[PWC-MEDIA] Later naar school, betere cijfers?

From: Nieuwsberichten RUG <nieuwsberichten@xxxxxx>
To: pwc-media@xxxxxxxxxxxxx
Date: Mon, 22 Dec 2014 10:08:09 +0000 (UTC)
![](http://mail.smart.pr/wf/click?upn=mLyZNtCwnYgg1N-2FMk-2F0p3TC9V6bi9suEQfLetPOWWbJrbSj8bAvP5O7RKHYp6cPpdrFr04d6mwAL0hgzEQjsJg-3D-3D_pL-2BXJ9rP5q-2BUaltF3BAu0APMIg3d2nFGiVcDnYlc5ZREwlljd9bP014zYWsoMJGFFM8l2Y8f-2Bv-2FaJfD4-2BgTXMU7xJ1sgvqf0wF8PC6BzvD40564noIhXEZMbNncavGrhsi0zxF1leq3oS7qsvCHqpYCs4kWqX90CFgq2dQILpYpLvFT6HkaXTlFKOx5bCmwZ3M5TxJ3QCvd1y7nX4kGJQDUm6UT9VGs5eLFdZlao24x1PQyjTR-2FScJl4muVVupuUlqjqukSEzs946JfKIJeQUg-3D-3D

&nbsp_place_holder;

Persbericht

Rijksuniversiteit Groningen / 22 december 2014

  

# Later naar school, betere cijfers?

### Profielwerkstuk wordt wetenschappelijk artikel

  
**Middelbare scholieren die laat inslapen en daardoor korter slapen halen bij 
proefwerken in de ochtenduren gemiddeld slechtere cijfers dan klasgenoten. Die 
uitkomst volgt uit een profielwerkstuk van twee leerlingen die vorig jaar 
eindexamen deden op De Nieuwe Veste in Coevorden. Hun gegevens zijn door 
Groningse chronobiologen tot een wetenschappelijk artikel verwerkt dat 26 
december wordt gepubliceerd. En de school gaat nu experimenteren met gewijzigde 
lestijden.**

&nbsp_place_holder;

Anne Siersema en Amy Pieper meldden zich ruim een jaar geleden bij de afdeling
Chronobiologie van de Rijksuniversiteit Groningen. ‘Zij wilden kijken wat het
effect was van het chronotype, zeg maar of je ochtend- of avondmens bent, op
de schoolprestaties gedurende de dag’, vertelt Thomas Kantermann die de twee
scholieren begeleidde. ‘Ze hebben een unieke dataset weten te verzamelen’,
vertelt hij. De twee wisten 4743 cijfers van 741 leerlingen van hun school te
verzamelen. Daarbij zochten ze ook nog uit in welk lesuur de toets was gemaakt
en via een vragenlijst is van alle leerlingen het chronotype vastgesteld. Alle
cijfers moesten overigens vanaf een printje handmatig in een database worden
ingetikt, omdat schoolsystemen zo beveiligd zijn dat exporteren van de cijfers
onmogelijk is.

**  
KNAW Onderwijsprijs&nbsp_place_holder; **

Het profielwerkstuk dat zij op basis van de cijfers kregen haalde vorig jaar
een tweede plaats bij de Jan Kommandeurprijs van de Faculteit Wiskunde en
Natuurwetenschappen van de RUG en vervolgens de Onderwijsprijs van de
Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW). En nu zijn hun
gegevens verwerkt tot een wetenschappelijk artikel voor het tijdschrift
_Journal of Biological Rhythms_, waarvan Anne en Amy beiden mede-auteur zijn.

  

**Half punt lager **  

Kantermann en zijn collega’s hebben de resultaten nog eens grondig
geanalyseerd. ‘Zowel leerlingen die het minste slapen als de leerlingen met
het meest late chronotype halen lagere cijfers dan de andere leerlingen, bijna
een half punt lager.’ Dit zal grotendeels dezelfde groep zijn, omdat
leerlingen met een laat chronotype laat inslapen en dus minder slaap krijgen
wanneer ze toch op tijd op school moeten zijn. In de loop van de ochtend gaan
deze leerlingen wel beter presteren.

&nbsp_place_holder;

Op basis van deze cijfers adviseert Kantermann scholen om te overwegen later
te beginnen met de lessen. ‘Tieners tussen de 14 en 20 jaar hebben een ander
ritme, ze vallen later in slaap en zijn dan nog niet uitgeslapen wanneer ze ’s
morgens al vroeg op school moeten zijn.’ En toetsen zouden pas aan het eind
van de ochtend moeten plaatsvinden, om iedereen gelijke kansen te geven.

  

**Aangepaste lestijden **  

De vestiging van De Nieuwe Vest in Hardenberg wil dit voorjaar een proef doen
met aangepaste lestijden. En ook de vestiging van Anne en Amy in Coevorden
overweegt zo’n proef komend najaar. Kantermann adviseert daarbij. En hij werkt
inmiddels samen met een Duitse school om meer gegevens te verzamelen. ‘Ik ben
heel blij met wat deze scholieren in gang hebben gezet.’

  

Referentie: Vincent van der Vinne, Giulia Zerbini, Anne Siersema, Amy Pieper,
Martha Merrow, Roelof A. Hut, Till Roenneberg and Thomas Kantermann: Timing of
Examinations Affects School Performance Differently in Early and Late
Chronotpes. Journal of Biological Rythms, DOI: 10.1177/0748730414564786
(online op 26 december via 
[http://mail.smart.pr/wf/click?upn=ljGMh6uOlWem3W4GNgyo5cgq5RV6G-2BHQy7d1mOSewsA-3D_pL-2BXJ9rP5q-2BUaltF3BAu0APMIg3d2nFGiVcDnYlc5ZREwlljd9bP014zYWsoMJGFFM8l2Y8f-2Bv-2FaJfD4-2BgTXMU7xJ1sgvqf0wF8PC6BzvD4BOruB79-2FTHjF6ivo2dhaIHyRnrJhpZrwJ33dd5C7WWdR9xM120ii4oqbLttV4sSwJwJAHNG6adQWsZBCJ3HLDI2gxrIw27C1nSxtj1YvdSyjli81X4mhDTrYfzSPekH0WunGHhp9I-2F3GyAghi-2Bb82vLh-2FcgJZqzlmcWgcEu-2BmYA-3D-3D](http://mail.smart.pr/wf/click?upn=ljGMh6uOlWem3W4GNgyo5dcnDegfcaBudFhtrQkMgs4-3D_pL-2BXJ9rP5q-2BUaltF3BAu0APMIg3d2nFGiVcDnYlc5ZREwlljd9bP014zYWsoMJGFFM8l2Y8f-2Bv-2FaJfD4-2BgTXMU7xJ1sgvqf0wF8PC6BzvD7xmydN6g2x45naPAvPSK-2FJ8iXa5obOFnRANkXCjGOapUCXJK-2BA4rcQcCJEkNop7MucoxPICG633zyRnqPqZgkRKkAcvh9J46TYzWACAf83GhWVhRLcRfDNyBmSeZRayE3Jo4L39OQIHwoz4BidOpf-2BHQwXrdK2SExV6NCnYO9n3Q-3D-3D

&nbsp_place_holder;

**Informatie voor de pers, niet voor publicatie **

Contact: [dr. Thomas 
Kantermann](http://mail.smart.pr/wf/click?upn=gNiz8ZwLqUrfpO3v-2B6RNfp3VvKl3cFbVlh8Ge1k2GepPdqqc-2BXdz2I7icaQIQebT_pL-2BXJ9rP5q-2BUaltF3BAu0APMIg3d2nFGiVcDnYlc5ZREwlljd9bP014zYWsoMJGFFM8l2Y8f-2Bv-2FaJfD4-2BgTXMU7xJ1sgvqf0wF8PC6BzvD54vPDfN898KFRxTxpL9FFmA7bSMxaFsSLAarFWlVzydpRzDjsDm1nI3646lUI2HQl8MLMGED4yUTrJxAiW-2BNdBRa7McFGst3F2ETWuTvaWmtQ49h0T4LqLrNGGYX5Eb3Nosw4mbCdz-2FcRXn7kJf3UII8NWmFcOI07mTDnDtVLVtw-3D-3D
email: [t.kantermann@xxxxxx](mailto:t.kantermann@xxxxxx), tel.: 06-16044882 /
050-3637117. Kantermann reist dinsdag 23 december naar Duitsland, hij is vanaf
die dag bereikbaar via [e-mail](mailto: t.kantermann@xxxxxx). Kantermann werkt
bij de afdeling Chronobiologie, [Centre for Behaviour and
Neurosciences](http://mail.smart.pr/wf/click?upn=gNiz8ZwLqUrfpO3v-2B6RNfhTdj5dgNfNSczXcTH0xGEOB2iLbd-2FWj2JPrpfyf-2F9oRoiig3ZeS9NAizz8A4Qd9OQ-3D-3D_pL-2BXJ9rP5q-2BUaltF3BAu0APMIg3d2nFGiVcDnYlc5ZREwlljd9bP014zYWsoMJGFFM8l2Y8f-2Bv-2FaJfD4-2BgTXMU7xJ1sgvqf0wF8PC6BzvD68BJwORbGJasUTZqL6wCkJfbx0V-2BjzBnZUlmsfhyPMV-2FEJQNpiN7VD1WLEYAxUIBJdQ-2FFCSXYTa4lphomv-2Boh7cEZ80XYLA0YHHIiSXNojETM2tWNQ6T92noy-2FlyVAlNyi5MYoo4WCGeEt70t74NJkkd0h3Rz3uuqp-2FvKPVB7Sog-3D-3D
 Faculteit Wiskunde
en Natuurwetenschappen, Rijksuniversiteit Groningen.

&nbsp_place_holder;

Kantermann was onlangs te gast in het NPO programma ‘De Kennis van Nu’, over
[slaapproblemen bij 
tieners](http://mail.smart.pr/wf/click?upn=gNiz8ZwLqUrfpO3v-2B6RNfvaOvnKa5vlH-2BVqmp6CE6l4NCQR3ldzrzO9CKYiUJRSeeGlO-2BN3nAbEeTajdXhmGrg-3D-3D_pL-2BXJ9rP5q-2BUaltF3BAu0APMIg3d2nFGiVcDnYlc5ZREwlljd9bP014zYWsoMJGFFM8l2Y8f-2Bv-2FaJfD4-2BgTXMU7xJ1sgvqf0wF8PC6BzvD7ggemYjKL1XEw-2FBFnfMh7sI74N4ujCehP4Y6mxNGuE580z23xwlzIeL4ehWnMvgGQmDP-2BFv1-2BmB-2BAq6upbmkxeXM9mXtTLoPrrC380L1mrFRteoGb1Nd3K8L85LDKmTxjWOyYHTZpEiVrp3LIgtzee2g0GpezQzUSPrlkY8bQ3Dg-3D-3D
van-nu-tv/onderwerpen/2014/december/pubers-en-slapen.html)

&nbsp_place_holder;

[![](http://mail.smart.pr/wf/click?upn=vbiNYXLVfOTNpg0f5ZODxn0rgVxrEdccuLusT92IcCyxw09V9pL5dhnDDz2t7DqTE3NGLtzTDhBExrlu9vmcX-2BpyrIXEpTXvRYOHAoWWaG4-3D_pL-2BXJ9rP5q-2BUaltF3BAu0APMIg3d2nFGiVcDnYlc5ZREwlljd9bP014zYWsoMJGFFM8l2Y8f-2Bv-2FaJfD4-2BgTXMU7xJ1sgvqf0wF8PC6BzvD43KjJpCpqoNvUZBpYqfALr3oNm8j1-2BJ-2FxaCnO2dDNQCmtworTm6x1hxJ7E2mWHB67DlPX-2BwtUI9sRInAA5y0BBAaeR0EY6jAeIkJJO-2FHUC4LHS5lrU5bppWm0uotfSFJIcbdVU1AuuRRGN0nLUeVUjFxa88GyMldzRZh48Mh84ew-3D-3D
nique%3D1365750971963.jpg&w=150)](http://mail.smart.pr/wf/click?upn=gNiz8ZwLqUrfpO3v-2B6RNfp3VvKl3cFbVlh8Ge1k2GeqmRss3q2Zvj1XZgceUSP49uWtlNJ5XmimA8gLYGV0N3A-3D-3D_pL-2BXJ9rP5q-2BUaltF3BAu0APMIg3d2nFGiVcDnYlc5ZREwlljd9bP014zYWsoMJGFFM8l2Y8f-2Bv-2FaJfD4-2BgTXMU7xJ1sgvqf0wF8PC6BzvD6tZCNmONoDRnbAYQmAwivQdoPZ1s8Bt28t6u-2B54qxi13xr-2BsYxynB-2Fj2bvIA21muYtBiRtGKzV2FC2VJbMpkjrm58NKsV439gCZcFJbAmt2X-2FyoCsRTxA5v0uINzOym4vJ6dWOU9BDYpvx8pTrl5sfHJBQKVkdvQMmELIfYtYdDg-3D-3D
ng?unique=1365750971963.jpg)

[ 
www.rug.nl/staff/t.k...ue=1365750971963.jpg](http://mail.smart.pr/wf/click?upn=gNiz8ZwLqUrfpO3v-2B6RNfp3VvKl3cFbVlh8Ge1k2GerjSb-2BwHN1WhewLlQkrDNlR_pL-2BXJ9rP5q-2BUaltF3BAu0APMIg3d2nFGiVcDnYlc5ZREwlljd9bP014zYWsoMJGFFM8l2Y8f-2Bv-2FaJfD4-2BgTXMU7xJ1sgvqf0wF8PC6BzvD4KPYhD9b-2Bic3a82wwdsHxC2okHFx8p6rvTWee5-2BN8sMl6lXeXi7pE3IeGKKDXKOa-2BYjkhqcA12cFvfq4yQedPdR5YdAhkKQT0nsb7eXe6ddwNWUC8G0Pyf8VZDufDQxgCfiSx4xMCQMLxUrT4ma3KD2NjtodR5U2pYHy9h2fTw4w-3D-3D
rmann/photo.png?unique=1365750971963.jpg)

**40kBs**

  

&nbsp_place_holder;

**Redactie**  
Afdeling Communicatie / Postbus 72, 9700 AB Groningen / 050 363 4444 /
[nieuwsberichten@xxxxxx](mailto:nieuwsberichten@xxxxxx) /
[www.rug.nl](http://mail.smart.pr/wf/click?upn=gNiz8ZwLqUrfpO3v-2B6RNfizt1EbpMm6iS516oH9k8x0-3D_pL-2BXJ9rP5q-2BUaltF3BAu0APMIg3d2nFGiVcDnYlc5ZREwlljd9bP014zYWsoMJGFFM8l2Y8f-2Bv-2FaJfD4-2BgTXMU7xJ1sgvqf0wF8PC6BzvD5b0lnbpR1BnPsDxMa6ejXVld8Y9YqSNgAHe82dd63TuKlntqUjBTc2f3oIg7NyXOL9Tm9pRo-2BDpKKSAU1eHLCQXL2QkdrkwAYjNpPHguyDoMjHvsNakLFRFLGFoh61anfb7rRk75O6pkOWkO3c7gBGrYGL2qAKYO7sTqFDD2iG0A-3D-3D

[![](http://mail.smart.pr/wf/click?upn=mLyZNtCwnYgg1N-2FMk-2F0p3TC9V6bi9suEQfLetPOWWbITNWyGjVZRyExCgl-2FDqyyMB6sZBLduoph2wYip5LlkYQ-3D-3D_pL-2BXJ9rP5q-2BUaltF3BAu0APMIg3d2nFGiVcDnYlc5ZREwlljd9bP014zYWsoMJGFFM8l2Y8f-2Bv-2FaJfD4-2BgTXMU7xJ1sgvqf0wF8PC6BzvD6zixH8y8JzY0xBTInS2iKOasLvrWE9M17aa4WiV2bcADfD6W4n1SheodH4OwYvYR2Y-2BgR-2Fqc4jT1tGCazQGvU4de5RXkZ-2FlZNJemuCnXbvSIkON7Yao7lzQEo4GmqeBJ4j4dZWDWsCe7y35weXCnE8ro-2Fn86bDitihlf95REPxsQ-3D-3D](http://mail.smart.pr/wf/click?upn=1N-2F8fkDnVDa02lyj8AY-2FdZnjhUUr3aTpIlpwKGxsLig-3D_pL-2BXJ9rP5q-2BUaltF3BAu0APMIg3d2nFGiVcDnYlc5ZREwlljd9bP014zYWsoMJGFFM8l2Y8f-2Bv-2FaJfD4-2BgTXMU7xJ1sgvqf0wF8PC6BzvD6puDaTdU3FCVO-2BKexK2mWzvJ6KMTXcnhhY9y9E3SBiv3-2ByGqn0ZkrDsX05xNHuu2viAWQgQgISZTxuhh279rTbn-2BNf-2BXG0J4mixU8G1ODHUyndgsRbJwOGoe87P6uKNkhCUDvtjS6ttqXRV8aXgMmzkWyB8YykzI9PhlHY2pbb6A-3D-3D
e.com/user/universityGroningen)&nbsp_place_holder;[![](http://mail.smart.pr/wf/click?upn=mLyZNtCwnYgg1N-2FMk-2F0p3WPAyw2qgduth2LgopofaQw-3D_pL-2BXJ9rP5q-2BUaltF3BAu0APMIg3d2nFGiVcDnYlc5ZREwlljd9bP014zYWsoMJGFFM8l2Y8f-2Bv-2FaJfD4-2BgTXMU7xJ1sgvqf0wF8PC6BzvD7ubc6vUq6KY2RlN9vGDDweBWdR-2B13w8CR29xXdODrz0mvzQGqKSiZzkMPNsu07LeqOtrGouwCGyIbB9Wmk2OSP-2BaH2u18VTAc3gZu01T-2BT0wFXi-2BGiuQnPmpXcChHy2yPsXb6qJXKR97m-2BY34wBk-2B4RioFr8F1iQ-2BJqNIIfdy4aQ-3D-3D
pr/custom/RUG/img/twitter.png)](http://mail.smart.pr/wf/click?upn=zUNqN3Dwd0vyrbR0UWWHkdq1-2BBcB1xoBoM8MgEpYtsjVlX1svnk3NapVJi8NtbUdE0Tp62oSUCyrrP6hUG06sQ-3D-3D_pL-2BXJ9rP5q-2BUaltF3BAu0APMIg3d2nFGiVcDnYlc5ZREwlljd9bP014zYWsoMJGFFM8l2Y8f-2Bv-2FaJfD4-2BgTXMU7xJ1sgvqf0wF8PC6BzvD4t8vly0kcYwlbYNbbuY6-2FTAERGvMN1pcbNtDPvLVCHQxcknNKfUlRK6wkNA7XKZN1B9vHJOjDXQOO15DG402vZmwJjGVwzmneW2rTfNWyfYG4L6ACr5nXVjVrhyGD-2BYOhjDbUzsOlMz-2BH9lBCmMoNoC4RN09R-2B-2FXQiPyfHkyggtA-3D-3D
holder;[![](http://mail.smart.pr/wf/click?upn=mLyZNtCwnYgg1N-2FMk-2F0p3TC9V6bi9suEQfLetPOWWbJQA2oCvgyRaXEztZx4PriVWytWW3ktc8uKeBGXcWF3Mw-3D-3D_pL-2BXJ9rP5q-2BUaltF3BAu0APMIg3d2nFGiVcDnYlc5ZREwlljd9bP014zYWsoMJGFFM8l2Y8f-2Bv-2FaJfD4-2BgTXMU7xJ1sgvqf0wF8PC6BzvD5BvH-2Bfo2EfU-2BNdVccnWdEwuCUgpdqPbLpIo7Jb10MFA6LZnxLY3YEr2GxK8Z0Y-2F-2FiLKhxvIz5vZTtsszeTvkdDMKwZvfR1AfPgwZzzrAXw2BxzT4ohY7WGrqcMxRYrzFXHu1MYa0xSOWQJ3tXeNHGYVvh8AK2ivgCc2OjRLA6F4A-3D-3D](http://mail.smart.pr/wf/click?upn=1N-2F8fkDnVDa02lyj8AY-2FdQ-3D-3D_pL-2BXJ9rP5q-2BUaltF3BAu0APMIg3d2nFGiVcDnYlc5ZREwlljd9bP014zYWsoMJGFFM8l2Y8f-2Bv-2FaJfD4-2BgTXMU7xJ1sgvqf0wF8PC6BzvD6fAo0Xb0Ms2dPhB2O91KNqxFvJ9F4MUwS18N-2FBDU2FDsuRHzOExnJEeXsgyrJvRhbvURR4PJ0H2iPhPIynW8PfszPw6YNdQWT0NqqZ-2FiaYLcafN67ruX-2BF2-2B-2Fn4OI7CLmXz3DaST0y3mI7MKOGJ0b1LnfdfTIY2X-2BM6m072eh3vQ-3D-3D
w.facebook.com/universityofgroningen)

  
**Rijksuniversiteit Groningen**  
De [Rijksuniversiteit 
Groningen](http://mail.smart.pr/wf/click?upn=gNiz8ZwLqUrfpO3v-2B6RNfhk9DZs4vMuvXvvjgCGKAsmXzAUXXf44utOQkXQLNVBh_pL-2BXJ9rP5q-2BUaltF3BAu0APMIg3d2nFGiVcDnYlc5ZREwlljd9bP014zYWsoMJGFFM8l2Y8f-2Bv-2FaJfD4-2BgTXMU7xJ1sgvqf0wF8PC6BzvD7PRmJZTMdWi6Vv19hI0ZCvgfimVmZXoo2ZF57IMGRc0HSfuNlFGlq-2BkJ2xpaZ6rSNDNe3fq8cxfzF51ve0U0QX-2FpZyhi0SIh1o0AdE4kXLEofqrW-2Fr-2FjP9meq32518TA5-2BFCeQywkdsDQS33kIukmtHXj-2Bgbei-2FzouZc-2FWb4jbvg-3D-3D
 is
een mondiaal georiënteerde research universiteit, geworteld in Groningen,
[City of 
Talent](http://mail.smart.pr/wf/click?upn=gNiz8ZwLqUrfpO3v-2B6RNfk9KVucMs8RBy-2FD-2BO-2FjLjQumWexBGt-2F48Gb6EPcCve35_pL-2BXJ9rP5q-2BUaltF3BAu0APMIg3d2nFGiVcDnYlc5ZREwlljd9bP014zYWsoMJGFFM8l2Y8f-2Bv-2FaJfD4-2BgTXMU7xJ1sgvqf0wF8PC6BzvD7oEOotFdkPLbAXzW6zm2vlT95KHVhFOtrYQZjYeYVk4wzK4XORDbXetmQGnAPCyb-2FZdaN-2FmMB4V-2FLsci2gqH-2FuTEyBTLQs278BdD-2F5lRnFlmV-2FKNIBoCvgZDmDpJ1zNmkswi-2FiAjMbbuBYCDoGVZ91loRKJ76U3yISYqcCEhbQSQ-3D-3D
 Bevindt zich op [invloedrijke
ranglijsten](http://mail.smart.pr/wf/click?upn=gNiz8ZwLqUrfpO3v-2B6RNfhk9DZs4vMuvXvvjgCGKAsmcPNGOiYU9TRNAYEAS5TkI-2F-2FSmFp2k-2FM-2FLJ42Ut8Xo2g-3D-3D_pL-2BXJ9rP5q-2BUaltF3BAu0APMIg3d2nFGiVcDnYlc5ZREwlljd9bP014zYWsoMJGFFM8l2Y8f-2Bv-2FaJfD4-2BgTXMU7xJ1sgvqf0wF8PC6BzvD7KfEY0oT5yl8cr5PCrq3c43XljaqK7ySk481QMIr7nzjihHxMwsfR7k-2BgmUzBDBrDs4O1lhq-2BjUlXZWZTyOhPVKy2zEDcq7O-2FS5vZmCgukMwJr0yczpGpm7MKjyKjDe2tJNl93P9M-2Bvnpg7DX6TMgRgOjw2g-2FawS0ionltPxoJLg-3D-3D
 in de top
100. Is geliefd bij studenten (30.000) en medewerkers (5250 fte) uit binnen-
en buitenland. Zij worden uitgedaagd het beste uit zichzelf te halen; talent
krijgt de ruimte, kwaliteit staat centraal. De universiteit werkt actief samen
met maatschappelijke partners en profileert zich op de thema’s [Healthy
Ageing](http://mail.smart.pr/wf/click?upn=gNiz8ZwLqUrfpO3v-2B6RNfsMLYGkrFD8-2Bonx8AruuG8tjqCBUIh44WvDDtsd1xQlaRxdysowNdVoRem3NGAWCag-3D-3D_pL-2BXJ9rP5q-2BUaltF3BAu0APMIg3d2nFGiVcDnYlc5ZREwlljd9bP014zYWsoMJGFFM8l2Y8f-2Bv-2FaJfD4-2BgTXMU7xJ1sgvqf0wF8PC6BzvD4eA-2BmFEsgff5j-2BPMd0TOin-2BiJ9ohLVugcfFTxFJRnSCY6ILh1lz40KvpjK-2FNRL3jRZu2GqvT5RgtXflXHRmTuAz-2FAzKzNF2CustccSml3ojCZpOkgjs2xrSzgGc9zXieRoGeeqQoI54M1F-2F8REDV5WD5amfVEDgHKn7s-2BU2lq03A-3D-3D
[Energy](http://mail.smart.pr/wf/click?upn=gNiz8ZwLqUrfpO3v-2B6RNfsMLYGkrFD8-2Bonx8AruuG8st6c-2By7U3KS-2Fud6gCN5NsW_pL-2BXJ9rP5q-2BUaltF3BAu0APMIg3d2nFGiVcDnYlc5ZREwlljd9bP014zYWsoMJGFFM8l2Y8f-2Bv-2FaJfD4-2BgTXMU7xJ1sgvqf0wF8PC6BzvD5SqrhP2co3XN8V7R-2BjZ4srmL7tNbjHlvcn1mBLWKCW1fyMF9RCryAZSob7iOzXsXF5RVLHZVMfbGu6wz9OUPuUAmDoiFnowA7riNjErKrtKDjyJ8gUjqaIyyv6mTag16-2BtIs3nk3zdRhRB78oFSmaCBbxTpCwjWMtIaQsINKr-2Fgg-3D-3D
 en [Sustainable
Society](http://mail.smart.pr/wf/click?upn=gNiz8ZwLqUrfpO3v-2B6RNfsMLYGkrFD8-2Bonx8AruuG8sPtbtJ1yuRtB7nGVm8Vi3IC0ojGSo979aS5xKpJv7G7Q-3D-3D_pL-2BXJ9rP5q-2BUaltF3BAu0APMIg3d2nFGiVcDnYlc5ZREwlljd9bP014zYWsoMJGFFM8l2Y8f-2Bv-2FaJfD4-2BgTXMU7xJ1sgvqf0wF8PC6BzvD50HGvJgnmUg4H3grcceF1GlyFsdYNiI4xAxqHkMemPloLzeMVtxO27q-2Br6iXPsbj8-2F2WQgdxUm3tqVQW78SNcMoXyBt4jWjb0psWGVQ7-2BYS9mJsh5EwpADaLo-2FaRPmdh2mhoMAHwxxjpLIQVfD6eeHKFAhFlTxL1uU0-2B-2BbLDvOug-3D-3D

&nbsp_place_holder;

&nbsp_place_holder;

Klik 
[hier](http://mail.smart.pr/wf/click?upn=XU5gz9jTgj2ZNKaOlmK7pcMjO46MXCy-2BuVpj8uvQHjnTEuBrsnEgAGVQ5XP-2FZGOSuy8sCJWKSty16VPCLN54saFaxv-2BGZ65VgHzi1yDeuJ3gJm8OF-2B3HTYBJFd2Ko8kI92-2BdHKlfmETLD8NWBm-2BjzA-3D-3D_pL-2BXJ9rP5q-2BUaltF3BAu0APMIg3d2nFGiVcDnYlc5ZREwlljd9bP014zYWsoMJGFFM8l2Y8f-2Bv-2FaJfD4-2BgTXMU7xJ1sgvqf0wF8PC6BzvD4iezh5eWahnfSIXNGFo-2BVRzlEZkPTJcF8suBF51gHIo0PcBK1KPUuieGrKf-2F7lmz8y6MckTYda1MuwZyUVmIGY-2B7J1FttSlQwujKoUAqvEePDIVM-2BpwyRkLFOLrWv73RwTW4Bu5cDg8m054ez0yL3rYRiPLRV14L4v0K4kEQS7GQ-3D-3D
 om u uit te schrijven voor deze persberichten.
[PWC-MEDIA] Later naar school, betere cijfers?

Other related posts:
