P E R S B E R I C H T
Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)
-----------------------------------------------------------------------------------------------
6 juni 2019
Exoplaneet HAT-P-6 b zoekt nieuwe naam
- IAU100 NameExoWorlds geeft elk land de kans een eigen exoplaneet en zijn
moederster een naam te geven
De Internationale Astronomische Unie (IAU) bestaat dit jaar 100 jaar en
organiseert de mondiale competitie ‘IAU100 NameExoWorlds’. Elk land krijgt een
exoplaneet toegewezen en mag die samen met het publiek een naam geven. Meer dan
70 landen zijn al bezig met een nationale campagne om het publiek te laten
stemmen. Het doel van de campagne is mensen te laten nadenken over onze plaats
in het heelal en over de hypothetische vraag hoe een buitenaardse beschaving
naar onze aarde zou kijken.
Astronomen hebben de afgelopen decennia duizenden planeten en planeetstelsels
ontdekt rond nabije sterren. Sommige planeten zijn klein en rotsachtig zoals
onze aarde; andere lijken meer op gasreuzen als Jupiter. Om de meeste sterren
cirkelen planeten. Alleen al het enorme aantal sterren in het heelal en de
overvloedigheid van prebiotische materialen, maakt het bestaan van leven elders
in het heelal waarschijnlijk.
De IAU is verantwoordelijk voor de officiële naamgeving van hemellichamen. De
IAU viert dit jaar 100 jaar internationale samenwerking, en wil dit aspect van
de sterrenkunde benadrukken met de wereldwijde campagne. Tijdens de competitie
van 2015 werden al 19 exoplaneten vernoemd. Dit jaar krijgt élk land de kans
een naam te geven aan een planeetstelsel, bestaande uit een exoplaneet en een
ster.
Elk land heeft een ster toegewezen gekregen die zichtbaar is vanuit dat land en
helder genoeg is om met een kleine telescoop te bekijken. Dat is gebeurd na een
zorgvuldige selectie van een groot aantal bekende exoplaneten en hun
moedersterren. Al deze planeten zijn gasreuzen, vergelijkbaar met Jupiter en
Saturnus. [1]
Nederland heeft de ster HAT-P-6 en de exoplaneet HAT-P-6 b toegewezen gekregen.
Het stelsel ligt op ongeveer 650 lichtjaar afstand in het sterrenbeeld
Andromeda. De hele lijst met planeten staat op:
http://www.nameexoworlds.iau.org/list-of-stars.
In elk deelnemend land is een nationaal comité opgericht om een nationale
verkiezing op te zetten. Dit comité volgt de methode en de richtlijnen die door
de IAU100 NameExoWorlds-stuurgroep zijn opgesteld. Het nationaal comité is
verantwoordelijk voor publieksparticipatie, communicatie rond het project en
het ontwerpen van een stemsysteem.
De nationale competitie vindt plaats in de periode juni-november 2019. De
resultaten van de wereldwijde verkiezingen worden bekendgemaakt in december
2019. De gekozen namen worden dan parallel aan de bestaande wetenschappelijke
namen gebruikt, met een verwijzing naar de indieners.
E I N D E P E R S B E R I C H T
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Meer informatie
Noot
[1] De NameExoWorlds-campagne heeft voor de vernoeming planeetstelsels
geselecteerd die bestaan uit een planeet rond een ster die met een kleine
telescoop vanuit het betreffende land kan worden waargenomen. In de selectie
zitten planeten die al eerder zijn ontdekt en dus goed zijn bestudeerd. Ze zijn
bijna allemaal ontdekt voor 2012. De visuele helderheid van de geselecteerde
planeten loopt uiteen van magnitude 6 tot 12. De planeten zijn allemaal ontdekt
via de radiale-snelheidsmethode (Doppler-spectroscopie) of de transitmethode
(waarbij een planeet die voor zijn moederster langs beweegt een piepklein
beetje sterlicht blokkeert). Ze zijn allemaal gevonden met telescopen vanaf de
grond. Waarschijnlijk zijn alle planeten gasreuzen, vergelijkbaar met Jupiter
en Saturnus. Ze hebben geschatte massa’s tussen de 10% en 500% van die van
Jupiter. Alle systemen bestaan uit enkele sterren met daaromheen één bekende
planeet. Mogelijk tellen de zonnestelsels meerdere sterren en planeten, maar
dat is op dit moment niet bekend. Elk land heeft op deze manier een gelijke
kans om vergelijkbare hemellichamen een naam te geven.
Contact
Marieke Baan, projectleider IAU100NL, nationale outreachcoördinator voor de IAU
in Nederland, lid van het nationaal comité voor de vernoeming van een
exoplaneet in Nederland
E-mail: h.m.baan@xxxxxx<mailto:h.m.baan@xxxxxx>
Tel: 0614322627
In het nationaal comité voor de vernoeming van een exoplaneet in Nederland
hebben zitting:
Prof. Ignas Snellen (Universiteit Leiden)
Dr. Inge Loes ten Kate (Universiteit Utrecht)
Dr. Michiel Min (SRON Netherlands Space Institute)
Dr. Sebastiaan de Vet (KNVWS, lid van de Nederlandse IAU100-stuurgroep)
Drs. Frans Stravers (SRON, lid van de Nederlandse IAU100-stuurgroep)
Drs. Marieke Baan (NOVA, nationale outreachcoördinator IAU, voorzitter van de
Nederlandse IAU100-stuurgroep)
Artistieke impressies:
HAT_P-6_b: Groottevergelijking HAT-P-6 b met de planeet Jupiter. Credit:
https://en.wikipedia.org/wiki/HAT-P-6b#/media/File:Exoplanet_Comparison_HAT-P-6_b.png.
CC BY-SA 3.0
NameExoWorlds: Credit: IAU/L. Calçada
IAU
De IAU is een internationale astronomische organisatie, waarbinnen meer dan
13.500 astronomen uit ruim 100 landen zijn verenigd. De missie van de IAU is
het promoten en bewaken van alle aspecten van de astronomie, inclusief
onderzoek, communicatie, educatie en ontwikkeling, door middel van
internationale samenwerking. De IAU is ook het officieel erkende internationale
lichaam voor de naamgeving van hemellichamen en de oppervlaktestructuren
daarop. De IAU is gesticht in 1919 en is ’s werelds grootste beroepsorganisatie
voor astronomen.
Website
http://www.nameexoworlds.iau.org
Nederlandse website: www.astronomie.nl/IAU100
Opgemaakt persbericht op www.astronomie.nl
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Met vriendelijke groet,
Marieke Baan
Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)
NOVA Informatie Centrum
Science Park 904
1098 XH Amsterdam
T: 020-5257480
M: 0614322627
www.astronomie.nl
@mariekebaan
[cid:7432D961-8D4D-4927-8BA1-72EBA5A7308E@wireless.uva.nl][cid:2A95907A-C4CB-4F42-B456-A922BBD00722@wireless.uva.nl]