Opgemaakt bericht met plaatjes:
https://www.sron.nl/news/5145-astronomen-zien-eerste-hint-van-silhouet-gespaghettificeerde-ster
Astronomen zien eerste hint van silhouet gespaghettificeerde ster
Sinds een paar decennia zien astronomen vanuit zwarte gaten uitbarstingen komen
van elektromagnetische straling. Ze gingen er vanuit dat die afkomstig zijn van
uit elkaar getrokken sterren, maar ze hebben nooit het silhouet gezien van de
daadwerkelijke materiële slierten. Een groep onderzoekers, waaronder Giacomo
Cannizzaro en Peter Jonker van SRON/Radboud Universiteit, heeft nu voor het
eerst spectrale absorptielijnen waargenomen van de slierten van een
gespaghettificeerde ster. Publicatie in
MNRAS<https://academic.oup.com/mnras/article-abstract/504/1/792/6185055>.
De meeste sterren in ons heelal sterven een natuurlijk dood. Ze blazen hun
buitenste schillen weg, of koelen simpelweg af vanwege brandstofgebrek, of ze
gaan uit met een knal via een enorme supernova-explosie. Maar sterren die in
het centrum van hun sterrenstelsel leven hebben soms minder geluk. Ze lopen het
gevaar om uiteen gereten te worden tot dunne sliertjes door het superzware
zwarte gat dat zich schuilhoudt in de kern van de meeste sterrenstelsels. De
extreme zwaartekracht trekt zoveel harder aan de ene kant van de ster dan aan
de andere kant dat hij verwordt tot een dunne sliert. Astronomen noemen dit
proces graag spaghettificatie, maar in wetenschappelijke publicaties houden ze
met tegenzin vast aan de officiële term Tidal Disruption Event.
Nadat een ster is omgevormd tot een spaghettisliert, valt hij steeds verder het
zwarte gat in, onder uitzending van een korte uitbarsting van straling.
Sterrenkundigen zien deze uitbarstingen nu al een aantal decennia, en op basis
van de theorie nemen ze aan dat ze te maken hebben met Tidal Disruption Events.
Maar ze hebben nooit de daadwerkelijke materiële slierten gezien, als in een
fysiek object dat niet alleen licht uitzendt maar het ook blokkeert. Een
internationaal team van astronomen heeft nu voor het eerst spectrale
absorptielijnen waargenomen terwijl ze naar een van de polen keken van een
zwart gat. Het was al bekend dat zwarte gaten een schijf kunnen hebben van
aangezogen materiaal rond hun evenaar—een accretieschijf—maar absorptielijnen
boven een pool van een zwart gat duiden op een lange sliert die vele malen in
alle richtingen rondom het zwarte gat is gewikkeld, zoals een garenbal: de
daadwerkelijke materiële sliert van een vers uiteengereten ster.
De onderzoekers weten dat het zwarte gat met zijn pool naar hen is gericht
doordat ze röntgenstraling oppikken. De accretieschijf is het enige deel van
een zwart-gat-systeem dat dit type straling uitzendt. Als ze vanaf de zijkant
op het zwarte gat zouden kijken, zouden ze de röntgenstralen van de
accretieschijf niet zien. 'Bovendien zijn de absorptielijnen smal,' zegt
hoofdauteur Giacomo Cannizzaro (SRON/Radboud Universiteit). 'Ze zijn niet
verbreed door het Dopplereffect, zoals je verwacht als je naar een draaiende
schijf zou kijken.'
ANIMATIE SPAGHETTIFICATIE: https://www.youtube.com/watch?v=4YzWosQYg6Q&t=5s
Publicatie
G Cannizzaro, T Wevers, P G Jonker, M A Pérez-Torres, J Moldon, D Mata-Sánchez,
G Leloudas, D R Pasham, S Mattila, I Arcavi, K Decker French, F Onori, C
Inserra, M Nicholl, M Gromadzki, T-W Chen, T E Müller-Bravo, P Short, J P
Anderson, D R Young, K C Gendreau, Z Arzoumanian, M Löwenstein, R Remillard, R
Roy, D Hiramatsu, ' Accretion disc cooling and narrow absorption lines in the
tidal disruption event AT 2019dsg', Monthly Notices of the Royal Astronomical
Society
Contact
Giacomo Cannizzaro, onderzoeker, SRON / Radboud Universiteit
G.Cannizzaro@xxxxxxx<mailto:G.Cannizzaro@xxxxxxx>
Peter Jonker, onderzoeker, SRON / Radboud Universiteit
P.Jonker@xxxxxxx<mailto:P.Jonker@xxxxxxx>
Erik Arends, persvoorlichter, SRON
E.Arends@xxxxxxx<mailto:E.Arends@xxxxxxx>
+31 (0)88 777 5893
