[PWC-MEDIA] [NOVA-perslijst2] Gaia’s kaart van de Melkweg gepresenteerd
- From: "Baan, Marieke" <H.M.Baan@xxxxxx>
- To: "<nova-perslijst1@xxxxxxxxxxx>" <nova-perslijst1@xxxxxxxxxxx>, "<nova-perslijst2@xxxxxxxxxxx>" <nova-perslijst2@xxxxxxxxxxx>, "<nova-astronomen@xxxxxxxxxxx>" <nova-astronomen@xxxxxxxxxxx>
- Date: Wed, 14 Sep 2016 12:09:19 +0000
P E R S B E R I C H T
Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)
---------------------------------------------------------------------------------------------------
14 september 2016
Gaia’s kaart van de Melkweg gepresenteerd
ESA’s Gaia-missie heeft vandaag de eerste catalogus gepubliceerd van de ruim 1
miljard sterren die deze satelliet in kaart brengt. Deze hemelkaart is de
grootste ooit.
Uiteindelijk zal de eind 2013 gelanceerde Gaia-satelliet ook de afstanden en
bewegingen van deze miljard sterren bepalen. Zo ontstaat de meest nauwkeurige
3D-kaart van de Melkweg, die een revolutie zal ontketenen in de sterrenkunde.
Nu al heeft Gaia voor een subset van ruim twee miljoen sterren niet alleen de
exacte positie aan de hemel en de helderheid vastgesteld, maar ook hun afstand
tot de aarde en hun beweging.
De eerste dataset is gebaseerd op gegevens die Gaia in het eerste jaar na
lancering heeft verzameld. Deze survey is nog niet helemaal homogeen, maar de
hemelkaart zal steeds beter worden tijdens Gaia’s vijfjarige missie.
Het omzetten van de gigantische hoeveelheid ruwe data die Gaia genereert in
concrete informatie over sterposities is een zeer complexe procedure. Daarom
heeft ESA een pan-Europese organisatie opgezet: Het Gaia Data Processing and
Analysis Consortium (DPAC). Daarbinnen werken 450 wetenschappers en
software-ingenieurs samen. Hoofd van DPAC is de Leidse astronoom Anthony Brown.
Brown licht toe: “Wat we vandaag hebben gepresenteerd is het resultaat van een
zeer intensieve samenwerking gedurende de laatste 10 jaar. Met mensen uit
allerlei disciplines hebben we de data verwerkt en verpakt in betekenisvolle
astronomische gegevens. Deze data komen nu beschikbaar voor iedereen.”
De Groningse astronoom Amina Helmi, die net als Brown ook al decennialang
betrokken is bij de Gaia-missie, maakte deel uit van het team wetenschappers
dat de Gaia-data heeft gevalideerd. Helmi kijkt uit naar de gegevens die vanaf
vandaag toegankelijk zijn (http://gea.esac.esa.int/archive/). Zij is vooral
geïnteresseerd in de evolutie van de Melkweg.: “Om die te bestuderen heb ik nu
de beschikking over de gegevens van 1 miljard sterren. De gegevens van Gaia
zijn bovendien ongeveer honderd keer nauwkeuriger dan alles wat nu beschikbaar
is.”
Peter Jonker (SRON/Radboud) en Gijs Nelemans (Radboud) zijn om een heel andere
reden enthousiast. Zij zijn lid van DPAC voor de ‘transient’-alerts. Transients
zijn sterrenkundige verschijnselen van voorbijgaande aard zoals supernova’s.
“Omdat Gaia de hemel steeds opnieuw bekijkt om de posities en afstanden te
meten, krijgen we een unieke kans om variabele sterren en transients te
ontdekken”, zegt Jonker.
E I N D E P E R S B E R I C H T
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Meer informatie
Contact:
Anthony Brown (Hoofd DPAC Sterrewacht Leiden)
E-mail: brown@xxxxxxxxxxxxxxxxxx<mailto:brown@xxxxxxxxxxxxxxxxxx>
Amina Helmi (Kapteyn Instituut RuG)
E-mail: ahelmi@xxxxxxxxxxxx
Tel: 0643041424. Een uitgebreid interview met Helmi is hier te vinden:
http://www.rug.nl/sciencelinx/nieuws/2016/09/20610912_gaia
Gijs Nelemans (Radboud Universiteit)
E-mail: nelemans@xxxxxxxxxxx
Tel: 024-3652983/0645120189.
Peter Jonker (SRON en Radboud Universiteit)
E-mail: P.Jonker@xxxxxxx
Tel: 06-48417847.
Achtergrondinformatie over Gaia:
De belangrijkste taak van Gaia is het ontrafelen van de ontstaansgeschiedenis
van de Melkweg en het maken van een 3D-kaart. Daarnaast zal de sonde naar
verwachting ook honderdduizenden planetoïden en kometen in ons zonnestelsel in
kaart brengen, evenals tienduizenden ‘mislukte’ sterren - zogeheten bruine
dwergen -, 20.000 ontploffende sterren - supernova's -, en honderdduizenden
actieve sterrenstelsels - zogeheten quasars-. Verder hopen astronomen met Gaia
naar minstens 7000 planeten rond verre sterren ontdekken. Tijdens de vijfjarige
missie wordt elk van de gekozen sterren zo'n 70 maal waargenomen. Dat komt neer
op gemiddeld 40 miljoen waarnemingen per dag. De posities van helderdere
hemellichamen (nog altijd 4000 keer zwakker dan met het blote oog te zien is)
worden in kaart gebracht met een nauwkeurigheid vergelijkbaar met het meten van
de dikte van een mensenhaar op 1000 kilometer afstand. Dankzij de Nederlandse
industrie, zoals bijdragen van TNO en Dutchspace, kan Gaia extreem scherp in
het heelal kijken. De opmerkelijke precisie bereikt Gaia met een uiterst
gevoelig 'oog', de grootste digitale camera die ooit de ruimte in is gebracht.
Daarmee kan de ruimtesonde hemellichamen op het spoor komen die een miljoen
keer zwakker zijn dan wat met het menselijk oog nog zichtbaar is. Verder zijn
er twee optische telescopen en drie wetenschappelijke instrumenten aan boord,
plus een 10 meter brede 'mantel' die als zonnescherm dient en zonne-energie
opwekt.
ESA-mediakit: http://sci.esa.int/gaia/58247-media-kit-for-gaia-data-release-1/
ESA-persbericht:
http://www.esa.int/Our_Activities/Space_Science/Gaia/Gaia_s_billion-star_map_hints_at_treasures_to_come
Afbeeldingen en captions:
http://www.esa.int/spaceinimages/Images/2016/09/Gaia_s_first_sky_map
Opgemaakt persbericht op www.astronomie.nl/
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Met vriendelijke groet,
Marieke Baan
Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)
NOVA Informatie Centrum
Science Park 904
1098 XH Amsterdam
T +31(0)20-5257480
F +31(0)20-5257484
M +31(0)6-14322627
www.astronomie.nl
[cid:845596D8-91DE-4A12-B9E2-8B5317315145@wireless.uva.nl]
NOVA-perslijst2 mailing list
NOVA-perslijst2@xxxxxxxxxxx
https://list.uva.nl/mailman/listinfo/nova-perslijst2
Other related posts:
- » [PWC-MEDIA] [NOVA-perslijst2] Gaia’s kaart van de Melkweg gepresenteerd - Baan, Marieke
