[PWC-MEDIA] FW: Langzamer herstel kondigt kantelpunten aan in kustecosystemen

  • From: Jan Boon <Jan.Boon@xxxxxxx>
  • To: "pwc-media@xxxxxxxxxxxxx" <pwc-media@xxxxxxxxxxxxx>
  • Date: Mon, 12 Jun 2017 09:34:59 +0000

[https://meltwater-apps-production.s3.amazonaws.com/uploads/images/57a3006616054743fab4e8d8/blobid0_1486028014115.png]



Yerseke, 12 juni 2017



Langzamer herstel kondigt kantelpunten aan in kustecosystemen




Ecosystemen kunnen plotseling verloren gaan wanneer de druk te groot wordt. Het 
voorspellen van het kantelpunt is dan ook van groot belang. Wiskundige modellen 
lieten al mogelijke waarschuwingssignalen zien. Nu heeft een internationaal 
onderzoeksteam onder leiding van het NIOZ ook in de praktijk geconstateerd dat 
kantelpunten naderen wanneer ogenschijnlijk gezonde schorren (of kwelders) 
trager herstellen van kleine verstoringen. Zo’n vertraging is dan ook een 
slecht voorteken voor de belangrijke ecologische en kustbeschermende functies 
van deze gebieden.
Schorren kwetsbaarder door zeespiegelstijging
Door zeespiegelstijging neemt de druk op schorren toe waarmee belangrijke 
ecosysteemdiensten, zoals de golfdempende werking, opslag van CO2 en paai- en 
rustgebieden voor vissen en vogels, verdwijnen. “Tot op zekere hoogte zorgen 
schorreplanten er zelf voor dat de negatieve effecten van zeespiegelstijging 
weer teniet worden gedaan, door slib in te vangen.”, vertelt Jim van Belzen, de 
leider van het onderzoek. “Echter, wanneer de zeespiegel te snel verandert kan 
de veerkracht van het schor dusdanig verminderen dat een kleinere verstoring, 
door b.v. een storm, al genoeg is om de balans om te laten slaan en het schor 
een kantelpunt over te duwen. Het schor verdwijnt dan en een kaal slik blijft 
achter.” Van Belzen gaat verder: “Het mooie van onze bevindingen is dat we nu 
een indicator hebben om een vinger aan de pols te houden om dergelijke omslagen 
aan te zien komen. Dit is een belangrijke stap waardoor we maatregelen kunnen 
treffen wanneer dit nodig mocht zijn.”

[https://meltwater-apps-production.s3.amazonaws.com/uploads/images/57a3006616054743fab4e8d8/Hellegat%20marsh%201%20-%20Jim%20van%20Belzen%20-%20drone-LR_1496997111246.jpg]

Gezonde schorren hebben een golfremmende werking en beschermen daardoor onze 
dijken bij hoge waterstanden. (Schor van Hellegat in de Westerschelde) – Foto: 
Jim van Belzen (NIOZ)

[https://meltwater-apps-production.s3.amazonaws.com/uploads/images/57a3006616054743fab4e8d8/Eroderend%20schor-Jim%20van%20Belzen-LR_1496997286234.jpg]

Wanneer de druk op een schor teveel toeneemt kan het ‘kantelen’ en door 
golferosie afkalven. – Foto: Jim van Belzen (NIOZ)

Zelfversterkende processen
Kantelpunten komen voor in verschillende complexe systemen, zoals ecosystemen, 
het klimaat en de financiële sector. Ze ontstaan wanneer processen zichzelf 
versterken, bijvoorbeeld om het systeem te stabiliseren. “In schorren vangen 
schorreplanten zand en slib in”, vertelt Jim van Belzen. “Hierdoor verbeteren 
de schorreplanten hun eigen omstandigheden. Ze staan minder lang in het zoute 
zeewater en gaan beter groeien. Dat zorgt er op haar beurt weer voor dat meer 
sediment ingevangen wordt.” In andere complexe systemen zien we vergelijkbare 
zichzelf versterkende mechanismen. Zoals in het klimaat of onze samenleving. 
“Zulke processen worden in steeds meer complexe systemen herkend als een 
belangrijke eigenschap die de stabiliteit verbetert.” zegt van Belzen, “Een 
nadeel is echter dat, wanneer de druk op zulke systemen te groot wordt, ze 
abrupt kunnen omslaan naar een andere toestand. Vaak met verlies aan 
belangrijke functies en herstel is dan erg lastig.”

Indicatoren voor veerkracht
Door de zelfversterkende processen wordt het ook lastiger te zien hoe 
veerkrachtig zo’n complex systeem nog is. De gebruikelijke indicatoren voor het 
meten van de ‘gezondheid’ van b.v. ecosystemen, zoals de hoeveelheid of het 
aantal soorten planten, is dan geen betrouwbare indicator meer. Wiskundige 
modellen voorspellen dat de snelheid waarmee een complex systeem herstelt van 
kleine verstoringen een goed alternatief waarschuwingssignaal is dat aangeeft 
wanneer de druk op een complex systeem toeneemt en een kantelpunt nabij is. 
Dergelijke signalen zijn inmiddels waargenomen onder gecontroleerde 
omstandigheden in het laboratorium. Maar de directe waarneming van het afnemen 
van de herstelsnelheid was nog niet eerder op deze schaal in de praktijk in een 
echt ecosysteem waargenomen. De onderzoekers laten zien dat de afname zowel in 
tijdreeksen van luchtfoto’s terug te vinden is, als experimenteel in het veld 
op verschillende schorren langs de Westerschelde en de Verenigde Staten. 
Hierdoor wordt het mogelijk om door middel van satelliet- en luchtfoto’s of 
simpele experimenten in het veld veranderingen in de veerkracht van deze 
belangrijke kustecosystemen waar te nemen.

[https://meltwater-apps-production.s3.amazonaws.com/uploads/images/57a3006616054743fab4e8d8/Spartina%20at%20the%20edge%20of%20salt%20marsh%20-%20Jim%20van%20Belzen-LR_1496997341538.jpg]

Een ‘gezond’ schor groeit snel weer aan na een kleine verstoring. Een schor is 
veerkrachtig wanneer de afkalvende rand stabiliseert en nieuw slijkgras 
(Spartina anglica) zich vestigt aan de zeezijde waardoor het schor snel kan 
aangroeien. – Foto: Jim van Belzen (NIOZ)

Wetenschappelijke artikel:
van Belzen, J., van de Koppel, J., Kirwan, M.L., van der Wal, D., Herman, 
P.M.J., Dakos, V., Kéfi, S., Scheffer, M., Guntenspergen, G.R., Bouma, T.J. 
(2017) “ Vegetation recovery in tidal marshes reveals critical slowing down 
under increased inundation” Nature 
Communications<http://link.email.dynect.net/link.php?DynEngagement=true&H=WAA0HYy4enWklLGLVOCoftvRiKxkwcx7028A%2BNZlWSzSEaUD3cyAXzCaD69PTC4QehVQsHbHdldOzmxE0hW2MmpLIPxQWqU0nTP0%2FWGALgspBjSjenJEBA%3D%3D&G=0&R=https%3A%2F%2Fdx.doi.org%2F10.1038%2FNCOMMS15811&I=20170612084248.0000000287ff%40mail6-33-usnbn1&X=MHwxMDQ2NzU4OjU5MzkyNzgzZDYxM2ZlMGZhNzkyNmNlMjs%3D&S=CsPXwZdNo7FW5u9bZ9XQ93fqnPqAJm-XPIPOfsxbszc>,
 
(https://dx.doi.org/10.1038/NCOMMS15811<http://link.email.dynect.net/link.php?DynEngagement=true&H=WAA0HYy4enWklLGLVOCoftvRiKxkwcx7028A%2BNZlWSzSEaUD3cyAXzCaD69PTC4QehVQsHbHdldOzmxE0hW2MmpLIPxQWqU0nTP0%2FWGALgspBjSjenJEBA%3D%3D&G=0&R=https%3A%2F%2Fdx.doi.org%2F10.1038%2FNCOMMS15811&I=20170612084248.0000000287ff%40mail6-33-usnbn1&X=MHwxMDQ2NzU4OjU5MzkyNzgzZDYxM2ZlMGZhNzkyNmNlMjs%3D&S=CsPXwZdNo7FW5u9bZ9XQ93fqnPqAJm-XPIPOfsxbszc>)

________________________________
Meer informatie:

  *   Jim van Belzen MSc, 
jim.van.belzen@xxxxxxx<mailto:jim.van.belzen@xxxxxxx,> , M: T: 0113 577 459, M: 
06 47264237
  *   Dr. Kim Sauter, NIOZ Communicatie, M: 0625326070

·         Foto’s in hoge resolutie kunnen bij Kim Sauter worden aangevraagd.

Het NIOZ Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee, met 
vestigingen op Texel en in Yerseke, is het nationale oceanografische instituut 
van Nederland. Het NIOZ is een instituut van de Nederlandse Organisatie voor 
Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). Er werken ongeveer 280 mensen en het 
jaarbudget bedraagt ca. € 33 miljoen. 
www.nioz.nl<http://link.email.dynect.net/link.php?DynEngagement=true&H=WAA0HYy4enWklLGLVOCoftvRiKxkwcx7028A%2BNZlWSzSEaUD3cyAXzCaD69PTC4QehVQsHbHdldOzmxE0hW2MmpLIPxQWqU0nTP0%2FWGALgspBjSjenJEBA%3D%3D&G=0&R=http%3A%2F%2Fwww.nioz.nl&I=20170612084248.0000000287ff%40mail6-33-usnbn1&X=MHwxMDQ2NzU4OjU5MzkyNzgzZDYxM2ZlMGZhNzkyNmNlMjs%3D&S=-D-k0tyj1IJVBlmkOJr43KXr_Gm4qafrcdwrZpH-Mus>



Other related posts:

  • » [PWC-MEDIA] FW: Langzamer herstel kondigt kantelpunten aan in kustecosystemen - Jan Boon