9 april 2015
Hoe Wilders zijn mening als feit presenteert
Geert Wilders is zijn politieke opvattingen meer als feiten gaan presenteren.
Dat concludeert promovendus Maarten van Leeuwen, die onderzoek deed naar het
taalgebruik van Wilders, Vogelaar en Pechtold. Hij keek onder andere naar een
tot dusver onderbelicht terrein: dat van de grammatica.
Wilders presenteert zijn mening als een feit
Uit Van Leeuwens onderzoek blijkt dat Wilders' grammatica op een subtiel punt
is veranderd. Van Leeuwen: 'Je kunt je standpunt presenteren in een hoofdzin
plus bijzin. In het geval van Wilders: "ik vind dat de islam een gewelddadige
ideologie is". Of je kunt zeggen: "de islam is een gewelddadige ideologie", dus
zonder zo'n bijzin. Het retorische effect van het eerste
formuleringsalternatief is dat je door "ik vind" aangeeft dat je een mening
presenteert. Gebruik je alleen de hoofdzin, dan presenteer je je standpunt meer
als een feit. Je biedt dan minder ruimte voor discussie.'
Radicalere ideeën Wilders
Van Leeuwen analyseerde 47 parlementaire toespraken in de periode 2004-2009 en
ontdekte dat Wilders vanaf 2007 significant minder bijzinsconstructies als "ik
vind dat…" is gaan gebruiken. Het is opvallend dat deze afname samenvalt met
het moment dat Wilders' politieke ideeën volgens politicologen radicaler worden.
Wollig taalgebruik Ella Vogelaar
Het onderzoek waarop taalbeheerser Van Leeuwen op 16 april promoveert, richt
zich op de vraag hoe de stijl van een spreker bijdraagt aan politieke
beeldvorming. Ella Vogelaar, PvdA-minister Wonen, Wijken en Integratie in het
kabinet Balkenende IV, stond bijvoorbeeld bekend als een 'wollig' spreekster.
Van Leeuwen laat zien dat deze indruk onder meer het resultaat was van het
gebruik van woorden als hierdoor of daarmee waarbij niet duidelijk is waar deze
woorden op sloegen. Ook bouwde Vogelaar haar zinnen vaak ingewikkeld op en gaf
ze geen sprekende voorbeelden. Dat laatste doet iemand als Wilders, die juist
bekend staat om zijn 'heldere' taalgebruik, veelvuldig. 'Hij haalt concrete
voorbeelden aan om zijn punt te illustreren. Bijvoorbeeld door een opmerking
als "Henk en Ingrid betalen voor Achmed en Fatima". Waardoor het voor iedereen
duidelijk is waarover hij het heeft.'
Minder gebruik van lidwoorden
Een ander opvallend verschil met Vogelaar is dat Wilders systematisch spreekt
van "de Nederlanders", "de islam", "de Haagse politiek". Van Leeuwen 'Hiermee
suggereert hij eenduidige, heldere categorieën, terwijl er in werkelijkheid
binnen zo'n groep veel meer diversiteit is.' Vogelaar gebruikte minder vaak
lidwoorden, sprak van "mensen" of "jonge moslima's" en liet dus groepen
onbepaald.
Politieke buitenstaander
In een andere analyse vergeleek Van Leeuwen Wilders' taalgebruik met dat van
D66-voorman Alexander Pechtold. Wilders heeft jarenlange ervaring op het
Binnenhof, maar hij wekt de indruk een 'politieke buitenstaander' te zijn.
Pechtold wordt in de media juist getypeerd als een politieke insider. Het
taalgebruik van beide politici draagt hieraan bij, zo laat Van Leeuwen zien.
'Pechtold spreekt zijn collega's meer dan Wilders direct aan met "u", waardoor
hij meer dan Wilders de indruk wekt met zijn collega's in onderling gesprek te
zijn.' Maar ook de omgang met jargon is bijvoorbeeld relevant. Van Leeuwen:
'Als Pechtold jargon gebruikt, legt hij dat niet uit. De insiders hebben dat
ook niet nodig. Wilders legt jargon wél uit. Zo richt hij zich primair tot een
gehoor buiten het politieke bedrijf.'
Het onderzoek van Maarten van Leeuwen maakt deel uit van het NWO-programma
'Stilistiek van het Nederlands'. Meer informatie over dit onderzoeksproject is
te vinden op stylistics.leidenuniv.nl. Het proefschrift van Van Leeuwen,
getiteld 'Stijl en politiek', is vanaf 17 april toegankelijk via
[http://www.lotpublications.nl].
Noot voor de pers, niet voor publicatie
Voor meer informatie:
Maarten van Leeuwen: +31 71 527 2073 / [m.van.leeuwen@xxxxxxxxxxxxxxxxx]
Inès van Arkel, Adviseur Wetenschapscommunicatie Universiteit Leiden: 071 -
5273282 / [i.van.arkel@xxxxxxxxxxxxxxxx]
Over de Universiteit Leiden
De Universiteit Leiden is een internationaal georiënteerde
onderzoeksuniversiteit. De universiteit biedt hoogwaardig onderzoek en
academisch onderwijs in het alfa- gamma- en bètadomein. De Universiteit Leiden
[http://www.leidenuniv.nl] heeft 4.200 mensen in dienst en leidt 23.000
studenten op.
Wilt u onze wekelijkse nieuwsbrief ontvangen? Aanmelden
[http://www.nieuwsbrief.leidenuniv.nl/contact/adres.html]
Afmelden van onze persberichten
http://persberichten.cmail2.com/t/d-u-yutdjyk-jlkyurili-i/ | Adreswijziging
doorgeven
http://persberichten.updatemyprofile.com/d-yutdjyk-245F5C8A-jlkyurili-d
