---
| | |
---
| | | |
---|---|---|---
| |
 |
| | |
| | |
1 december 2016
# FOM kent 2,3 miljoen euro toe aan temmen uitlaat fusiereactor
**FOM-instituut DIFFER start een grootschalig onderzoeksprogramma om de
grootste hindernis op weg naar schone fusie-energie te overwinnen. Het
instituut voor funderend energieonderzoek wil de hitte en snelle deeltjes van
zo'n kunstmatige zon _(_plasma_)_ gecontroleerd af kunnen voeren voor die de
wand van een fusiereactor beschadigen. In het programma 'Taming the Flame'
worden negen nieuwe onderzoekers aangesteld dankzij strategische financiering
van Stichting FOM. **
De grote uitdaging om rendabel energie op te wekken uit kernfusie (het proces
dat ook de zon laat schijnen) is het beschermen van de reactorwand tegen de
hete uitstoot van de kunstmatige zon. In een fusiereactor smelten losse
waterstofkernen bij hoge temperatuur samen tot helium en komt extra hitte
vrij. Magneetvelden beschermen de reactor tegen het fuserende plasma_ (_heet,
geladen gas), behalve bij de uitlaat. Die komt in direct contact met het
plasma en moet maanden tot jaren bestand zijn tegen omstandigheden
vergelijkbaar met die aan het zonne-oppervlak.
In de toekomstige fusiereactor ITER krijgt de uitlaat temperaturen van
tienduizenden graden, een ongekend intens bombardement van snelle, geladen
deeltjes en een hitte van megawatts tot een gigawatt voor elke vierkante meter
wandmateriaal te verwerken. Dat is net zoveel als duizenden lasbranders, of de
uitlaat van een raket. In de commerciële opvolgers van ITER wordt de
wandbelasting nog heftiger. Vervangen van de wand is kostbaar en tijdrovend.
**Onderzoeksprogramma 'Taming the Flame'**
"In een volwassen fusie-energiecentrale is een stevige metalen uitlaatwand met
een hoog smeltpunt niet genoeg om het plasma te weerstaan", stelt DIFFERs
hoofd fusieonderzoek Marco de Baar. Het wandontwerp van ITER is berekend op
het gebruik als experiment, voor de energiecentrale die na ITER komt is nog
geen geschikt ontwerp. "In ons onderzoeksprogramma 'Taming the Flame' gaan we
daarom al in het hete plasma ingrijpen om de energie gecontroleerd naar de
wand te brengen. We willen de fusie-uitlaat onder controle brengen." Het
onderzoek richt zich op kalmeren, uitsmeren en verdunnen van het plasma voor
het de reactorwand raakt, en een nieuw ontwerp voor de uitlaat, waarbij een
zichzelf reparerende laag vloeibaar metaal de vaste reactorwand beschermt.
"Als we de fusieuitlaat weten te temmen is dat zeer interessant voor
mainstream-fusieonderzoek zoals ITER", denkt De Baar, "maar dit wandprobleem
speelt net zo erg bij alternatieve fusieprojecten, de uitdagers van ITER zoals
de Duitse stellarator Wendelstein 7-X of de compacte ARC-reactor van MIT. We
pakken hier een fundamenteel vraagstuk aan."
**Praktijktests**
In het vijfjarige programma stelt DIFFER zeven extra promovendi en twee nieuwe
postdocs aan. Zij werken samen met de vaste staf van DIFFER aan een integrale
aanpak van het fusie-uitstootprobleem. DIFFERs experimentele opstelling
Magnum-PSI in Eindhoven kan als enige ter wereld de intense omstandigheden bij
de wand van een fusiereactor nabootsen. De onderzoekers zullen hun technieken
testen bij bestaande fusiereactoren in Duitsland, Zwitserland en Groot-
Brittannië.
**Fusiereactor ITER: energie uit kernfusie**
Met het internationale fusieproject ITER in Zuid-Frankrijk (startjaar 2025)
willen onderzoekers uit Europa, de VS, China, Rusland, India, Zuid-Korea en
Japan laten zien dat het technisch mogelijk is om energie te winnen uit
kernfusie. ITER is als eerste fusiereactor ter wereld ontworpen om tien keer
meer fusievermogen op te wekken (500 megawatt) dan de 50 megawatt die nodig is
om de fusiereactie in stand te houden.
\-------------
**Voor de redactie**
**Contactinformatie**
[Prof.dr. Marco de Baar](mailto:m.r.debaar@xxxxxxxxx), +31 (0)40 333 49 52,
hoofd fusie-onderzoek DIFFER
[Drs. Gieljan de Vries](mailto:f.t.m.e.devries@xxxxxxxxx), +31 (0)40 333 49
02, hoofd communicatie DIFFER
**Achtergrondinformatie**
Internationaal kernfusie-project ITER -
[www.iter.org](http://mail.smart.pr/wf/click?upn=gNiz8ZwLqUrfpO3v-2B6RNfh9xUdBcv52Y4i2kzp0IK6I-3D_pL-2BXJ9rP5q-2BUaltF3BAu0APMIg3d2nFGiVcDnYlc5ZTQIrqHg9VYm2j7G1DxD764JKpbs3TcN0kcM3hpdvCIAcbmXYawtrfkVDs95-2B3gid03naWuNrlyVJMkFBHu1CCJswGLK1A6N5tM2WCnDMWNgRH-2Bs66v7jUulA6uC6Yc9WFzTwdZQN77Dz-2ByiYoOATpkbqLZ-2BQBGQkCj5jRRjumMQf0sXIH3vRA1vrrCA-2BPgLNI-3D
Fusie-onderzoek bij DIFFER -
[www.differ.nl/research/fusion](http://mail.smart.pr/wf/click?upn=gNiz8ZwLqUrfpO3v-2B6RNflXd2a-2BhHcmd68n9GxVSssCaaKc7Ywwz0IF7yXMi6smN_pL-2BXJ9rP5q-2BUaltF3BAu0APMIg3d2nFGiVcDnYlc5ZTQIrqHg9VYm2j7G1DxD764JKpbs3TcN0kcM3hpdvCIAXR9Mygj2ZHyR59Kyb3UbPlV8WivxLTT5nS8L-2FTG-2BZUgXJJWWvNKvqpTwLt0zbdScT-2FS8Xauh2-2BvF88DzXwitk-2BnXaRv7E1WhfuGerciN7W0N-2FDyFdmpXRud3vmryy-2BeS8FVKU72b33k8kb8P-2Bknxko-3D
Onderzoeksprogramma Taming the Flame - beschikbaar op aanvraag
**Beeldmateriaal**
**
**_fusiereactor.jpg - _Artist's concept van een fusiereactor. Magneetvelden
houden het plasma (geladen gas) van waterstofdeeltjes van 150 miljoen graden
van de reactorwand. Onderin de machine leiden de magneetvelden het plasma (daar
tienduizenden graden) op de wand om het reactieproduct helium af te kunnen
voeren.
Credit: EUROfusion
_magnumpsi.jpg – _DIFFERs onderzoeksfaciliteit Magnum-PSI is de enige
laboratoriumopstelling ter wereld die materialen bloot kan stellen aan de
extreme omstandigheden bij de wand van een fusiereactor.
Credit: Bram Lamers
|
[](http://mail.smart.pr/wf/click?upn=6GI4zadZkZqqytvmiqek1fZHDTXseJ7PWmL-2FPVzFPE8-3D_pL-2BXJ9rP5q-2BUaltF3BAu0APMIg3d2nFGiVcDnYlc5ZTQIrqHg9VYm2j7G1DxD764JKpbs3TcN0kcM3hpdvCIAR-2FwQYP9tu7W4YWFHPueb44UcZ3VN7EdRZX2CTCBoLC9CfQ46TFPBeS4JR-2BpWAHms6tOWsA14y3BI2XGlJFa1yG-2B02g84IBfGizniDEiQMvoPp-2F4dkuXCHm7Qxw22UvzXcbBhALZMW9w91LRIV3ktHI-3D
.s3-eu-west-1.amazonaws.com/5f/d97600b7a611e695ce5792042b5546/magnumpsi.jpg) |
[
magnumpsi.jpg](http://mail.smart.pr/wf/click?upn=6GI4zadZkZqqytvmiqek1S7pINSxA-2Brm1Q09nqOYYxFOfhqCoOs-2FP4MvKzHVHsL-2F_pL-2BXJ9rP5q-2BUaltF3BAu0APMIg3d2nFGiVcDnYlc5ZTQIrqHg9VYm2j7G1DxD764JKpbs3TcN0kcM3hpdvCIAZ8HFUzXC0xZdKDtC2ZaCfIZq4Fm-2FegekDspmKrM9-2FDYkElKm0DR179j0EDXGonPMv-2Fn2RMng4-2By1lDf60uVKL0pc5P-2BdOFdk1n45VgmomtlstgNLWY-2FMWivDwnLTE4tIbgGq-2Bc2ek3XVWnUDub9xOU-3D
west-1.amazonaws.com/5f/d97600b7a611e695ce5792042b5546/magnumpsi.jpg)
**1375kBs**
---|---
[](http://mail.smart.pr/wf/click?upn=6GI4zadZkZqqytvmiqek1Zz-2BsVaijlBMSewD-2FIPYbR0-3D_pL-2BXJ9rP5q-2BUaltF3BAu0APMIg3d2nFGiVcDnYlc5ZTQIrqHg9VYm2j7G1DxD764JKpbs3TcN0kcM3hpdvCIAVtaqGTvfDF8gV1i5nwgzIZFxMb-2FPASjd2oqX0rEaOakolhN1QH5uBhTqZpjkoUk6sdVDUc41E522UDl14l5e6v3nLNM0o2W-2F3LSnmge4RLeSGE8KefVysg88c1WtDyDcExjOrG6n5via8dKd82Qg7w-3D
r.s3-eu-
west-1.amazonaws.com/4d/d41e60b7a611e6b9025d233fecfe45/fusiereactor.jpg) | [
fusiereactor.jpg](http://mail.smart.pr/wf/click?upn=6GI4zadZkZqqytvmiqek1S7pINSxA-2Brm1Q09nqOYYxFOfhqCoOs-2FP4MvKzHVHsL-2F_pL-2BXJ9rP5q-2BUaltF3BAu0APMIg3d2nFGiVcDnYlc5ZTQIrqHg9VYm2j7G1DxD764JKpbs3TcN0kcM3hpdvCIAdWhHJ9P0i1-2FRa8BtAJVHdPq7-2FMJ-2FfKIHBmgvSHc47-2BX-2FZdBg-2FyI5WSaHx61D9kPkabv3ybYCEqZBCjFG0pZ2AnMaxKBdN2WLjTq2VWRM-2FJkCOEkaX5e7fVt6xWJhh26i08HP9cXosCew32f98HpnC4-3D
west-1.amazonaws.com/4d/d41e60b7a611e6b9025d233fecfe45/fusiereactor.jpg)
**2452kBs**
---|---
|
|
Stichting voor Fundamenteel Onderzoek der Materie (FOM). FOM is onderdeel van
NWO.
|
| |
---
| | **Stichting FOM**
---
+31 (0)30 600 12 11
|
[](http://mail.smart.pr/wf/click?upn=5-2FjYtE9Qrpt0AHXiwHo1KUuTaTHkeW9WhSrfEDPuOrWDBgoMhlpJafn6WyPvYHbm_pL-2BXJ9rP5q-2BUaltF3BAu0APMIg3d2nFGiVcDnYlc5ZTQIrqHg9VYm2j7G1DxD764JKpbs3TcN0kcM3hpdvCIAaDmjcnHrgdYy1Y7TwOto9ynhiiMB01iuNHrwS9DsSGMzGNO10VjYT1EP9yeQd8bBTvzmDHYF-2Bm6NdloMCNtBHI8YYKEcxDh2ZNztjWAHATAFqw6J8Dzfo2myCy45hBYxxpg9tUo-2Bn9OlgkGCGpnbSs-3D
| |
[Twitter](http://mail.smart.pr/wf/click?upn=5-2FjYtE9Qrpt0AHXiwHo1KUuTaTHkeW9WhSrfEDPuOrWDBgoMhlpJafn6WyPvYHbm_pL-2BXJ9rP5q-2BUaltF3BAu0APMIg3d2nFGiVcDnYlc5ZTQIrqHg9VYm2j7G1DxD764JKpbs3TcN0kcM3hpdvCIAcTano25rf-2FKf35DFwNqtmgLpzNyUsMwhU0Ea6TG7tPzjh7ouAzvRcwzL-2B4YFjD4EawebjjhunGqqsgKEFB1Vex4eHvGoONJGGquvHKAr2CRR0w0VY47NPmI1l7XIZSnWL0SIYHJXPQZnpIskCEaVGs-3D
---|---|---
[](http://mail.smart.pr/wf/click?upn=gNiz8ZwLqUrfpO3v-2B6RNfvQFSQu-2B124BQqG7uUkHwhwd7t3-2B8OATeqHpj1FPU6yd_pL-2BXJ9rP5q-2BUaltF3BAu0APMIg3d2nFGiVcDnYlc5ZTQIrqHg9VYm2j7G1DxD764JKpbs3TcN0kcM3hpdvCIAb1R9pqPE822Xa5qOxiXpNfgNOiP5kVRF-2FXqUKpofor-2FbDt-2FqzM0ssphueKFHrVG9fnAfsVi1YlRxUBW1QiutgTrx8OVYnzm6XACy2GyVJuLYwFVf8sAuwIiFYS7gCyW-2ByhrzD3UpD6-2ByNSggqYodpI-3D
| |
[Facebook](http://mail.smart.pr/wf/click?upn=gNiz8ZwLqUrfpO3v-2B6RNfvQFSQu-2B124BQqG7uUkHwhwd7t3-2B8OATeqHpj1FPU6yd_pL-2BXJ9rP5q-2BUaltF3BAu0APMIg3d2nFGiVcDnYlc5ZTQIrqHg9VYm2j7G1DxD764JKpbs3TcN0kcM3hpdvCIAYV8al6ZSAeaLi3agk-2BX6xGYgnskgMltbaI1KPwNFA78YTIihEzbKJTNRwCv83ciodDDycwMlaC5emmIrmbLbYJROru2uMtIDS5BxTGD6Kt4mXQX04TaXWD0s-2B7l7-2FBiu6eMmNPKSLvNXwdaJ5MHJkE-3D
|
[www.fom.nl](http://mail.smart.pr/wf/click?upn=gNiz8ZwLqUrfpO3v-2B6RNfiT0oLDZq59LqxN9OhQ4jYc-3D_pL-2BXJ9rP5q-2BUaltF3BAu0APMIg3d2nFGiVcDnYlc5ZTQIrqHg9VYm2j7G1DxD764JKpbs3TcN0kcM3hpdvCIAUgUwpj1IljxVkmiij4uJvwSbfcm4QxvNRnqRvfzJ1sVbbkF-2Ft-2BSKUQHDsciD3ni0hEsgzc-2FXfLa9Cclf8MWkQ9X1VZbrtfy8ojpfWlFistmhaKOIx-2Fa1KElcxVB3arcNJKG0Q4cqgqmSKrN9stwJS4-3D
---
| |
---
Geen berichten meer ontvangen van ons? Klik [hier
---
