Sjabbat Parasjat Ekev,
Vorige week, in parasjat Waetchanan, lazen we het eerste stukje van het
sjema (Weahawta). Deze week lezen we het tweede stuk van Sjema (Wehaja
im sjamoa). Het is interessant op te merken dat de tora in deze twee
stukjes de volgorde van twee basis ideeen uit het sjama omdraait.
Vorige week, in het eerste stuk lazen we eerst over het onderwijzen van
de kinderen (Wesjinnantam lewanecha) en daarna over het tefillien leggen
(Oeksjartam le'ot al Jadecha). Deze week, in het tweede stuk noemt de
tora eerst het tefillien leggen (Oeksjartam le'ot al Jadecha) en pas
daarna het onderwijzen van de kinderen (Weliemaddetem ottam et
benechem). Wat is de reden hiervoor?
Het is een bekend misverstand dat een persoon welke een auto met grote
snelheid op hem af ziet komen hij zo schrikt dat hij snel van de straat
af springt. Het klinkt inderdaad logisch dat de schrik de sprong
veroorzaakte. Toch is dit eigenlijk niet het geval. Moderne psychologie
heeft uitgewezen dat de schrik pas na de sprong komt. De sprong is
instinctief.
Dit idee vinden we trouwens ook terug in wat onze voorvaders zeiden bij
het krijgen van de tora: "Na'asee Wenisjma" - we zullen het eerst doen
en daarna begrijpen. Wat ze eigenlijk aan G-d beloofden was dat ze de
tora op zich zouden nemen als een tweede natuur, als een instinct.
Dit alles leidt tot de vraag wat beter is bij het opvoeden van kleine
kinderen. Eerst grondig met ze de wetten leren en een mitswa pas met ze
doen nadat het kind kan begrijpen wat het doet en waarom het dit doet,
of vanaf het begin het kind de mitswot laten doen en er pas later voor
zorgen dat het kind begrijpt wat het doet en waarom.
Dit is het dilemma waarmee we deze week begonnen, het verschil tussen
eerst onderwijzen en daarna de mitswa (parasjat waetchanan) of eerst de
mitswa en daarna het onderwijzen (parasjat Ekev). Ik denk dat het bij
kleine kinderen belangrijk is elke mitswa afzonderlijk te behandelen en
uit te leggen en dit grondig te doen. Maar toch geloof ik dat het idee
van na'asee wenisjma hier een rol moet spelen. Hoeveel makkelijker is
het om met een kind over een mitswa te praten NADAT hij deze zelf al
eens gedaan heeft en dus weet waarover je praat.
Indien dit het geval is, waarom staan dan beide "pedagogische methoden"
in de tora vermeldt? Ik denk dat het verschil hier is tussen het
aanleren van een kind, en het aanleren van een volwassene (bijvoorbeeld
iemand die wil uitkomen). Een volwassene, of een groter kind heeft er
meer baat bij eerst alle regels te leren om daarna exact op de juiste
wijze de mitswa te kunnen doen terwijl een kind er meer baat bij heeft
om zoveel mogelijk mitswot te doen zelfs als hij deze niet altijd exact
doet zoals het hoort en ze niet begrijpt.
In mijn vakgebied: Engels zien we iets dergelijks ook. Iemand die de
Engelse taal leert valt in de categorie van een klein kind. Het is naar
mijn mening belangrijk dat hij/zij zoveel mogelijk Engels leest, hoort,
ziet en spreekt en schrijft zelfs als dit productieve gedeelte niet
altijd geheel exact is. Het is naar mijn mening niet nodig dat het kind
precies begrijpt wat er gebeurt of hoe het leerproces in elkaar zit.
Helaas denkt het Ministerie van Onderwijs hier anders over. Het Engelse
curriculum schrijft voor dat het kind in elk stadium van het leerproces
begrijpt wat er gedaan moet worden, hoe het gedaan moet worden en waarom
het gedaan moet worden. Dat is allemaal leuk en aardig maar ik als
tekstboek schrijver het nu de grootste moeilijkheden om een boek te
schrijven waarin de leerlingen constant moet worden uitgelegd WAAROM ze
een bepaalde oefening moeten doen en hoe dit hen zal helpen om beter te
worden in Engels.
Ik begrijp dat de bedoeling van het ministerie is om de motivatie omhoog
te halen maar geef mij maar "Nanasee Wenisjma" we zullen doen en
begrijpen. Want als je niet al hun tijd zouden verspillen met het
begrijpen van het nut van elke opgave en de oefening nou eindelijk eens
zouden DOEN dan zal het BEGRIJPEN uiteindelijk niet uitblijven.
Sjabat Sjalom,
Avraham Roos
--
"When one teaches, two learn"
Robert Heinlein (American science-fiction writer,1907-1988)
