Gedragseconomen pleiten voor verplichte keuze donatie

Het huidige Nederlandse orgaandonatiesysteem, waarbij mensen actie moeten ondernemen als ze donor willen worden, levert niet genoeg organen op. Veel organisaties pleiten daarom voor een systeem dat andersom is ingericht: je 'uitschrijven' als je géén donor wilt zijn. De huidige minister van Volksgezondheid, Edith Schippers, wil vasthouden aan het huidige systeem: het zou het recht op zelfbeschikking schaden, en bovendien is niet zeker dat er met een dergelijk systeem wel genoeg, of meer donoren zouden komen. Gedragseconomen Aurélien Baillon en Dennie van Dolder, verbonden aan de Erasmus School of Economics, weerspreken beide stellingen van de minister. Zij pleiten voor verplichtstelling van de keuze. In Illinois (VS) levert dit al goede resultaten op.

De economen tonen aan dat het systeem, 'opt-out', meer donoren oplevert dan het eerste, 'opt-in'. Hoewel dit soort studies geen 100 procent zekerheid bieden over oorzaak en gevolg, omdat er bij een systeemwijziging vaak meerdere dingen veranderen en omdat landen nu eenmaal niet een op een te vergelijken zijn. Maar, stellen ze, 'Dit soort problemen zijn inherent aan beleidsonderzoek en nemen niet weg dat het beeld dat op het moment uit de literatuur naar voren komt sterk wijst naar een positief effect van opt-out systemen op orgaandonaties'.

Politiek lijkt het echter niet haalbaar. Daarom stellen Baillon en Van Dolder een derde variant voor: de verplichte keuze. Hierbij wordt iedereen verplicht een keuze voor of tegen donatie te maken, bijvoorbeeld bij het aanvragen van een nieuw identiteitsbewijs. De economen halen ter ondersteuning van dit systeem hun vakgenoot Richard Thaler aan. De Amerikaanse staat Illinois, waar Thaler vandaan komt, kent een verplichte keuze. Met als resultaat dat ruim 60 procent van de bevolking zich heeft opgegeven als donor, terwijl het Amerikaanse gemiddelde onder de 40 procent ligt.
Thaler heeft onder de vorige minister gesproken voor de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid, en gepleit voor een hervorming van het Nederlandse donatiebeleid. Ook is het verplichte-keuzesysteem eerder voorgesteld door de PvdA. Maar tot nu toe heeft de regering hier vooral veel haken en ogen aan gezien, omdat je mensen ook niet zou kunnen of mogen verplichten een keuze te maken. En omdat het niet duidelijk zou zijn of en op welke manier er een sanctie zou moeten staan op niet kiezen.

Voor het volledige artikel van Aurélien Baillon en Dennie van Dolder verwijzen wij u naar EconomieOpinie.nl, het opinieplatform van de Erasmus School of Economics.