht uiteen te splitsen in de samenstellende
kleuren kan ALMA bepalen welke moleculen aanwezig zijn. Elk molecuul zendt
immers licht uit met een karakteristieke golflengte, ofwel kleur.
De uitbarsting van V883 Orionis stelde de astronomen voor de eerste keer in
staat om de chemische diversiteit te bestuderen in een planeetvormende schijf.
Ze vonden onder andere aceetaldehyde (CH3CHO, een stof die ook voorkomt in rijp
fruit) en methylformiaat (CH3OCHO) in de schijf rond V883 Orionis.
Als V883 Orionis terugkeert naar z’n normale helderheid (niemand weet wanneer
dit zal gebeuren) zullen de organische moleculen weer aan de stofdeeltjes
vastvriezen. Sommige van deze met ijs bedekte stofdeeltjes zullen kometen
vormen, die kunnen inslaan op jonge planeten. De bij zo’n inslag vrijkomende
organische moleculen kunnen dan mogelijk bijdragen aan het ontstaan van leven.
Vervolgstudies zullen aantonen of er nog complexere verbindingen aanwezig zijn
in de schijf rond V883 Orionis. Eenvoudige biomoleculen zoals het aminozuur
glycine zijn al ontdekt in kometen. Astronomen hopen nu de vraag te
beantwoorden of deze moleculen al aanwezig zijn voordat planeten worden
gevormd. “V883 Orionis is hiervoor een uniek laboratorium,” aldus Van ’t Hoff.
E I N D E P E R S B E R I C H T
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Meer informatie
Contact:
Merel van ’t Hoff, Sterrewacht Leiden, Universiteit Leiden
E-mail: vthoff@xxxxxxxxxxxxxxxxxx<mailto:vthoff@xxxxxxxxxxxxxxxxxx>
Tel: 071-5275832
Artikel:
Methanol and its Relation to the Water Snowline in the Disk around the Young
Outbursting Star V883 Ori.
Merel L. R. van ’t Hoff, John J. Tobin , Leon Trapman, Daniel Harsono, Patrick
D. Sheehan, William J. Fischer, S. Thomas Megeath, Ewine F. van Dishoeck
https://arxiv.org/abs/1808.08258
Beeld:
De achtergrond is een ALMA-opname van het stof in de schijf rond V883 Orionis.
Aan de linkerkant is een artistieke impressie te zien van met ijs bedekte
stofdeeltjes in de koudere buitenste delen van de schijf. De organische
moleculen die in het ijs vormen, zoals bijvoorbeeld methanol, kunnen niet met
ALMA waargenomen worden zolang ze gevangen zitten in het ijs. De afbeelding aan
de rechterkant laat het warme binnenste gedeelte van de schijf zien waar de
temperatuur hoog genoeg is om het ijs te laten verdampen en de organische
moleculen vrij te laten. Deze vrije moleculen kan ALMA wel waarnemen, zoals te
zien is in het spectrum onderaan. De hoge pieken geven de aanwezigheid van
moleculen aan. Welke moleculen we zien hangt af van waar de piek zich bevindt
in het spectrum. Credit: M van ’t Hoff.
Opgemaakt persbericht op www.astronomie.nl/<http://www.astronomie.nl/>
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Met vriendelijke groet,
Marieke Baan
Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)
NOVA Informatie Centrum
Science Park 904
1098 XH Amsterdam
T: 020-5257480
M: 0614322627
www.astronomie.nl<http://www.astronomie.nl>
@mariekebaan
[cid:7F639D82-9694-4B7C-BF42-B01DDF79A773@wireless.uva.nl]
NOVA-perslijst2 mailing list
NOVA-perslijst2@xxxxxxxxxxx
https://list.uva.nl/mailman/listinfo/nova-perslijst2
Other related posts:
- » [PWC-MEDIA] [NOVA-perslijst2] Het wemelt van de complexe moleculen in de planeetvormende schijf rond V883 Orionis - Baan, Marieke
