[PWC-MEDIA] [NOVA-perslijst2] Christiaan Huygens had misschien een bril nodig
- From: "Marieke Baan" <dmarc-noreply@xxxxxxxxxxxxx> ("H.M.Baan")
- To: NOVA-perslijst1 <nova-perslijst1@xxxxxxxxxxx>, "nova-perslijst2@xxxxxxxxxxx" <nova-perslijst2@xxxxxxxxxxx>, "nova-astronomen@xxxxxxxxxxx" <nova-astronomen@xxxxxxxxxxx>
- Date: Thu, 2 Mar 2023 09:07:49 +0000
P E R S B E R I C H T
Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)
---------------------------------------------------------------------------------------------------
2 maart 2023
Christiaan Huygens had misschien een bril nodig
Christiaan Huygens bouwde in de 17e eeuw uitstekende lenzen, maar zijn
telescopen misten scherpte in vergelijking met wat in die tijd mogelijk was.
Alex Pietrow, die na zijn studie sterrenkunde in Leiden en zijn promotie aan
Stockholm University in Zweden, nu onderzoeker is aan het Leibniz Instituut
voor Astrofysica in Potsdam (AIP) in Duitsland, heeft de berekeningen van
Huygens onderzocht en concludeert dat de Nederlandse astronoom en wiskundige
waarschijnlijk bijziend was en een bril nodig zou hebben gehad om zijn
telescopen te verbeteren.
Christiaan Huygens was een 17e-eeuwse Nederlandse wetenschapper die een
revolutie veroorzaakte op het gebied van de optica, mechanica, tijdmeting en
astronomie. Hij vond bijvoorbeeld het slingeruurwerk uit, ontwikkelde de
golftheorie van licht, ontdekte de Saturnus-maan Titan en beschreef de ware
aard van Saturnus' ringen. Zijn telescopen en lenzen staan bekend om hun
uitstekende kwaliteit voor die tijd, maar konden toch niet dezelfde scherpte
bereiken als die van zijn concurrenten.
De nieuwe studie, gepubliceerd in het tijdschrift Notes and Records: the Royal
Society Journal of the History of Science, werpt een ongebruikelijke blik op
het werk van Huygens en suggereert dat het gebrek aan scherpte in zijn lenzen
werd veroorzaakt door een gebrek aan zijn gezichtsvermogen. De wetenschapper
had mogelijk myopie (bijziendheid), een aandoening waardoor objecten in de
verte wazig lijken.
Alex Pietrow is postdoctoraal onderzoeker bij het AIP bij de afdeling Solar
Physics, en is daarnaast een liefhebber van wetenschapsgeschiedenis. Hij
onderzocht de regels en vergelijkingen die Huygens opstelde voor het ontwerpen
van telescopen, en stelt vast dat deze tekortschoten in vergelijking met
moderne optische principes. Huygens' benadering van het maken van lenzen was
experimenteel en berustte op trial and error, wat betekent dat hij de
combinaties van verschillende lenzen en oculairs testte om de best werkende
telescoop te vinden. Toen hij dat eenmaal had gedaan, maakte hij tabellen en
vergelijkingen, die hij vervolgens gebruikte om telescopen met de gewenste
vergroting te bouwen.
De telescopen die Huygens met behulp van deze vergelijkingen ontwierp, bleven
echter achter bij het theoretisch optimum. Zo stelde de eerste directeur van de
Leidse Sterrewacht Frederik Kaiser in 1846 dat Huygens onberispelijke lenzen
sleep, maar dat zijn telescopen een merkbaar lager oplossend vermogen hadden
dan andere telescopen.
De nieuwe studie suggereert dat Huygens' gezichtsvermogen de reden kan zijn
geweest. Het verschil tussen zijn vergelijkingen en moderne optiek zou zijn
opgelost met een bril met -1,5 dioptrie. "Dit is waarschijnlijk het eerste
postume brilvoorschrift ooit, en dat voor iemand die 330 jaar geleden leefde",
zegt Alex Pietrow. Huygens' bijziendheid was mild genoeg om geen problemen te
veroorzaken in het dagelijks leven in de 17e eeuw en bleef dus onopgemerkt.
Iemand met deze visuele afwijking kan prima lezen op kleine afstanden, maar
heeft moeite met het ontcijferen van letters die ver weg staan. Dit is in de
moderne wereld problematisch, bijvoorbeeld bij het autorijden, maar 300 jaar
geleden zou dit geen probleem zijn geweest. Zelfs als Huygens zich bewust was
van de tekortkomingen van zijn gezichtsvermogen, zou hij geen bril nodig hebben
gehad.
Pietrow vervolgt: "Mijn theorie is dat Huygens in het dagelijks leven geen bril
nodig had zoals zijn vader, en dat dit dan ook geen rol speelde bij het maken
van telescopen. Dus nam hij deze oogafwijking waarschijnlijk onbewust mee in
zijn ontwerpen. Deze bevindingen werpen een nieuw licht op het werk van
Christiaan Huygens en suggereren dat de persoon die een telescoop bouwt net zo
belangrijk is als zijn gereedschap."
E I N D E P E R S B E R I C H T
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Meer informatie
Contact:
Dr. Alex Pietrow, Leibniz Instituut voor Astrofysica in Potsdam (AIP), Duitsland
E-mail: apietrow@xxxxxx
Tel: +31 645317140
Artikel:
https://royalsocietypublishing.org/doi/10.1098/rsnr.2022.0054
Beeld:
1. Christiaan Huygens had misschien een bril nodig. (Portret door Bernard
Vaillant, met bril van Alex Pietrow). Credit: Wikipedia
2. Een luchttelescoop, ontworpen door Christiaan Huygens. Dankzij het ontwerp
van de telescoop kon Huygens Saturnus bestuderen en zijn maan Titan ontdekken.
(Illustratie uit Astroscopia Compendiaria, 1684) Credit: Wikipedia
3. Een collectie lenzen van Christiaan Huygens (portret op de achtergrond).
Credit: Rijksmuseum Boerhaave, Leiden
Over NOVA:
De Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA) is het
samenwerkingsverband van de sterrenkundige instituten van de universiteiten van
Amsterdam, Groningen, Leiden en Nijmegen. Toponderzoekschool NOVA heeft als
missie het uitvoeren van baanbrekend sterrenkundig onderzoek, het opleiden van
jonge astronomen op het hoogste internationale niveau en het delen van nieuwe
ontdekkingen met de samenleving. De NOVA-laboratoria zijn gespecialiseerd in
het bouwen van state-of-the-art optische/infrarood- en
submillimeter-instrumentatie voor de grootste telescopen op aarde.
www.astronomie.nl/
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Met vriendelijke groet,
Marieke Baan
Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)
NOVA Informatie Centrum
Science Park 904
1098 XH Amsterdam
T: 020-5257480
M: 0614322627
www.astronomie.nl<http://www.astronomie.nl/>
@mariekebaan
[1. Huygens.jpeg][2. huygenstelescope.jpg][3. huygenslenzen.jpeg]
NOVA-perslijst2 mailing list
NOVA-perslijst2@xxxxxxxxxxx
https://list.uva.nl/mailman/listinfo/nova-perslijst2
Other related posts:
- » [PWC-MEDIA] [NOVA-perslijst2] Christiaan Huygens had misschien een bril nodig - Marieke Baan
