[PWC-MEDIA] [NOVA-perslijst2] Astronomen brengen magnetische velden zwart gat M87* in beeld
- From: "Marieke Baan" <dmarc-noreply@xxxxxxxxxxxxx> (Redacted sender "H.M.Baan" for DMARC)
- To: "nova-perslijst1@list uva nl" <nova-perslijst1@xxxxxxxxxxx>, "<nova-perslijst2@xxxxxxxxxxx>" <nova-perslijst2@xxxxxxxxxxx>, "nova-astronomen@list uva nl" <nova-astronomen@xxxxxxxxxxx>
- Date: Wed, 24 Mar 2021 14:02:01 +0000
P E R S B E R I C H T
Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)
---------------------------------------------------------------------------------------------------
24 maart 2021
Astronomen brengen magnetische velden zwart gat M87* in beeld
Het Event Horizon Telescope (EHT)-consortium, dat de allereerste foto van een
zwart gat maakte, heeft vandaag een nieuwe afbeelding van het zwarte gat in het
centrum van het sterrenstelsel M87 gepresenteerd. De afbeelding toont hoe dit
object er in gepolariseerd licht uitziet. Het is voor het eerst dat het
astronomen is gelukt om polarisatie – een kenmerk van magnetische velden – zo
dicht bij de rand van een zwart gat te meten. Aan de hand van deze waarnemingen
hopen astronomen te kunnen verklaren hoe het 55 miljoen lichtjaar verre
sterrenstelsel in staat is om krachtige jets vanuit zijn kern te ‘lanceren’.
“We hebben nu nieuw cruciaal bewijs gevonden dat ons helpt begrijpen hoe
magnetische velden zich rond zwarte gaten gedragen, en hoe de activiteit in dit
zeer compacte stukje ruimte krachtige jets kan aandrijven die zich tot ver
buiten het sterrenstelsel uitstrekken,” zegt Monika Mościbrodzka,
sterrenkundige aan de Radboud Universiteit en coördinator van de
Polarimetrie-werkgroep van de EHT.
Op 10 april 2019 presenteerden wetenschappers de allereerste foto van een zwart
gat, waarop een heldere ringachtige structuur rond een donker centrum – de
schaduw van het zwarte gat – te zien was. Sindsdien is de EHT-samenwerking
dieper in de in 2017 verzamelde data van dit superzware zwarte gat in het hart
van het sterrenstelsel M87 gedoken. Daarbij is ontdekt dat een aanzienlijke
fractie van het licht rond dit zwarte gat gepolariseerd is.
Polarisatie van licht
“Dit onderzoek is een belangrijke mijlpaal: de polarisatie van licht bevat
informatie die meer inzicht geeft in de fysica achter de foto die we in april
2019 hebben gezien,” zegt Iván Martí-Vidal, ook coördinator van de
Polarimetrie-werkgroep van de EHT, en GenT Distinguished Researcher aan de
Universiteit van Valencia, Spanje. “In deze nieuwe opname van gepolariseerd
licht is jaren werk gaan zitten, door de complexiteit van de technieken die
nodig waren om de data te verzamelen en te analyseren.”
Licht wordt gepolariseerd wanneer het door bepaalde filters gaat, zoals de
glazen van een gepolariseerde zonnebril, of wanneer het wordt uitgezonden door
hete gebieden in de ruimte die gemagnetiseerd zijn. Net zoals een
gepolariseerde zonnebril ons beter laat zien door de weerkaatsingen en
schitteringen van heldere oppervlakken te verminderen, kunnen astronomen hun
zicht op de omgeving van een zwart gat verbeteren door te kijken hoe het
daarvan afkomstige licht gepolariseerd is. Meer specifiek stelt polarisatie
astronomen in staat om de magnetische veldlijnen langs de rand van het zwarte
gat in kaart te brengen.
Zwart gat lanceert jets
“Onze nieuwe gepolariseerde afbeeldingen vertonen magnetische velden in extreme
zwaartekracht. Ze helpen ons om beter te kunnen begrijpen hoe de heldere ring
rondom het zwarte gat gekoppeld is aan de krachtige jets van energie en materie
die aan de kern van M87 ontspringen en zich tot op minstens 5000 lichtjaar
uitstrekken”, vertelt medeauteur Sara Issaoun, sterrenkundige aan de Radboud
Universiteit.
Deze jets behoren tot de meest geheimzinnige en energetische kenmerken van het
sterrenstelsel. De meeste materie die zich dicht bij de rand van een zwart gat
bevindt valt naar binnen. Maar sommige van de deeltjes in de omgeving weten op
het nippertje te ontsnappen en worden in de vorm van jets ver de ruimte in
geblazen.
Om dit proces beter te begrijpen, gebruiken astronomen verschillende modellen
die beschrijven hoe materie zich in de omgeving van het zwarte gat gedraagt.
Maar ze weten nog steeds niet precies hoe jets, groter dan het sterrenstelsel
zelf, kunnen worden gelanceerd vanuit een centraal gebied dat kleiner is dan
ons zonnestelsel, en ook niet hoe materie precies in het zwarte gat valt. Met
de nieuwe EHT-opname van het zwarte gat en diens schaduw in gepolariseerd licht
zijn astronomen er voor het eerst in geslaagd om het gebied vlak buiten het
zwarte gat te bekijken, waar deze interactie tussen naar binnen stromende en
naar buiten geblazen materie zich afspeelt.
De waarnemingen verschaffen nieuwe informatie over de structuur van de
magnetische velden net buiten het zwarte gat. Het team heeft ontdekt dat alleen
theoretische modellen waarin een belangrijke rol is weggelegd voor sterk
gemagnetiseerd gas kunnen verklaren wat zij aan de waarnemingshorizon zien
gebeuren.
“Volgens de polarimetrische afbeeldingen zouden de magnetische velden bij het
zwarte gat sterk genoeg kunnen zijn om te voorkomen dat materie naar binnen
valt. Het gas rondom het zwarte gat kan gemakkelijk naar buiten geblazen
worden”, zegt Mościbrodzka.
Event Horizon Telescope en ALMA
Om het hart van het sterrenstelsel M87 waar te nemen, heeft het EHT-consortium
acht telescopen verspreid over de wereld, waaronder de Atacama Large
Millimeter/submillimeter Array (ALMA) in het noorden van Chili, met elkaar
verbonden om zo een virtuele telescoop ter grootte van de aarde te creëren: de
EHT. Met de indrukwekkende resolutie die met de EHT wordt verkregen zou je de
lengte kunnen meten van een creditcard die op het oppervlak van de maan ligt.
“De metingen van onder andere ALMA waren cruciaal om de EHT-waarnemingen te
interpreteren, waardoor we de theoretische modellen konden afbakenen die
beschrijven hoe materie zich in de buurt van een zwart gat gedraagt”, voegt
Ciriaco Goddi toe, sterrenkundige aan de Radboud Universiteit en de Sterrewacht
Leiden. Hij leidde een bijbehorende studie waarbij alleen ALMA-waarnemingen
zijn gebruikt.
E I N D E P E R S B E R I C H T
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Meer informatie
Bij de EHT-samenwerking zijn meer dan driehonderd onderzoekers uit Afrika,
Azië, Europa en Noord- en Zuid-Amerika betrokken. Binnen Nederland zijn
astronomen van de Radboud Universiteit, van de Universiteit van Amsterdam, de
Universiteit Leiden en JIVE-ERC betrokken bij de EHT, evenals de
NOVA-technische submm-groep van de Rijksuniversiteit Groningen
De BlackHoleCam-onderzoeksgroep is in 2013 beloond met de Synergy Grant van de
Europese Onderzoeksraad, ten bedrage van 14 miljoen euro. De hoofdonderzoekers
zijn Heino Falcke, Luciano Rezzolla en Michael Kramer. De partnerinstituten
zijn JIVE, IRAM, MPE Garching, IRA/INAF Bologna, SKA en ESO. BlackHoleCam maakt
deel uit van de Event Horizon Telescope-samenwerking.
Contact:
- Monika Mościbrodzka,
m.moscibrodzka@xxxxxxxxxxx<mailto:m.moscibrodzka@xxxxxxxxxxx>, 024-36-52485
- Sara Issaoun, s.issaoun@xxxxxxxxxxx<mailto:s.issaoun@xxxxxxxxxxx>, 06 84526627
- Communicatie NOVA/Marieke Baan, h.m.baan@xxxxxx<mailto:h.m.baan@xxxxxx>,
0614322627
- Persvoorlichting & Wetenschapscommunicatie Radboud Universiteit, 024 361
6000, media@xxxxx<mailto:media@xxxxx>
Publicaties:
- First M87 Event Horizon Telescope Results VII: polarization of the ring, The
Astrophysical Journal, DOI: https://doi.org/10.3847/2041-8213/abee6a
- First M87 Event Horizon Telescope Results VIII: Magnetic Field Structure Near
The Event Horizon, The Astrophysical Journal. DOI:
https://doi.org/10.3847/2041-8213/abe4de
- Polarimetric properties of Event Horizon Telescope targets from ALMA, The
Astrophysical Journal. DOI: https://doi.org/10.3847/2041-8213/abee6a
Beeld:
Opname in gepolariseerd licht van het superzware zwarte gat in M87. Credit: EHT
Collaboration
Alle afbeeldingen, filmpjes en bijschriften zijn te vinden op de ESO-website:
https://www.eso.org/public/netherlands/news/eso2105/?nolang
Opgemaakt persbericht op www.astronomie.nl/<http://www.astronomie.nl/>
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Met vriendelijke groet,
Marieke Baan
Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)
NOVA Informatie Centrum
Science Park 904
1098 XH Amsterdam
T: 020-5257480
M: 0614322627
www.astronomie.nl<http://www.astronomie.nl/>
@mariekebaan
[cid:6A379294-7379-44BF-8118-465390C8D565]
NOVA-perslijst2 mailing list
NOVA-perslijst2@xxxxxxxxxxx
https://list.uva.nl/mailman/listinfo/nova-perslijst2
Other related posts:
- » [PWC-MEDIA] [NOVA-perslijst2] Astronomen brengen magnetische velden zwart gat M87* in beeld - Marieke Baan
