[orasi] Σχεδιάζονταςεκπαιδευτικάιδρύματα για όλους
- From: Κούβαρης Κώστας <COSTAS26@xxxxxxxxxxxxxxx>
- To: Λιστα Οραση <orasi@xxxxxxxxxxxxx>
- Date: Wed, 18 Jun 2008 10:43:01 +0300
Σχεδιάζοντας εκπαιδευτικά ιδρύματα για όλους
1. Γενικά
Στην πρόσφατη (2001) αναθεώρηση του Συντάγματος προστέθηκε στο θεμελιώδη
Χάρτη της Πολιτείας η πρόβλεψη για την εξασφάλιση των δικαιωμάτων των ατόμων
με αναπηρίες στη κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της χώρας. Δυστυχώς
όμως, αυτή η συνταγματική πρόβλεψη δεν αποτελεί το επιστέγασμα μιας
υπάρχουσας κατάστασης, αλλά το μακρινό ιδεώδες μιας διαδρομής που μόλις τώρα
ξεκίνησε.
Η ελληνική κοινωνία αντιμετωπίζει τους ανθρώπους με αναπηρίες με μεσαιωνικά
φοβικά σύνδρομα. Το κράτος δεν υλοποιεί ούτε τα ελάχιστα που η υπάρχουσα
νομοθεσία προβλέπει. Είναι χαρακτηριστικό ότι, αν και διοργανώσαμε τους
Παραολυμπιακούς Αγώνες τον περασμένο Σεπτέμβριο, καμιά, ουσιαστικά,
προσαρμογή δεν έγινε στην Ολυμπιακή Αθήνα προκειμένου να καταστεί προσβάσιμη
στα άτομα με ειδικές ανάγκες. Η ίδια η Εθνική Αντιπροσωπεία, άλλωστε,
δείχνει το δρόμο: με το νόμο 2831/2000 επιβλήθηκε η προσβασιμότητα σε όλα τα
υφιστάμενα δημόσια κτίρια, ο μεταγενέστερος νόμος 3057/2002 περιόρισε τα
κτίρια στους ολυμπιακούς δήμους και, τελικά, ο νόμος 3230/2004 ακύρωσε,
πρακτικά, όλα τα παραπάνω[1]. Μετά από αυτό δεν πρέπει να μας ξενίζει ο
τίτλος του μεγαλύτερου αναπηρικού περιοδικού της Γαλλίας (Handirect):
«Ελλάδα: μπλε ουρανός και μαύρες ιδέες». Ούτε να μας προκαλεί απορίες η
γεμάτη σαρκασμό ταξιδιωτική οδηγία του αγγλικού συλλόγου παραπληγικών, προς
τα μέλη του, για αποφυγή δύο μόνον τουριστικών προορισμών: της Τυνησίας και
της Ελλάδας, «εκτός και αν αγαπούν εξαιρετικά την περιπέτεια.».
2. Εμποδιζόμενοι άνθρωποι και περιβάλλον
Με τον όρο προσβασιμότητα χώρων εννοούμε τη δυνατότητα που δίνεται σε κάθε
πολίτη να κινείται ελεύθερα, με ασφάλεια και αυτονομία σε όλους του χώρους
που σχετίζονται με την κοινωνική και οικονομική ζωή. Ο ίδιος όρος
περιλαμβάνει και τη δυνατότητα επικοινωνίας και την πρόσβαση στις πηγές
πληροφόρησης, που σήμερα είναι εφικτή, μέσω του διαδικτύου, χωρίς να είναι
απαραίτητη η μετακίνηση του ατόμου.
Αναφερόμενοι στα άτομα που χρησιμοποιούν τα κτίρια, δημόσια ή μη, και τους
ελεύθερους κοινόχρηστους χώρους, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τον όρο
«εμποδιζόμενο άτομο». Ο όρος δηλώνει τη δυσκολία που αντιμετωπίζει αυτό το
άτομο από το λανθασμένο σχεδιασμό του χώρου και του δομημένου περιβάλλοντος.
Στην κατηγορία των «εμποδιζόμενων ατόμων» περιλαμβάνονται τα Άτομα Με
Ειδικές Ανάγκες (ΑΜΕΑ)[2], οι ηλικιωμένοι, οι έγκυες γυναίκες, τα παιδιά,
όσοι μεταφέρουν βάρη, οι χρήστες αμαξιδίων και οι συνοδοί τους, τα άτομα που
έχουν δυσκολία στην αντίληψη και την επικοινωνία κτλ..
Ο προσδιορισμός του αριθμού των ΑΜΕΑ είναι δύσκολος. H Παγκόσμια Οργάνωση
Υγείας κατέγραψε στις περισσότερες χώρες του κόσμου ένα ποσοστό 8-10% ΑΜΕΑ.
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση το ποσοστό ατόμων με ειδικές ανάγκες ευρίσκεται μεταξύ
10-15%. Η Ελλάδα εμφανίζεται να έχει το χαμηλότερο ποσοστό ΑΜΕΑ (9,3%) στην
Ευρωπαϊκή Ένωση και, σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας, ο αριθμός
αυτός δεν αντιπροσωπεύει την πραγματικότητα. Την τελευταία δεκαετία οι
ρυθμοί είναι αυξητικοί (έχει σημειωθεί μια αύξηση της τάξης του 2-7%), η
οποία φαίνεται να οφείλεται στα τροχαία ατυχήματα.
Εξίσου δύσκολος είναι και ο προσδιορισμός των «εμποδιζόμενων ατόμων» καθώς
δεν αποτελούν μια ομοιογενή ομάδα ανθρώπων. Ταυτόχρονα, πρέπει να ληφθεί
υπόψη ότι ένας άνθρωπος μπορεί, για μικρά ή μεγάλα χρονικά διαστήματα, να
χαρακτηριστεί ΑΜΕΑ εξαιτίας ενός ατυχήματος, ή ασθένειας, ή λόγω της ηλικίας
του, ή και για οποιαδήποτε άλλη αιτία προκαλεί μειωμένη ικανότητα
ανταπόκρισης στις συνήθεις κοινωνικές δραστηριότητες. Στατιστικές έρευνες,
μάλιστα, έχουν δείξει ότι το ποσοστό των εμποδιζομένων ατόμων, όπως
προσδιορίστηκε παραπάνω, προσεγγίζει το 50% του πληθυσμού και ότι κάθε
άνθρωπος, τουλάχιστον μια φορά στη ζωή του θα χαρακτηριστεί «εμποδιζόμενο
άτομο».
Στη χώρα μας οι «Πρότυποι κανόνες για την Ισότητα των Ευκαιριών για ΑΜΕΑ»
των Ηνωμένων Εθνών, ενσωματώθηκαν στο εθνικό δίκαιο με το Ν. 2430/1996.
Ακολούθησε ένα πλήθος νόμων, προεδρικών διαταγμάτων και υπουργικών
αποφάσεων - με επιστέγασμα την τελευταία τροποποίηση του Συντάγματος - που
στόχευαν στην εξασφάλιση της προσβασιμότητας των κτιρίων και στην εξασφάλιση
ίσων ευκαιριών στα ΑΜΕΑ. Σύμφωνα όμως με τα αποτελέσματα ερευνών, η
προσπελασιμότητα των κτιρίων και η προσβασιμότητα χώρων και υπηρεσιών
εξακολουθεί να παραμένει προβληματική. Η μετακίνηση στο δρόμο, τα
πεζοδρόμια, τα μέσα μαζικής μεταφοράς, οι Δημόσιες Υπηρεσίες, τα Νοσοκομεία,
τα εκπαιδευτήρια (όλων των βαθμίδων), οι χώροι πολιτισμού, ψυχαγωγίας και
αθλητισμού, χαρακτηρίζονται από την έλλειψη, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο
βαθμό, προσπελασιμότητας. Πρόσφατη έρευνα της Ιατρικής Σχολής Αθηνών (Σεπτ.
2004), σε 17 πόλεις της χώρας, έδειξε ότι η προσβασιμότητα των χώρων και των
υπηρεσιών ήταν ανύπαρκτη ή ανεπαρκής, και από τα υφιστάμενα δημόσια κτίρια
μόνο το 5% είναι πραγματικά προσβάσιμα.
Στην αδυναμία της Πολιτείας να εφαρμόσει τους νόμους, που η ίδια έχει
ψηφίσει, θα πρέπει να προσθέσουμε και την άσχημη συμπεριφορά μας: είναι
χαρακτηριστικό ότι, μόνο στην Αττική, το 2003, έτος αφιερωμένο στα ΑΜΕΑ,
καταγράφηκαν από την Τροχαία 2048 παραβάσεις για κατάληψη χώρων στάθμευσης
ΑΜΕΑ!
3. Ο δημόσιος εκπαιδευτικός χώρος - Βασικές αρχές σχεδιασμού
Δημόσιος χώρος χαρακτηρίζεται κάθε χώρος ή κτίριο στο οποίο ο πολίτης
εκπαιδεύεται, αθλείται, ερωτεύεται, ενημερώνεται, εργάζεται, ψυχαγωγείται,
απασχολείται, θεραπεύεται, θρησκεύεται, πολιτεύεται και διεκδικεί τα
δικαιώματα του. Η σύγχρονη αντίληψη του χώρου, μάλιστα, επιβάλει την
εξάλειψη των εμποδίων προσπέλασης σε κοινόχρηστους χώρους και υπηρεσίες για
όλα τα μέλη της κοινότητας. Με βάση αυτό το σκεπτικό, οι δημόσιοι χώροι, κι
ιδιαίτερα οι χώροι εκπαίδευσης, πρέπει να διαθέτουν τον κατάλληλο σχεδιασμό
ώστε να μην απωθούν ή να απειλούν το χρήστη. Αντίθετα, πρέπει να έλκουν, να
διευκολύνουν και να εκπαιδεύουν· να προκαλούν το αίσθημα αλληλεγγύης και να
συνεγείρουν την αμοιβαιότητα και αλληλοβοήθεια μεταξύ των μελών της
κοινωνίας. Πρέπει, δηλαδή, ο χώρος να σχεδιάζεται κατάλληλα ώστε να μην
τονίζει τις εξαιρέσεις και τη διαφορετικότητα αλλά, αντίθετα, να καταργεί
τις διαχωριστικές γραμμές με διακριτικότητα, ευαισθησία και έμπνευση,
υπακούοντας σε τρεις βασικές αρχές:
1) ενσωμάτωση των ανθρώπων στο κοινωνικό γίγνεσθαι, 2) δίκαιη και ισότιμη
μεταχείριση, και 3) ανεξαρτησία.
Είναι φανερό ότι η αδυναμία πρόσβασης των ΑΜΕΑ, και γενικά των εμποδιζόμενων
ατόμων, στους δημόσιους χώρους και υπηρεσίες, δημιουργεί μια σειρά
προβλημάτων, με σημαντικότερα απ' όλα τον κοινωνικό αποκλεισμό και τα
ψυχολογικά προβλήματα. Σήμερα, είναι κοινά αποδεκτό ότι πέρα από την ιατρική
αναπηρία υπάρχει και η κοινωνική πλευρά της αναπηρίας, δηλαδή ότι κοινωνικοί
και θεσμικοί περιορισμοί, μαζί με τα αρχιτεκτονικά εμπόδια, συντείνουν στον
κοινωνικό αποκλεισμό των ατόμων αυτών, και γενικά στον εξοβελισμό των
εμποδιζομένων ατόμων από την ενεργή κοινωνία των πολιτών. Παράλληλα, πρέπει
να διακρίνουμε την «αρχιτεκτονική αναπηρία» (architectural disability), η
οποία δεν σχετίζεται, κατ' ανάγκην, με την ιατρική αναπηρία. Η αρχιτεκτονική
αναπηρία, συνώνυμη με τις αρχιτεκτονικές διακρίσεις (architectural
discriminations), παρουσιάζεται εκεί όπου υπάρχουν δομικά εμπόδια, και δεν
αφορά μόνο τα άτομα με ειδικές ανάγκες αλλά και τους συνήθεις χρήστες των
κτιρίων.
Ο χώρος της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ο κατεξοχήν χώρος διαπαιδαγώγησης των
νέων ανθρώπων στην συνύπαρξη και στην κατανόηση της διαφορετικότητας, στη
μεγάλη πλειονότητά του παραμένει απροσπέλαστος στους ανθρώπους με αναπηρίες.
Στα δεκαοκτώ Πανεπιστήμια και στα δεκατέσσερα Τεχνολογικά Ιδρύματα της χώρας
ελάχιστα πράγματα έχουν γίνει, όσον αφορά την προσβασιμότητα, με την
εξαίρεση των προσπαθειών του Πανεπιστημίου Κρήτης και του Εθνικού Μετσόβιου
Πολυτεχνείου. Στα περισσότερα εκπαιδευτικά ιδρύματα είναι δύσκολη η ένταξη
των ανάπηρων σπουδαστών στην ακαδημαϊκή ζωή. Δεν υπάρχου κατάλληλες
υποδομές, τα προγράμματα σπουδών είναι ακατάλληλα, ο ειδικός εξοπλισμός
είναι ανύπαρκτος, οι βιβλιοθήκες είναι ακατάλληλες και δεν προσφέρονται για
χρήση από τυφλούς και από άτομα με μειωμένη κινητικότητα, τα περισσότερα
κτίρια δεν είναι προσβάσιμα, δεν υπάρχου συμβουλευτικές υπηρεσίες, οι
παραδοσιακές μέθοδοι εκπαίδευσης εισάγουν πρόσθετα εμπόδια και το
εκπαιδευτικό και διοικητικό προσωπικό δεν είναι ευαισθητοποιημένο και
κατάλληλα καταρτισμένο. Βέβαια, ακούγεται ο αντίλογος, ότι οι δαπάνες που
απαιτούνται για τη δημιουργία εκπαιδευτικών ιδρυμάτων κατάλληλων για χρήση
από όλους, είναι υπερβολικές σε σχέση με τον αριθμό των ανθρώπων που
πρόκειται να ωφεληθούν. Οι σκέψεις αυτές, όμως, πάσχουν και στο ιδεολογικό
μέρος και στην τεχνοκρατική προσέγγιση. Αρχικά, πέρα από τη θεσμική
συνταγματική επιταγή για εξασφάλιση ίσων ευκαιριών στα άτομα με ειδικές
ανάγκες, τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα, εξαιτίας της ίδιας της
ερευνητικής φύσης τους, είναι υποχρεωμένα να αίρουν κάθε φραγμό και εμπόδιο
προς της γνώση, ιδιαίτερα όταν κύρια αποστολή τους είναι να προσπελαύνουν τα
ανεξερεύνητα όρια των γνωστικών πεδίων. Άλλωστε, πρέπει να παραδεχτούμε,
απαλλαγμένοι από μεσαιωνικές δεισιδαιμονίες, ότι οι ίδιες - τυφλές, με τις
σημερινές μας γνώσεις - δυνάμεις ορίζουν την αναπηρία και την ευφυΐα, και το
ένα δεν αποκλείει το άλλο, με λαμπρό παράδειγμα, στην εποχή μας, το διάσημο
φυσικό Stephen W. Hawking.
Αλλά και τεχνοκρατικά και στενά οικονομικά, η παραπάνω προσέγγιση είναι
ανακριβής. Στηρίζεται στην εμπειρική διαπίστωση της ύπαρξης πολύ μικρού
αριθμού σπουδαστών με αναπηρίες στο συνολικό φοιτητικό πληθυσμό. Δυστυχώς,
δεν υπάρχουν αντίστοιχα λεπτομερή στατιστικά δεδομένα. Αν και ο νόμος
1351/1983 που ρυθμίζει τα θέματα εισαγωγής ΑΜΕΑ στα ανώτατα εκπαιδευτικά
ιδρύματα εισάγει μια σειρά ευνοϊκών προϋποθέσεων και διευκολύνσεων, ο
αριθμός των ανάπηρων σπουδαστών είναι εξαιρετικά μικρός, ίσως μονοψήφιος, σε
κάθε εκπαιδευτικό ίδρυμα (από την άποψη αυτή, δεν είναι τυχαίο ότι κάθε
εισαγωγή ανάπηρου ατόμου στην τριτοβάθμια εκπαίδευση αντιμετωπίζεται σαν
σημαντική είδηση από τα μέσα ενημέρωσης). Από την άλλη πλευρά, οι
στατιστικές αποκαλύπτουν ότι το ποσοστό των ΑΜΕΑ στην ηλιακή ομάδα που
ανήκει ο φοιτητικός πληθυσμός είναι περίπου 3%. Αυτό αντιστοιχεί σε περίπου
600 ΑΜΕΑ ανά εκπαιδευτικό ίδρυμα, υποθέτοντας ισοκατανομή φοιτητών ανά
εκπαιδευτική μονάδα. Η αναντιστοιχία πραγματικού αριθμού ΑΜΕΑ και δυνητικού
είναι φανερή. Επομένως, προκύπτει αβίαστα το συμπέρασμα, ότι οι συνθήκες που
επικρατούν στην τριτοβάθμια εκπαίδευση αποτρέπουν τα ανάπηρα άτομα να ζήσουν
αυτήν την περιπέτεια!
Στον εν δυνάμει αριθμό των ΑΜΕΑ θα πρέπει να προσθέσουμε και τα υπόλοιπα
μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας που για κάποιο χρονικό διάστημα της ζωής
τους, μικρότερο ή μεγαλύτερο, ανήκουν στην κατηγορία των εμποδιζομένων
ατόμων. Ο αριθμός των εμποδιζομένων ατόμων, μάλιστα, προβλέπεται στο μέλλον
να αυξηθεί ακόμη περισσότερο, αφού θα διευρυνθεί, ηλικιακά και πληθυσμιακά,
ο πληθυσμός των εκπαιδευομένων (πλήρης ανάπτυξη των μεταπτυχιακών σπουδών σε
όλα τα ιδρύματα, «δια βίου» εκπαίδευση, επιμόρφωση και κατάρτιση ενηλίκων
κτλ.).
Επομένως, η προσπελασιμότητα κτιρίων και υπηρεσιών στην τριτοβάθμια
εκπαίδευση είναι αδήριτη ανάγκη. Το επιπλέον κόστος - μικρό όταν τα κτίρια
σχεδιάζονται εξ υπαρχής, μεγαλύτερο στις ανακατασκευές υφιστάμενων κτιρίων -
υπολείπεται κατά πολύ των ωφελημάτων. Πέρα από τη θεσμική και ανθρωπιστική
διάσταση, ισοτιμίας και ισονομίας, ο σχεδιασμός για όλους, δημιουργεί
ευνοϊκές συνθήκες εργασίας για το σύνολο των χρηστών. Οι στατιστικές έρευνες
αποδεικνύουν ότι το 50% των ατόμων ωφελούνται από τη βελτίωση της
προσβασιμότητας και της προσπελασιμότητας των κτιρίων και των υπηρεσιών.
Οι βασικές αρχές σχεδιασμού του δομημένου χώρου και οι αναγκαίες θεσμικές
παρεμβάσεις για το σχεδιασμό εκπαιδευτικών ιδρυμάτων για όλους, μπορούν να
συνοψιστούν στα παρακάτω:
· Πλήρης εξασφάλιση της δυνατότητας πρόσβασης στους χώρους
εκπαίδευσης (π.χ. αίθουσες διδασκαλίας, εργαστήρια, βιβλιοθήκες, χώροι
ενδιαίτησης, χώροι υγιεινής, χώροι διασκέδασης και άθλησης κτλ.). Τα
σχεδιαστικά κριτήρια, που παράλληλα εξασφαλίζουν καθολική πρόσβαση,
συνοψίζονται στον πίνακα που ακολουθεί.
· Δυνατότητα παροχής εξειδικευμένων υποστηρικτικών δράσεων (ιατρικές
υπηρεσίες, ψυχολογική στήριξη) καθώς και πληροφόρησης για τα δικαιώματα και
τα ευεργετήματα που παρέχει η Πολιτεία (κωδικοποίηση σχετικής νομοθεσίας).
· Ειδικά προγράμματα αθλητικών και ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων.
· Ειδικά προγράμματα εκπαίδευσης και ειδικά εκπαιδευμένο προσωπικό
για την αντιμετώπιση των προβλημάτων.
· Ανάπτυξη και υποστήριξη εθελοντικών προγραμμάτων αλληλοβοήθειας,
στο εσωτερικό της ακαδημαϊκής κοινότητας, για την εξυπηρέτηση των φοιτητών
με αναπηρίες.
· Διευρυμένη χρήση των νέων τεχνολογιών και του διαδικτύου.
· Ειδική μέριμνα για τη συμμετοχή των σπουδαστών με αναπηρίες στα
προγράμματα ανταλλαγής σπουδαστών, για την υποστήριξη της πρακτικής άσκησης
και για την εξεύρεση εργασίας.
· Συνεργασία με τους εξωτερικούς φορείς για τη διευκόλυνση της
πρόσβασης των αναπήρων ατόμων (δήμοι, δίκτυα πεζοδρόμων και πεζοδρόμια, μέσα
μαζικής μεταφοράς, αστυνομία κτλ.).
· Εφαρμογή της υφιστάμενης νομοθεσίας για σύσταση και λειτουργία σε
κάθε εκπαιδευτικό ίδρυμα Υπηρεσίας ΑΜΕΑ, με αποκλειστικό αντικείμενο το
σχεδιασμό και την υλοποίηση έργων και δράσεων για την πραγματοποίηση όλων
όσων αναφέρθηκαν παραπάνω.
Σχεδιαστικά κριτήρια καθολικά προσβάσιμων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων
Εξασφάλιση προσπελασιμότητας και ανεμπόδιστης πρόσβασης στις πλέον κοινά
χρησιμοποιούμενες εισόδους των κτιρίων
Χρήση αντιολισθητικών επικαλύψεων δαπέδου, ιδιαίτερα στις εισόδους των
κτιρίων
Παροχή ικανού χρόνου, στους χρήστες, για τη διέλευση διαμέσου αυτόματων
πορτών και εξασφάλιση αυτόματου ανοίγματος στις βιβλιοθήκες και στα κύρια
σημεία εισόδου
Τοποθέτηση μπάρας πίεσης για το άνοιγμα των πορτών και εξασφάλιση
μεγαλύτερου χρόνου κλεισίματος της πόρτας
Αφαίρεση προεξεχόντων αντικειμένων από τις διαδρομές πρόσβασης
Εξασφάλιση ικανού χώρου (περίπου 1,50m), μεταξύ των επίπλων, ώστε ένα τυφλό
άτομο να μπορεί να περπατά δίπλα στον συνοδό του και οι χρήστες αμαξιδίων να
έχουν αρκετό χώρο για ελιγμούς
Τοποθέτηση συνεχούς και παράλληλης με τη σκάλα κουπαστής και στις δυο
πλευρές των κλιμακοστασίων
Ελαχιστοποίηση της χρήσης ραμπών, των οποίων η χρήση είναι δυσχερής ακόμα κι
αν ακολουθούν τις προδιαγραφές του ΥΠΕΧΩΔΕ
Σμίκρυνση των αρμών στα δάπεδα για την αποφυγή παγίδευσης αμαξιδίων,
πατεριτσών ή μπαστουνιών
Πρόβλεψη για εξασφάλιση θέσεων για χρήστες αμαξιδίων στις αίθουσες
διδασκαλίας και διαλέξεων
Εξασφάλιση κατάλληλων χώρων υγιεινής
Απομάκρυνση εμποδίων και αντικειμένων μπροστά από ανελκυστήρες, μπουτονιέρες
και αυτόματες πόρτες
Χρήση χαρακτήρων Μπράιγ (Braille) και ευμεγέθων φωτεινών χαρακτήρων για τη
σήμανση των κουμπιών των ανελκυστήρων
5. Συμπεράσματα
Στη σημερινή εκπαιδευτική πραγματικότητα, όπου η γνώση διαρκώς επεκτείνεται,
τα εκπαιδευτικά ιδρύματα δεν πρέπει να προβάλουν εμπόδια. Ο σχεδιασμός της
εκπαιδευτικής κοινότητας, το δομημένο περιβάλλον μέσα στο οποίο υπάρχει και
δημιουργεί, πρέπει να είναι κατάλληλο για όλους. Είναι ευθύνη όλων των
φορέων της ακαδημαϊκής κοινότητας να προγραμματίσουν, σχεδιάσουν και,
τελικά, να υλοποιήσουν δράσεις και υπηρεσίες που θα στοχεύουν στην
καθολικότητα της προσπελασιμότητας των χώρων και των υπηρεσιών της
εκπαίδευσης. Γιατί, σε τελική ανάλυση, ένα προσβάσιμο εκπαιδευτικό
περιβάλλον είναι ασφαλές και φιλικό για το χρήστη και επιτρέπει, με έναν
ιδανικό τρόπο, την πραγματοποίηση της βασικής αποστολής των εκπαιδευτικών
ιδρυμάτων, που είναι το βάθεμα και το πλάτεμα της γνώσης, με όρους
συνεργασίας, αλληλοκατανόησης και αλληλεγγύης.
Χαράλαμπος Γ. Κουτρούλης
Τεχνική Υπηρεσία ΤΕΙ Κρήτης
www.koutroulis.gr
Αναφορές
Δατσέρης, Κων/νος - Πανανού, Μαρία, Υποδομές υποστήριξης-εξυπηρέτησης ατόμων
με ειδικές ανάγκες (μελέτη), ΤΕΕ/ΤΑΚ, Μάρτιος 1999
Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας, Πρόσβαση των ατόμων με ειδικές ανάγκες στον
δημόσιο χώρο (οδηγός).
Ψύλλα Μαριάννα κ.α. (επιμ.), Άτομα με αναπηρίες στην τριτοβάθμια εκπαίδευση,
εκδόσεις «Κριτική», 2003.
Δικτυακοί τόποι:
http://www.disabled.gr
http://www.informedesign.umn.edu
http://www.pasipka.gr/arthra/tefxos60/arthro9.htm
http://www.specialeducation.gr
[1] Πάντως, ποτέ δεν είναι αργά. Στη Βαρκελώνη το πρόγραμμα προσβασιμότητας
ολοκληρώθηκε δέκα χρόνια μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες.
[2] Σύμφωνα με το ορισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης: « Ο όρος 'άτομα με ειδικές
ανάγκες' περιλαμβάνει τα άτομα με σοβαρές ανεπάρκειες ή μειονεξίες . οι
οποίες περιορίζουν ή αποκλείουν την εκτέλεση δραστηριότητας ή λειτουργίας
που θεωρείται κανονική για έναν άνθρωπο.»
_____________________
orasi mailing list
διαβάστε για αυτή την λίστα και τα θέματα που συζητά στο
//www.freelists.org/webpage/orasi
Για να στείλετε ένα μήνυμα και να το δουν όλοι οι συνδρομητές της λίστας
στείλτε email στην διεύθυνση
orasi@xxxxxxxxxxxxx
Για να διαγραφείτε από αυτή την λίστα μπορείτε οποιαδήποτε στιγμή να στείλετε
email στην διεύθυνση
orasi-request@xxxxxxxxxxxxx
και στο θέμα γράψτε unsubscribe.
Το αρχείο της λίστας βρίσκεται στο
//www.freelists.org/archives/orasi
______________
Other related posts:
