[PWC-MEDIA] [NOVA-perslijst2] Eerste Nederlands onderdeel van reuzenstelescoop E-ELT doorstaat alle tests

"Baan, Marieke" <H.M.Baan@xxxxxx> · Tue, 9 Sep 2014 08:32:13 +0000

P E R S B E R I C H T

Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Leiden, 9 september 2014

Eerste Nederlands onderdeel van reuzenstelescoop E-ELT doorstaat alle tests

De eerste Nederlandse bijdrage aan de toekomstige European Extremely Large 
Telescope (E-ELT) is succesvol getest. Het gaat om de 'chopper', een zeer 
wendbaar spiegeltje dat is ontwikkeld door een samenwerkingsverband van 
universiteiten, technologische instituten en het bedrijfsleven. Het high 
techspiegeltje is een essentieel onderdeel van METIS (Mid-infrared E-ELT Imager 
and Spectrograph), de mid-infraroodcamera annex spectrograaf van de 
reuzentelescoop.

De E-ELT, die in Noord-Chili wordt gebouwd door de Europese Zuidelijke 
Sterrenwacht (ESO), zal straks haarscherpe beelden (ruim tien keer zo scherp 
als die van de Hubble Space Telescope) opleveren van het heelal. Hiermee kunnen 
astronomen voor het eerst aardachtige planeten bij andere sterren direct 
waarnemen en bestuderen. Ook de geboorte en evolutie van de allereerste sterren 
en sterrenstelsels staan op het wetenschappelijke verlanglijstje van de E-ELT. 
Met METIS- één van de zes instrumenten op de E-ELT - kunnen astronomen 
bovendien de vroegste stadia van het ontstaan van planetenstelsels onderzoeken, 
en water en organische moleculen vinden in de protoplanetaire schijven rond 
jonge sterren. Op die manier kan  de E-ELT de antwoorden vinden op fundamentele 
vragen over de vorming en ontwikkeling van planeten.

De chopper is een essentieel onderdeel van METIS. “De stabiliteit en precisie 
van de chopper in METIS zijn van groot belang voor de uiteindelijke scherpte 
van de toekomstige waarnemingen”, zo licht de projectleider van METIS, Bernhard 
Brandl (NOVA, Sterrewacht Leiden) toe.

Eisen

De complexiteit van de chopper zit in de combinatie van eisen. De spiegel van 6 
cm moet binnen 5 milliseconde van een willekeurige positie naar een 
willekeurige andere positie kunnen 'choppen' en dan stabiel staan met een 
nauwkeurigheid van 1,7 microrad (dat is vergelijkbaar met het hoekverschil 
tussen de linker en rechterzijde van een mensenhaar op een afstand van 60 
meter, of een mens in Monaco bekeken vanuit Utrecht), en dat allemaal bij 190 
graden onder het vriespunt en in vacuüm. Om dit te kunnen realiseren was een 
nauwe samenwerking vereist tussen mechanische, elektrische en optische 
ontwerpers, en regeltechnici. Het uiteindelijke ontwerp van de chopper maakt 
gebruik van een nieuwe laser gestuurde detectietechniek om de vereiste 
nauwkeurigheid te kunnen halen. Daarnaast is de regeltechniek geoptimaliseerd 
voor de cryogene omgeving.

Alle tests, inclusief een duurzaamheidstest waarbij de spiegel meer dan 100 
miljoen rondjes heeft gedraaid, zijn succesvol afgerond. Robert Huisman 
(SRON/RuG), leider van de cryogene tests: “Het ontwerp van de regeltechniek was 
een uitdaging vanwege de extreme nauwkeurigheden, maar het heeft zich nu in de 
praktijk bewezen en kan hergebruikt worden voor onze ruimteonderzoeksprojecten”.

Nederlandse samenwerking

Het Nederlandse consortium, dat de chopper heeft ontwikkeld, bestaat uit 
partijen uit de academische wereld, technologische instituten en de industrie:  
de Nederlandse Onderzoekschool Voor Astronomie (NOVA), verantwoordelijk voor 
het management van het project, de definiëring van de systeemeisen en de 
optische aspecten, Janssen Precision Engineering (JPE), verantwoordelijk voor 
het elektrische en mechanische ontwerp, SRON Netherlands Institute for Space 
Research in samenwerking met de Rijksuniversiteit Groningen (RuG), 
verantwoordelijk voor de regeltechniek, en TNO, als adviseur van het project.

“Alle partijen waren er van meet af aan van doordrongen dat dit project voor 
iedereen nuttige kennis zou opleveren. Dat zorgde ervoor dat ideeën en 
ervaringen makkelijk werden gedeeld", zegt Frank Molster, leider van het 
chopper-project.

Huub Janssen, eigenaar van JPE: “De mogelijkheid om een dergelijk complex 
project, met aanzienlijke ontwikkelrisico's, te kunnen uitvoeren draagt bij aan 
onze kennisopbouw en geeft ons de mogelijkheden om nieuwe paden te bewandelen. 
De astronomen dwingen ons iedere keer om de grenzen van de technologie op te 
zoeken. De opgedane kennis hebben we recent al bij een ander project, in een 
geheel andere markt, kunnen toepassen.”

Het door NOVA geleide project is medegefinancierd met een NWO-subsidie voor 
grootschalige onderzoeksfaciliteiten.

E I N D E  P E R S B E R I C H T
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Meer informatie

Contact:
Frank Molster, NOVA
Tel: 071-5275882
E-mail: molster@xxxxxxxxxxxxxxxxxx<mailto:molster@xxxxxxxxxxxxxxxxxx>

Bernhard Brandl, Sterrewacht Leiden, Universiteit Leiden/NOVA
Tel: 071-5275830
E-mail: brandl@xxxxxxxxxxxxxxxxxx<mailto:brandl@xxxxxxxxxxxxxxxxxx>

Huub Janssen, JPE
Tel: 043-3585777
E-mail: huub.janssen@xxxxxx

Frank Helmich, SRON
Tel: 06-494 23 644
E-mail: f.p.helmich@xxxxxxx

Bayu Jayawardhana, RuG
Tel: 050-3637156
E-mail: b.jayawardhana@xxxxxx

Beeld: De chopper tijdens het testprogramma bij kamertemperatuur. Credit: NOVA

Opgemaakt persbericht op www.astronomie.nl/
---------------------------------------------------------------------------------------------------

Met vriendelijke groet,

Drs. Marieke Baan
Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)
NOVA Informatie Centrum
Science Park 904
1098 XH Amsterdam

T +31(0)20-5257480
F +31(0)20-5257484
M +31(0)6-14322627

www.astronomie.nl

[cid:0D20F664-E78B-4020-ADD9-B89AC7AC90EE]

[PWC-MEDIA] [NOVA-perslijst2] Eerste Nederlands onderdeel van reuzenstelescoop E-ELT doorstaat alle tests

Other related posts: