P E R S B E R I C H T
Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)
---------------------------------------------------------------------------------------------------
13 maart 2017
ALMA zoomt in op stervormingsgebieden buiten onze Melkweg
Een internationaal team van astronomen, onder leiding van Andreas Schruba
(MPE), heeft de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) gebruikt om
in te zoomen op stervormingsgebieden in het nabije sterrenstelsel NGC 6822. De
nieuwe ALMA-waarnemingen geven een dermate gedetailleerd beeld van de structuur
van sterren-vormende gaswolken, dat het mogelijk is om deze te vergelijken met
soortgelijke gebieden in ons eigen sterrenstelsel. De onderzoekers, onder wie
Ewine van Dishoeck van de Sterrewcht Leiden, wijzen erop dat de fysica van de
stervorming in lichte, maagdelijke sterrenstelsels – de bouwstenen van grotere
stelsels – gelijk is aan die in onze eigen Melkweg. Het onderzoek is
geaccepteerd voor publicatie in The Astrophysical Journal.
Waarnemingen in de Melkweg hebben laten zien dat sterren ontstaan in de dichte
kernen van reusachtige gaswolken, waar het gas temperaturen kan bereiken die
laag genoeg zijn om de wolk onder invloed van zijn eigen zwaartekracht te doen
samentrekken. Dezelfde omstandigheden stimuleren de vorming van moleculen die
onmisbaar zijn voor het kunnen opsporen van gas in sterrenstelsels.
Tot nu toe was het niet gelukt om afzonderlijke stervormingsgebieden buiten de
Melkweg op te sporen. Andere sterrenstelsels zijn veel verder weg, waardoor ze
veel kleiner lijken. Daarbij komt nog dat de stelsels die zich het dichtst bij
de Melkweg bevinden maar weinig massa hebben en in een traag tempo nieuwe
sterren vormen, wat de verrijking van hun gasvoorraad met zware elementen
beperkt en de waarnemingen verder bemoeilijkt. Deze maagdelijke omstandigheden
resulteren niet alleen in een gebrek aan moleculen, maar mogelijk ook in een
omgeving waar zich minder makkelijk koud gas vormt, wat de vorming van sterren
veel moeilijker maakt.
ALMA heeft deze observationele beperking overwonnen door opnamen te maken die
twee ordes van grootte scherper zijn dan doorgaans het geval is. Doelwit was
het nabije, lichte sterrenstelsel NGC 6822, een klein sterrenstelsel op een
afstand van 1,5 miljoen lichtjaar dat 500 keer zo weinig massa heeft als de
Melkweg. De beelden van de stervormingsgebieden laten een overvloed aan kleine,
dichte kernen zien, waarbij alleen de meest compacte exemplaren sporen van
moleculen vertonen. Deze zijn veel minder omvangrijk dan stervormingsgebieden
in onze Melkweg, zoals de Orionwolk.
“De uiterlijke verschillen tussen de sterren-vormende gaswolken in NGC 6822 en
die in onze Melkweg is frappant,” merkt Andreas Schruba, die vanuit het MPE
leiding gaf aan het onderzoeksteam, op. “De waargenomen moleculen zijn alleen
te vinden in zeer kleine, dichte kernen, wat verklaart waarom ze bij eerdere
waarnemingen vaak onopgemerkt bleven.”
De hoge spectrale resolutie van ALMA leverde nog een tweede belangrijke
ontdekking op. Geheel onverwacht blijken de dichte gaskernen, ondanks de
verschillende verdeling van moleculen, dezelfde kinematica te vertonen als
structuren van vergelijkbare afmetingen in onze Melkweg. “Uit de breedte van de
moleculaire lijnen kunnen we de kinematische eigenschappen van het gas in deze
kernen afleiden,” legt coauteur Ewine van Dishoeck uit. “Dat is het sterkste
observationele bewijs tot nu toe dat de fysica van het stervormingsproces in
deze lichte sterrenstelsels op die in onze Melkweg lijkt.”
Deze waarnemingen dragen daarmee belangrijk bij aan een beter begrip van de
vorming van sterren in lichte sterrenstelsels, die de bouwstenen zijn van
zwaardere sterrenstelsels zoals de Melkweg. Ze kunnen als voorbeeld dienen voor
de interpretatie van de minder detailrijke waarnemingen van verder weg staande
sterrenstelsels.
E I N D E P E R S B E R I C H T
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Meer informatie
Contact:
Ewine van Dishoeck, Sterrewacht Leiden, Universiteit Leiden/MPE
E-mail: ewine@xxxxxxxxxxxxxxxxxx
Artikel:
http://www.eso.org/public/archives/releases/sciencepapers/potw1711/potw1711a.pdf
Beeld: https://www.eso.org/public/images/potw1711a/?nolang
Online:
http://www.mpe.mpg.de/6699787/news20170313
www.astronomie.nl/
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Met vriendelijke groet,
Marieke Baan
Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)
NOVA Informatie Centrum
Science Park 904
1098 XH Amsterdam
T: 020-5257480
M: 0614322627
www.astronomie.nl
_______________________________________________
NOVA-perslijst2 mailing list
NOVA-perslijst2@xxxxxxxxxxx
https://list.uva.nl/mailman/listinfo/nova-perslijst2
