[openyourmind] Ο ελληνικός πυρήνας των ευρωπαϊκών γλωσσών (Νίκος Λυγερός)

From: Κούβαρης Κώστας <kostaskouv@xxxxxxxxx>
To: openyourmind <openyourmind@xxxxxxxxxxxxx>
Date: Tue, 03 Jan 2012 15:01:05 +0200

--------------------------------------------------------------------------------
Ο ελληνικός πυρήνας των ευρωπαϊκών γλωσσών (Νίκος Λυγερός)

(ομιλία, Σέρρες, 27 Σεπτεμβρίου 2008)

Θα ήθελα, λοιπόν, να σας ευχαριστήσω, δεν θα πω πολλά τυπικά, είμαι πιοπολύ της ουσίας. Θα μιλήσουμε για τη γλώσσα την ελληνική, αυτή που μαςέδωσαν οιπρόγονοί μας και θα μιλήσουμε, όμως, και για τις ευρωπαϊκές γλώσσες γιατην καθιερωμένη μέρα. Θα εκφράσω κι εγώ ευχαριστίες, αλλά φοβάμαι ότιείναι λίγοπαράξενες – σας προειδοποιώ – εννοώ ότι ευχαριστώ πάρα πολύ ανθρώπουςπου με καλούν, χωρίς να ξέρουν τι θα πω. Γιατί, ξέρετε, συνήθως μαςκαλούν, μας καλούνμε κάποιο δέος, αλλά ζητάνε το γραπτό λόγο και ελπίζουν ότι θα πούμεακριβώς το ίδιο. Για κάμποσο καιρό το έκανα αυτό, αλλά καθώς το κοινόήθελε να έχειμια αλληλεπίδραση, κατάλαβα ότι ο γραπτός λόγος είναι καλύτερα ναγίνεται μετά. Άρα θα έχετε δικαίωμα – είμαστε σε διάλογο, είμαστε καιστο πλαίσιο τηςΕλλάδας – να κάνετε και παρεμβάσεις, τα επιτρέπω όλα, απλώς σαςυπενθυμίζω ότι όταν κάνετε ερωτήσεις, να ξέρετε ότι θα απαντάω! Δηλαδή,μην κάνετε ερωτήσειςμόνο και μόνο για να κάνετε τις ερωτήσεις, γιατί ούτως ή άλλως ηαπάντηση θα ’ρθει! Κάνω αυτή τη μικρή εισαγωγή, γιατί μερικές φορές,καθώς ασχολούμαικαι με θέματα στρατηγικής, νομίζουν μερικοί ότι δεν μπορούν να κάνουντις ερωτήσεις, γιατί θα θιγούν εθνικά θέματα. Θεωρώ ότι η γλώσσα είναιεθνικό θέμακι αν δεν είναι η γλώσσα εθνικό θέμα, μπορεί να αναρωτηθεί κάποιος τιείναι εθνικό. Διότι, αν επιστρέψουμε στη φράση του Ελύτη, μπορεί νααναρωτηθείτεποιος σας την έδωσε τη γλώσσα και γιατί την ονομάζετε ελληνική!Επιπλέον, αν ανακαλύψουμε – και όχι αποκαλύψουμε – το σχήμα του, όσοναφορά στην Ελλάδα,ο Ελύτης έχει πει ότι η Ελλάδα δεν είναι τίποτε παρά μία γη, ένας ήλιοςκαι μία θάλασσα! Τρεις λέξεις! Δύο ελληνικές, μία «ξένη». Θαμιλήσουμε καιγια την ορολογία του «ξένου», που είναι πολύ σημαντική, θα μιλήσουμε γιαέννοιες του τύπου «ξενοφοβία» και «φιλοξενία», θα αναρωτηθούμε γιατίμερικές έχουνπεράσει και άλλες δεν έχουν περάσει, θα κοιτάξω και τις σημαντικέςδομές. Για τους πιο ειδικούς, που ασχολούνται με τη γλώσσα – γιατί απ’ό,τι κατάλαβα,υπάρχουν και τέτοια άτομα εδώ – θα έλεγα ότι ακολουθώ πιο πολύ τη Θεωρίατου Chomsky, αλλά στις συντακτικές δομές, τη Θεωρία Αυτομάτων, δενενισχύω τονστρουκτουραλισμό, θεωρώ ότι ο de Saussure και ο Martinet έχουν κάνειέργο, είναι καλό όμως να έχουμε και τα όρια του Wittgenstein και θαακολουθήσω μιαμεθοδολογία του τύπου Feyerabend. Γιατί ο τίτλος περιέχει τη λέξη«πυρήνας» και όχι τη λέξη «υπόβαθρο»; Διότι με «υπόβαθρο» θα ήτανλάθος. Με «πυρήνα»είναι το γνωστικό αντικείμενο, το γλωσσολογικό. Άρα, ας αρχίσουμε απ’την αρχή, είμαστε σε ινδοευρωπαϊκό πλαίσιο, το οποίο ανήκει σε μιαμεγάλη κατηγορίατων ανθρώπινων γλωσσών, γλώσσες που έχουν κλίση. Όπως ξέρουμε, έχουμεδύο μεγάλες, τις ινδοευρωπαϊκές και τις σημιτικές. Και έχουμε και τιςφιλανδικές-ουγγρικέςγλώσσες, το Finno-ougrien όπως θα έλεγαν οι Γάλλοι, που είναι εντελώςάλλη κατηγορία. Θα ασχοληθούμε, λοιπόν, περισσότερο με ταινδοευρωπαϊκά. Με ποιαέννοια; Με την έννοια ότι η ελληνική γλώσσα ανήκει σ’ αυτόν τον κλάδο,είναι ένα κλαδί μοναδικό, δηλαδή ξεφεύγει γρήγορα από τον κεντρικόπυρήνα, κατάσυνέπεια η διαχρονικότητά του είναι πολύ σημαντική για μας τουςγλωσσολόγους, γιατί μας δίνει ένα σημείο αναφοράς σε σχέση με άλλεςγλώσσες. Δηλαδή όταν,ας πούμε, θα πω σ’ έναν γαλλόφωνο ότι τα γαλλικά ανήκουν στις γλώσσεςπου έχουν κλίση, αν δεν ξέρει πώς ήταν τα γαλλικά πριν, θα θεωρήσει ότιείναι αστείο,εφόσον στα γαλλικά δεν έχουμε κλίση τώρα. Επιπλέον, πρέπει νασυμφωνήσουμε στο τι λέμε «γαλλικά». Δηλαδή εννοούμε τα γαλλικά τασημερινά, εννοούμε τα γαλλικάτου Molière, εννοούμε Rabelais ή ακόμα πιο παλιά του Ronsard που θαέχουμε ένα μίγμα με το λατινικό υπόβαθρο; Τα δύο μεγάλα συστήματα όσοναφορά στιςινδοευρωπαϊκές γλώσσες στην Ευρώπη είναι τα ελληνικά και τα λατινικά,που θα αποτελέσουν έναν κοινό πυρήνα για το υπόβαθρο των γλωσσών, όπουθα υπάρξειένα μίγμα. Προσέξτε, λοιπόν, γιατί δεν έχω βάλει «υπόβαθρο», διότι δενπαίρνουμε κατευθείαν τις ρίζες διαχρονικά και με την εξέλιξη και τηνπάροδο τουχρόνου, μπορούμε να τις πάρουμε και εκ των υστέρων. Δηλαδή, ότανπαράγουμε τη λέξη «τηλεόραση», δεν είναι μία λέξη που μας έρχεται απόπαλιά και τη χρησιμοποιούμεγια το νέο αντικείμενο, είναι μία λέξη που έχει δημιουργηθεί – αν θέλετετεχνητά – εκ των υστέρων. Βέβαια χρησιμοποιούμε τη Γλωσσολογία και τοσυντακτικότης Γλωσσολογίας, για να παράγουμε μια λέξη που, υποθετικά, θα μπορούσενα μας έχει έρθει από την αρχαιότητα. Κάνω αυτή τη διευκρίνιση, γιατί ανσ’ αυτότο ακροατήριο είχαμε εξωγήινους, εννοώ εκτός από μένα, θα έλεγαν ότιαυτές οι λέξεις είναι κατευθείαν αρχαία ελληνικά. Κι εδώ έχουμε και τοπρόβλημα τηςετυμολογίας: όταν παράγουμε με τον ίδιο τρόπο λέξεις καινούργιες, αλλάπου θα μπορούσαν να υπήρχαν πριν, είναι δύσκολο να καθορίσουμε το χρόνοτης δημιουργίαςτους. Αυτό το λέω τώρα, ενώ θα μπορούσε να σας φανεί λίγο αφαιρετικόκαι μάλλον τεχνητό. Θα σας δώσω ένα πολύ συγκεκριμένο παράδειγμα. Ότανγράφουμε ήδιαβάζουμε τουλάχιστον – γιατί είναι μια από τις ασχολίες μου – ΓραμμικήΒ, θα ’πρεπε, στον ελληνικό χώρο τουλάχιστον, να την ονομάζουμε μόνο καιμόνοΜυκηναϊκή και όχι Γραμμική Β. Διότι Γραμμική Β είναι ονομασία που δίνειο αρχαιολόγος, όταν δεν ξέρει να τη διαβάσει και, όπως βλέπει ότι είναιγραμμικήκαι τη διαχωρίζει από την Α, τις ονομάζει Α και Β. Αυτός είναι ο ArthurEvans. Παρακολουθεί τη διάλεξή του ο μικρός Michael Ventris που είναιαρχιτέκτονας– κι αυτά τα υπενθυμίζω για να μη νομίζετε ότι η γλώσσα αφορά μόνο τουςγλωσσολόγους ή τους φιλολόγους, αφορά όλο τον κόσμο και έχουμε καιμεγάλες συμβολέςαπό ανθρώπους που είναι «εκτός» – αποφασίζει να αποκρυπτογραφήσει τηΓραμμική Β εκείνη την εποχή η οποία, προσέξτε, όσο είναι ο Ventris μόνοςτου, δενείναι τίποτ’ άλλο από έναν κώδικα που δεν μπορεί να ονομαστείΜυκηναϊκή. Το πρόβλημα ποιο είναι; Είναι ότι ξέρουμε από την AliceCober ότι η Μυκηναϊκήέχει κλίση. Αυτό είναι σημαντικό, το βλέπουμε στις επιγραφές, στιςπινακίδες, με το «τόσο», «τόσα» και έχουμε και την κλίση, όσον αφοράενικό-πληθυντικό,άρα μας δίνουν ενδείξεις. Είναι οι λεγόμενες «τριάδες». Η ιδέα είναι ότιο Ventris βρίσκει ένα υλικό που μπορούμε να το ονομάσουμε Γλώσσα, ανθέλουμε,αλλά που δεν ξέρει να προσδιορίσει πότε ομιλήθηκε αυτή η Γλώσσα. Άρα θακάνει μια επαφή με τον John Chadwick, για να προσπαθήσει να βρει –προσέξτε τιθα πω τώρα! – πώς θα ήταν η Ομηρική Γλώσσα 500 χρόνια πριν! Δηλαδή,πολύ συχνά στη Γλωσσολογία ξέρουμε, σχετικά εύκολα, πώς θα εξελιχθεί μίαγλώσσα. Ξέρουμεότι αυτά που είναι σκληρά μπορούν να γίνουν μαλακά, ξέρουμε π.χ. ότι τοt μπορεί να πηγαίνει προς το s, δηλαδή είναι κάτι φυσιολογικό. Άρα, εδώποιο είναιτο πρόβλημά μας: είναι ότι αυτή την κατεύθυνση την ξέρουμε σχετικάκαλά. Το ανάποδο, το αντίστροφο – αν θέλετε – είναι κάπως δύσκολο,γιατί μπορεί ναέχουμε πολλά κλαδιά που καταλήγουν στο ίδιο. Πώς γίνεται αυτό; Γίνεταικαι μέσω της ετυμολογίας του λαού, όπως το ονομάζουμε. Δηλαδή, απόλανθασμένηετυμολογία. Θα σας δώσω ένα παράδειγμα: Ας πούμε ότι είσαστε σταΓερμανικά: Sauerkraut και ξέρει ότι είναι choucroute σπάζει το chouxcroute δύο κομμάτιακαι θεωρεί ότι το croute μοιάζει με το κράουτ, άρα το choux μάλλον θαείναι το sauer. Aν ξέρετε και τις δύο γλώσσες, μάλλον θα ξέρετε ότιείναι ακριβώςτο αντίστροφο και είναι μόνο φωνητικά που μοιάζουν. Άρα ποιο είναι τοπρόβλημα; Είναι ότι τέτοιες ετυμολογίες υπάρχουν και είναι πάρα πολλέςκαι έχουμε,βέβαια, και το γνωστικό, όταν μαθαίνετε μια νέα λέξη, που έχει μια μορφήη οποία είναι ανάλογη με μία που γνωρίζετε, έχετε την τάση να τηνκλίνετε με τονίδιο τρόπο. Για τα ελληνικά είναι πολύ εύκολο, μπορεί να το κάνετε μετα ρήματα. Δηλαδή, όταν έχετε ένα ρήμα που μοιάζει μ’ ένα άλλο ρήμα, θαδείτε ότιπολύ συχνά μπερδεύεστε – ως γραμματικολόγος μιλάω τώρα – διότι θεωρείτεότι πρέπει να κλιθεί μ’ αυτόν τον τρόπο. Αν κοιτάζατε, όμως, ταιρλανδικά – κιεδώ είναι ενδιαφέρον να ξέρουμε και τι κάνουν και οι άλλες γλώσσες – σταπαλιά ιρλανδικά, θα δείτε ότι τα ανώμαλα ρήματα είναι σχεδόν 95% τουcorpus.Εδώ εμείς έχουμε ένα άλλο πρόβλημα όσον αφορά στην ταξινόμηση, είναιόταν λέμε, ότι ένα ρήμα ανήκει – σας μιλάω γενικά γιατί πρέπει ναμιλήσω για τιςάλλες γλώσσες και δεν έχουν όλες την ίδια ονομασία – αν λέμε ότι αυτό τορήμα είναι του τύπου «ένα», το άλλο του τύπου «δύο» και υπάρχει το«τρία», θαδείτε ότι πολύ συχνά το «τρία» είναι τα «ανώμαλα». Βάζουμε τα πιο απλά,για μας είναι το «λύω», και αν κοιτάξετε στην πραγματικότητα, ητελευταία ομάδαδεν είναι ακριβώς μια ομάδα, είναι απλώς το συμπληρωματικό από τιςομάδες που δεν μπορούμε να εντάξουμε σε κατηγορία και λέμε ότι είναι ταανώμαλα. Έναπράγμα που μας έχουν μάθει οι Έλληνες είναι ότι η ανωμαλία είναιχαρακτηριστικό της Γλωσσολογίας. Αν κοιτάξετε και την πληροφορική, θαδείτε ότι έχουμετεχνητές γλώσσες, οι οποίες δεν έχουν ανωμαλίες. Δηλαδή μια λέξη λέεικάτι συγκεκριμένο ή, να το πούμε και στα μαθηματικά, έχουμε την έκφρασηότι σταμαθηματικά δεν έχουμε λογοπαίγνιο. Αν αναλύσετε το λογοπαίγνιογλωσσολογικά, θα δείτε ότι προέρχεται από την πολυσημία: ακούτε έναπράγμα, το καταλαβαίνετεμέσα από ένα άλλο πλαίσιο και βρίσκετε ότι είναι αστείο. Γι’ αυτό πολύσυχνά οι ξένοι δεν καταλαβαίνουν τα λογοπαίγνια μιας γλώσσας καιαντιθέτως γι’αυτό πολύ συχνά οι ξένοι χαμογελούν με λέξεις που εμείς δεν τιςαναλύουμε πια, αλλά αυτοί όταν τις αναλύουν βρίσκουν ότι είναι αστείεςετυμολογικά, δηλαδήπώς έχουμε παράγει εμείς το σύμπλεγμα. Άρα, το πρόβλημά μας εδώ είναιπώς να βρούμε τα πολλά κλαδιά, που καταλήγουν σε ένα. Αυτό είναι μιαδυσκολία.Το καλό με τα ελληνικά – γιατί, ξέρετε, εμείς είμαστε πάντοτε ανώμαλοισε όλους τους τομείς – είναι ότι καταφέραμε με μία γλώσσα να έχουμεπολλές. Αυτόείναι θεαματικό εξ αρχής, άμα το σκεφτείτε. Δηλαδή, εμείς καταφέρνουμενα λέμε Αρχαία Ελληνικά. ΤΑ Αρχαία Ελληνικά. Δεν είναι ΤΟ ΑρχαίοΕλληνικό. Είναιόπως ΤΑ Μαθηματικά, ενώ λέμε Η Φυσική. Άρα, ήδη όταν αναφερόμαστε σταΑρχαία, υπονοούμε ότι είναι πολλές γλώσσες, δεν είναι μία. Αν πάρετεακριβώς τηνίδια έκφραση στα γαλλικά, θα πείτε Grec Ancien. Ένα. Δεν θα πείτε LesGrecs Anciens, ενώ οι ίδιοι οι Γάλλοι όταν θα το μελετήσουν μαζί με τουςΓερμανούς,θα δημιουργήσουν κατηγορίες. Άρα, εδώ έχουμε ήδη ένα πρόβλημα: Γιατίαυτό που θεωρούμε θεμελιακό είναι ήδη στον πληθυντικό. Αυτό έχει ήδηενδιαφέρον!Αν πάρετε άλλες γλώσσες – εμείς έχουμε κι άλλες τάσεις που έχουνξεχαστεί σε άλλες γλώσσες, δηλαδή – όταν μιλάει ένα πρόσωπο, κανονικάστα μαθηματικά έχουμεένα-δύο-τρία-τέσσερα..., στη Γλωσσολογία δεν είμαστε τόσο εξειδικευμένοικαι συνήθως έχουμε ένα-πολλοί. Είναι ο ενικός κι ο πληθυντικός. Στααρχαία ελληνικά,βέβαια, είχαμε το ένα-δύο-πολλοί. Αυτό υπάρχει και στις Γλώσσες τηςΑφρικής, το βλέπουμε και στις Γλώσσες bantou, που μπορούμε να έχουμεένα-δύο-τρία-πολλοί.Εδώ είναι ένας μαθηματικός υπολογισμός, δηλαδή, όταν συνομιλείτε, τηνώρα που μετακινούνται τα άτομα, πρέπει να υπολογίσετε πώς πηγαίνουν ταρήματα. Γιατίάμα φεύγουν και μπαίνουν, λένε: εμείς οι δύο λέμε αυτό, ή εμείς οι τρειςλέμε αυτό, και μετά φεύγει ο άλλος..., ενώ εμείς λέμε «εγώ λέω», «οιάλλοι λένε».Άρα, ποιο είναι το πρόβλημα που θέτει το ελληνικό στοιχείο μέσω τουαρχαίου; Είναι τελικά ο πληθυντικός! Είναι η γενίκευση του ενικού ή τοσυμπληρωματικότου ενικού; Αυτό είναι πολύ σπουδαίο! Θα μου πείτε, γιατί είναισπουδαίο; Αν κοιτάξετε στα κινέζικα ιδεογράμματα ένα πολύ ωραίοπαράδειγμα που έχουμεείναι το εξής ιδεόγραμμα: Το ζωγραφίζω για να το διαβάσετε εσείς. Αν τοκάνετε έτσι, θα διαβάσετε ότι έχω γράψει στο πρώτο ιδεόγραμμα – θαμπορεί να τοκαταγράψει η κάμερα, για να δει αν έχω κάνει λάθος. Το έχω κάνει τοπικά,ζωγραφιές τέτοιες και μετά μόνο η κάμερα μπορούσε να το ζωγραφίσει αυτό,άρα ναθυμάστε ότι όταν μιλάμε για τη Γλώσσα, πολύ συχνά, μιλάμε για το αόρατοκαι, κατά συνέπεια είμαστε αποθήκες αοράτου και το πρόβλημα στη Γλώσσαείναι μάλλονόταν γίνεται ορατή, διότι πολύ συχνά όταν γίνεται ορατή είναι καταπίεσηαπό μια άλλη Γλώσσα! Γι’ αυτό όταν περπατάτε στους δρόμους και γίνεταιπολύ ορατήάλλη Γλώσσα, καταλαβαίνετε ότι δεν είσαστε πια στο αόρατο καικαταλαβαίνετε γιατί στεναχωριέμαι όταν υπάρχουν διαφημίσεις: Γιατί όλοιμιλάνε την ίδια γλώσσα.Η ιδέα είναι ότι σ’ αυτό το ιδεόγραμμα, αν το διαβάσετε κι είστε έναςκανονικός Κινέζος, θα διαβάσετε ότι έχω γράψει «άνθρωπος 2». Αν είστεπιο κανονικός– εννοώ πιο κάτω – θα καταλάβετε ότι μιλάω για δύο Κινέζους, στην ουσία,για δύο ανθρώπους. Συγκεκριμένα είναι δύο άνδρες, δύο ren. ΈναςΚινέζος, πουξέρει από ιδεογράμματα, θα είχε ένα πρόβλημα γιατί θα εντοπίσει μιαανωμαλία. Θα έλεγε ότι αν ήθελα να γράψω πραγματικά δύο Κινέζους, θαέπρεπε να γράψωανάποδα, παρ’ όλο που στα κινέζικα μπορούμε να γράψουμε κι οριζόντια καικάθετα, διότι είναι ιδεογράμματα. Αυτό όμως που θα καταλάβει είναι ότιείναιο άνθρωπος που θεωρεί τον εαυτό του – τη μικρή παύλα – ως το ίδιο με τημεγάλη παύλα, που είναι οι άλλοι. Αυτός είναι ο αλτρουιστής.Γλωσσολογικά, θεωρώνταςότι «οι άλλοι» είναι το συμπληρωματικό του «είμαι» – είναι αυτός πουείναι ο αλτρουισμός – διότι, στην ουσία τι σας λέει η Γλώσσα; Σας λέειότι υπάρχειμόνο μέσω του άλλου. Αλλιώς δεν μπορείς να αποδείξεις ότι υπάρχεις.Διότι πρέπει να υπάρχει κάποιος να στο λέει. Το «πρόβλημα», λοιπόν, μετα ελληνικάείναι ότι, καθώς είναι μοναδικό κλαδί, το χρησιμοποιούμε σαν σύστημααναφοράς, δηλαδή όταν θα διαβάσουμε, για παράδειγμα, sanskrit ή vediqueπιο πάνω,όταν λέω συχνά «πιο πάνω», να ξέρετε ότι εννοώ πιο παλιά, καταλαβαίνετεγια ποια μιλάω. Όταν είμαστε πιο πάνω, αναρωτιόμαστε πάντα πώςκατεβαίνουμε κάτω.Διότι δύο πάνω μπορούν να έχουν το ίδιο ισόγειο. Άρα το πρόβλημά μαςείναι, όταν είμαστε στο ισόγειο, πώς πάμε πάνω. Αυτό είναι το ίδιο πουλέει καιο Einstein «δεν υπάρχει μονοπάτι που οδηγεί από το πείραμα στη θεωρία».Η θεωρία μπορεί να εξηγήσει ότι αυτό το πείραμα εξηγείται μ’ αυτόν τοντρόπο,αλλά να ανεβάσετε το πείραμα στη θεωρία δεν γίνεται. Αυτό λέγεται«Απαγωγή», στα αγγλικά είναι «Αbduction» – δηλαδή, το πρόβλημα τηςελληνικής γλώσσαςείναι σαν να είναι μια Απαγωγή γλωσσολογική. Με ποια έννοια; Από μίακαι μόνο Γλώσσα παράγεται μια θεωρία, γιατί είναι μοναδικό κλαδί.Δηλαδή, αν είμαστεστα ρομανικά, όπου θα έχουμε και τα γαλλικά και τα ιταλικά και ταισπανικά – ένα παρακλάδι είναι λίγο διαφορετικό, τα ρουμανικά – έναςκανονικός ομιλητής,ας πούμε, καταλαβαίνει περίπου 75% των ιταλικών, χωρίς να μιλάειιταλικά. Προσέξτε, γιατί εδώ, τώρα μόλις, δημιούργησα ένα παράδοξο,γιατί ξέρετε πολύκαλά ότι μερικά διπλώματα στην Ελλάδα σάς επιτρέπουν να καταλαβαίνετεμόλις το 50% μιας Γλώσσας, αλλά σας δίνουν τη σφραγίδα ότι τηνομιλείτε. Ενώ εδώσας είπα ότι έχουμε το παράδοξο ότι μιλάω για έναν κανονικό ομιλητή, πουδεν μιλάει ιταλικά, αλλά τα καταλαβαίνει κατά 75%. Ο ίδιος ομιλητήςκαταλαβαίνειτα ισπανικά κατά 45%, για τα ρουμανικά κατεβαίνει το ποσοστό στα 17%.Όπως καταλαβαίνετε αυτά είναι κατά μέσο όρο, εδώ έχετε όμως ένα κοινόπλαίσιο ταρομανικά, Langues Romanes, όπου μπορείτε να κάνετε σύγκριση. Με ταελληνικά να κάνετε σύγκριση με ποιον; Γιατί αν πάτε κατευθείαν πάνω,εκεί που διαχωρίζεταιτο πρώτο κλαδί, έχετε ένα πρόβλημα πολύ απλό. Είναι ότι δεν ξέρουμε νατα συγκρίνουμε με κάτι, διότι η πιο παλιά μορφή που έχουμε είναι ταΜυκηναϊκά.Σας υπενθυμίζω ότι τα Μινωικά δεν έχουν ακόμη αποκρυπτογραφηθεί, γιαλόγους στην ουσία στατιστικής – έχουμε πολύ λίγα δεδομένα, αν βάλουμεόλα τα Μινωικά,που θα ’πρεπε να τα ονομάζουμε προς το παρόν Γραμμική Α, μαζί καιχρησιμοποιήσουμε ένα χαρακτήρα, θα δείτε ότι όλ’ αυτά παίρνουν μιασελίδα. Παρεμπιπτόντως,πρέπει να κάνουμε και μερικές κριτικές, γιατί όποιος αγαπάει την πατρίδατου θα ’ταν καλό να την εξετάζει. Αν θέλετε να ψάξετε για πινακίδες –δεν ξέρωαν υπάρχουν αρχαιολόγοι εδώ, αν υπάρχουν τουλάχιστον γλωσσολόγοι – θαήταν καλύτερα να κοιτάζουμε τι έχει στις αποθήκες του το ΜουσείοΗρακλείου, που περίπου80.000 πινακίδες δεν έχουν καν διαβαστεί, από το να ψάχνουμε νέα μέρηπου να έχουν καινούργιες πινακίδες. Τώρα θα μου πείτε, γιατί οιπινακίδες είναιτόσο σημαντικές; Γιατί η Γλώσσα είναι τόσο σημαντική; Ένα άλλοπαράδειγμα χειροπιαστό. Όσοι έχουν κάνει Φιλολογία και οι άλλοι που,παρεμπιπτόντως, έχουνυποστεί τους φιλολόγους, θα έχετε ακούσει, ότι ο Διόνυσος είναι νέοςθεός. Και μάλιστα θα έχετε μια ολόκληρη ανάλυση, που θα είναι του τύπουNietzscheγια την Τραγωδία, όπου βασιζόμαστε πάνω σ’ αυτή τη θεματολογία, για ναπούμε ότι υπάρχει το Απολλώνιο και το Διονυσιακό. Ωραία! Άμα σας τοπούνε αυτό,ως φιλόλογοι ή ως βασανισμένοι των φιλολόγων, δεν μπορείτε να πείτε παρά«ναι», διότι είναι θεμελιακά δεδομένα. Υπάρχει κάποιος που μπορεί ναπει «όχι»;Υπάρχουν φιλόλογοι εδώ μέσα, έτσι δεν είναι; Δεν είμαι ο μόνος! Ωραία,αναγνωρισμένοι από το ΔΟΑΤΑΠ ή κανονικοί; Γιατί εδώ πρέπει να είμαστεπάντοτεαναγνωρισμένοι, αυτή είναι μια συμβολή του ελληνικού συστήματος, που μαςβοηθάει για τις γενοκτονίες, όπου πρέπει να αναγνωρίζουμε τα πάντα, στηνΕλλάδααναγνωρίζουμε ΚΑΙ τα διπλώματα. Το θέμα ποιο είναι; Είναι ότι αν εγώ,όμως ως αρχαιολόγος, σας πως ότι το 1992 στα Χανιά βρίσκουμε μίαπινακίδα ΓραμμικήςΒ, η οποία είναι γραμμένη με έναν τρόπο που μπορούμε να διαβάσουμε τώρα,χάρη στον Ventris, και γράφει τη λέξη Διόνυσος, έχετε ένα μικρόπρόβλημα. Γιατίδεν μπορείτε να έχετε ένα θεό που είναι ήδη κατονομασμένος – γιατί είναιαφιέρωση στο Διόνυσο – από το 1250 π.Χ. και να λέτε ότι είναιπρόσφατος! Άρα,βλέπετε ότι, ακόμα και σ’ αυτό το πλαίσιο, όπως το βλέπετε μάλιστα καιστον Ησίοδο, υπάρχουν αλλαγές, παραλλαγές, παραπληροφόρηση, διότιγράφουμε και ξαναγράφουμεόπως θέλουμε. Το πρόβλημα είναι αυτό που είπε και ο Schopenhauer«Μπορούμε να κάνουμε ό,τι θέλουμε, αλλά δεν μπορούμε να θέλουμε ό,τιθέλουμε».

- Ναι!
- (Ακροάτρια:) Μπορώ να πω κάτι;
- Αυτό το είπατε ήδη! Θέλετε να πείτε κάτι άλλο;

- Θέλω να πω ότι έχω την εντύπωση ότι το βάζετε σε λάθος βάση. Γιατί αντο 1992 μάθαμε ότι στην Κρήτη υπάρχει πινακίδα που λέει «Διόνυσος», τότεαυτό

ανατρέπει κάποια δεδομένα που ξέραμε παλιότερα.
- Σωστά!

- Άρα, να το ξαναπούμε και να πούμε ότι μέχρι τώρα κάναμε λάθος, είχαμελάθος δεδομένα, μπορούμε να τ’ αλλάξουμε!- Ναι, το θέμα είναι ότι είμαστε στο 2008 και μερικοί φιλόλογοισυνεχίζουν να λένε ακριβώς το ίδιο. Και μερικοί μαθητές, που δεν ξέρουνότι έχει κάνειαυτή την ανακάλυψη, συνεχίζουν να αποδέχονται ακριβώς το ίδιο. Το θέμαμου δεν είναι ότι αν οι ειδικοί το έχουν αλλάξει. Δηλαδή, ξέρουν τώραότι δεν μπορούννα το πουν πια, ποιος όμως εδώ μέσα σ’ αυτή την αίθουσα μπορεί να πειότι η θεωρία του Nietzsche ήταν λανθασμένη, γιατί ήταν βασισμένη σε μιαθεωρία πουδεν έχει βάση, αρχαιολογικά; Θέλω να πω ότι η συμβολή του καθενός μπορείνα είναι μεγάλη. Το πρόβλημα είναι αν τα θεμέλιά του είναι καλά. Θαδώσω έναάλλο παράδειγμα που ανήκει σε άλλον τομέα. Ο Freud έχει κάνει μια πολύωραία ανάλυση για τον Leonardo da Vinci. Μόνο που την έχει κάνει πάνωσ’ ένα γερμανικόκείμενο, το οποίο είναι μια λανθασμένη μετάφραση από το παλιό ιταλικόκείμενο του Leonardo da Vinci. Άρα έχει μπερδέψει τον αετό με τονκόρακα. Ποιο είναιτο πρόβλημα; Μπορεί να κάνετε μια πολύ ωραία θεωρία πάνω στον κόρακα,αλλά άμα γράφει «αετός», τι να την κάνουμε; Τώρα εμείς, ως ειδικοί τουda Vinciτη θεωρούμε πως είναι μια πολύ καλή προσέγγιση του Freud, αλλά τηναφήνουμε. Καταλάβατε τι θέλω να πω; Δεν θεωρούμε ότι ο Freud ήτανβλάκας, αλλά ότιαπλώς δεν είχε καλά δεδομένα. Τα δεδομένα αλλάζουν! Τι θέλω να πω;Έχουμε την τάση, στη Φιλολογία, να θεωρούμε ότι τα δεδομένα, λόγω βάθουςχρόνου,δεν αλλάζουν ή αλλάζουν πολύ δύσκολα. Ενώ στην αρχαιολογία, σεμεγαλύτερο βάθος χρόνου, ξέρουμε ότι μπορούμε να πούμε μια θεωρία καιτην επoμένη να βρεθείμια ανασκαφή και να πούμε εντελώς το αντίθετο. Δεν θα μιλήσω για τηΜακεδονία που είναι καλό που υπάρχει από το ’77, αλλά αν θυμάστε εσείςκαλά, για όσουςείναι ψηλοί σαν εμένα, πριν τον Ανδρόνικο, τα επιχειρήματα ταχειροπιαστά για να έχουμε συζητήσεις για κάποια θέματα, πού ήταν; Ανθέλετε να επανέλθωστο παράδειγμα του Ventris, όπου Καθηγητές στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, παράλίγο να καταπιούν τη γλώσσα τους, διότι είχαν διδάξει πάνω από 15 χρόνιαότι ηΓραμμική Β δεν ήταν ελληνική; Και βρέθηκε ένας Άγγλος με έναν άλλονΆγγλο να τους εξηγεί ότι όντως είναι ελληνική; Άρα, θέλω να πω ότιπρέπει να είμαστεπολύ προσεχτικοί στις πηγές μας, ακόμα κι αν ή μάλλον ειδικά όταν οιπηγές δεν ανήκουν στον ίδιο τομέα. Αυτό ήταν το παράδειγμα που ήθελα ναθέσω. Δηλαδή,έχουμε μια πηγή που είναι καθαρά «ανασκαφές της αρχαιολογίας», που έχειόμως επιπτώσεις πάνω σε μια θεωρία που είναι καθαρά φιλολογική. Το θέμαμας εδώείναι ότι, για μένα, το παράδειγμα της ελληνικής γλώσσας ως πυρήνας,είναι ότι παράγει ένα πλαίσιο και όχι ένα πεδίο γλωσσολογικό, διότιείπαμε ότι είναιάλλο κλαδί. Όμως θα είναι μια πηγή, σαν γλωσσικός θησαυρός, απ’ όπου θαμπορέσουμε να κλέψουμε λέξεις, για να παράγουμε νέο λεξιλόγιο για τοίδιο πράγμα.Θυμάμαι μια περίπτωση από μια φίλη, στη Γαλλία, που την πονούσε τοκεφάλι. Πάει, λοιπόν, στο γιατρό και λέει: «Με πονάει το κεφάλι».Κάνει, λοιπόν, διάγνωσηο γιατρός και στα γαλλικά της λέει: Έχετε «céphalée», ακριβώς όπως τηλέξη «κεφάλι». Και, καθώς είναι Ελληνίδα, του λέει: «Συγγνώμη, δηλαδήεγώ σας λέωότι με πονάει το κεφάλι κι εσείς μου λέτε, αν θέλετε, ότι έχωκεφαλίτιδα;» Δηλαδή, τι της είπε; Τώρα θα το ξανακάνω – θα θυμάστε καιμε τον Πρωταγόρα.Aς πούμε ότι είναι Γάλλος και λέει: «J’ai un mal à la tête» και έρχεταιο γιατρός, επιστήμονας και λέει: «Vous avez une céphalée». Λέει έκανεδιάγνωση!Καταλάβατε; Ποιο είναι το πρόβλημά μας. Είναι ότι όταν θα είσαστε σταγαλλικά, στα αγγλικά ή σε άλλη γλώσσα κι όταν η επιστημονική γλώσσα θαείναι ταελληνικά ή τα λατινικά και σας δίνουν ακριβώς την ίδια λέξη στα ελληνικάκαι στα ιταλικά, χρησιμοποιούν ένα σύστημα ρητορικής. Διότι δεν έχετεπια το ίδιοσύστημα αναφοράς κι έχετε την εντύπωση ότι είναι πιο εξειδικευμένο. Αλλάδεν είναι καθόλου εξειδικευμένο, διότι είναι ακριβώς ισομορφικό. Καιείναι τόσοισομορφικό, που στα ελληνικά είναι αυτομορφισμός. Δηλαδή μιλάμε γιαακριβώς το ίδιο πράγμα, κατά συνέπεια – προσέξτε τι λέω τώρα – από τονισομορφισμόπήγαμε στον αυτομορφισμό και τελικά καταλήγουμε στην ταυτολογία. Αν τώραάκουγε αυτό που είπα ένας ειδικός της πληροφορικής, θα μας έλεγε ότι ογιατρόςείναι ο ειδικός για να ξαναγράφει κώδικες. Δηλαδή ακριβώς αυτό πουκάνει ένας υπολογιστής. Μετά έχουμε ένα πρόβλημα διάγνωσης. Τι θέλω ναπω μ’ αυτό;Θέλω να πω ότι όπως γίνεται κι η ταξινόμηση, αν κοιτάξετε και τι γίνεταιστα λουλούδια ή στο ζωικό σύστημα, που έχουμε τη διαφορά με τα είδη, τονα χρησιμοποιούμεμια γλώσσα σαν γλώσσα ταξινόμησης, αυτό δεν συνεπάγεται ότι είναι καιεξηγηματική. Δεν εξηγεί τίποτα. Απλώς – ποιο είναι το καλό που έχουμεστα ελληνικάκαι γι’ αυτό χρησιμοποιήθηκε τόσο έντονα! – το σπάσιμο της λέξης,πάνω-κάτω, μας εξηγεί την έννοια. Δηλαδή, έχετε το «συντακτικό» πουενσωματώνει το «σημασιολογικό»,το οποίο είναι σπάνιο. Προσέξτε, όπως είχαμε πει και αρχικά, στακορεάτικα όταν σπάτε τη λέξη, τις λεγόμενες Langues Agglutinantes, στιςοποίες κολλάμετα μόρια, όταν τις σπάτε, δεν έχει καμία σχέση με το τι είναι οσυνδυασμός. Ενώ εμείς έχουμε το λεγόμενο σκελετό. Ο οποίος, όμως,είναι πολύ σημαντικός,γιατί αν κοιτάζετε μέσω της θεωρίας του Chomsky, μία λέξη και όχι μόνομία λέξη, αλλά μία φράση, όταν τη σπάζετε και κοιτάτε το δένδρο πουαναπαράγει τηφράση σας, εσείς κοιτάζετε μόνο το συντακτικό επίπεδο. Όταν σπάζετε τηλέξη έχετε το σημασιολογικό. Ενώ, φυσιολογικά, το σημασιολογικόπροέρχεται από τηντοποθέτηση των λέξεων και μετά έχει και μια αλληλεπίδραση με τοπραγματικό. Δηλαδή, δεν μπορώ να πω ό,τι να ’ναι, ενώ μπορώ να γράψωό,τι να ’ναι. Δενμπορώ να γράψω λανθασμένα, αλλά μπορώ να γράψω ό,τι να ’ναι. Το περίφημοπαράδειγμα «οι γαλάζιες ιδέες» δεν έχει καμία έννοια έτσι, κανονική.Ενώ αν πω«οι αληθινές ιδέες» έχει μια έννοια. Το θέμα είναι ότι τα ελληνικάκαταφέρνουν να έχουν ήδη στοιχεία μέσα τους που μας δίνουν μιαπληροφόρηση. Ας δώσουμεένα άλλο παράδειγμα, όπου η ανωμαλία είναι πολύ σημαντική και γιατίκοιτάζουμε αυτό που χάνεται. Θυμάστε, σας είπα ότι η Γλώσσα είναι πιοπολύ μια τέχνητου αόρατου. Στην τέχνη του αόρατου τι γίνεται όταν εξαφανίζεται κάτι;Το ξαναλέω. Αν πάρουμε μια λέξη κανονική, τώρα δεν έχουμε τα πνεύματα.Τα πνεύματαείναι το «πνεύμα». Το πνεύμα ποιανού, θα μου πείτε. Είναι το πνεύματου χρόνου. Διότι το πνεύμα, όταν έρχεται, ας πούμε το «άναξ», μαςέρχεται από το«Fάναξ», άρα το πνεύμα μού δείχνει ότι έχω ξεχάσει το δίγαμμα. Δηλαδήείναι το «ίχνος». Το γλωσσολογικό ίχνος του δίγαμμα. Δηλαδή, όταν εγώθα κοιτάξωτη λέξη, μπορώ να κοιτάξω τη λέξη ή να κοιτάξω τι χάνεται απ’ τη λέξη.Αν χάθηκε κάτι, μου δίνει μια ένδειξη για το τι υπήρχε πριν. Άρα μετάμπαίνω σ’ένα διαχρονικό πλαίσιο: θα έχω το «άναξ» με το πνεύμα και χωρίς τοπνεύμα. Αν είναι χωρίς το πνεύμα, σημαίνει ότι φεύγω από ’δω. Ανξαναβάζω το πνεύμα,μετά μπορώ να ρωτήσω γιατί έφυγε. Τότε καταλαβαίνω πώς ήρθε. Μετά, ανξανακάνω το ίδιο νοητικό σχήμα, σαν μια μηχανή του Wiener και δεν είμαιμόνο σεμια μηχανή του Turing λέω, αυτό αν το μεταθέσω, «γιατί είχα δίγαμμα πουδεν έχω πια;». Γιατί το συλλαβόγραμμα στα Μυκηναϊκά είναι το «WA», άραείμαικατευθείαν από το «WA» της Μυκηναϊκής, για να περάσω στην Ομηρική που θαέχω το δίγαμμα, που θα εξαφανιστεί εκ των υστέρων και θα πρέπει να τουπενθυμίσω

με το πνεύμα. Διότι όταν θα περάσουμε απ’ τα κεφαλαία δεν έχουμε πνεύμα.

Αυτό το φαινόμενο ως νοητικό σχήμα, μπορείτε να το καταλάβετε για ταγαλλικά του 17ου αιώνα όταν θα έχουμε La Pléïade, όπου θα έχουμε μιαεπανάσταση γλωσσολογικήπου είναι πολύ σημαντική, όταν επανέρχονται ορθογραφικά τα ελληνικά μέσαστις ρίζες των λατινικών και των γαλλικών. Δηλαδή είναι η εποχή όπου τουf θαξαναγραφεί ph. Να είμαστε πολύ προσεχτικοί, έχουμε την τάση να θεωρούμεότι οι γλώσσες πηγαίνουν πάντοτε προς την απλοποίηση. Πηγαίνουν προς τηναπλοποίησηόταν δεν υπάρχει δομή ή υποδομή και υπάρχει μόνο υπόβαθρο. Θα δώσω έναπαράδειγμα. Όταν θα έχουμε την προφορά του Erasmus. Ο Erasmus εφόσονλέει: δεν μπορώνα ξέρω πώς προφέρονται τα αρχαία ελληνικά, κάνει έναν ισομορφισμό τουSidis και αποφασίζει ότι δεν θα τα προφέρουμε, θα τα διαβάζουμε. Αυτόείναι πολύσημαντικό. Γι’ αυτό θα δείτε ότι στο εξωτερικό τη λέξη «και», τηδιαβάζουν «KA-I», τη διαβάζουν από τα αρχαία ελληνικά, κανονικά. Έχουμε,βέβαια, ένα πρόβλημα.Διαβάζουμε πιο αργά, γιατί έχουμε αποφασίσει να διαβάζουμε και δενέχουμε αποφασίσει να λέμε. Είναι πολύ σημαντικό σαν νοητικό σχήμα.Αποφασίζετε να συλλαβίσετεκαι να σπάσετε τις λέξεις. Άρα, δεν θα υπάρχουν δίψηφα, γιατί τα σπάτεούτως ή άλλως. Επειδή θέλετε μόνο με την ακοή να ξέρετε πώς το γράφουμε.Αυτό, λοιπόν,είναι μια απόφαση. Όταν πηγαίνετε σ’ ένα διεθνές συνέδριο, το αστείοείναι, όταν αρχίζουν να σας διαβάζουν μερικές φράσεις και πρέπειπραγματικά να συγκεντρωθείτε,γιατί όταν δεν είναι γραμμένη η φράση στα αρχαία ελληνικά, αυτό πουακούτε δεν έχει καμία σχέση με το τι ξέρετε εσείς, που είναι δήθεν ηγλώσσα σας. Αυτότο αστείο μού έχει συμβεί πολλές φορές. Γι’ αυτό είναι καλό στασυνέδρια, να τα γράφετε. Τι θέλω να πω: έχουμε ακριβώς το ίδιο νοητικόσχήμα που έχουνοι Κινέζοι. Δηλαδή οι Κινέζοι έχουν μία γραφή με την οποία συμφωνούνόλοι, αλλά πρέπει να ξέρετε ότι στα κινέζικα όταν μιλάμε για διάλεκτο,δύο διαλέκτουςδιαφορετικές – για να υπενθυμίζουμε και τα δικά μας, όταν λέμεδιαλέκτους – σε δύο κινέζικα προφορικά, μπορείτε να δείτε μεγαλύτερεςδιαφορές από τα ρώσικαμε τα ισπανικά, ενώ έχουν την ίδια γραφή. Αυτό δεν πρέπει να σαςξαφνιάζει, γιατί όταν κοιτάξετε τη λατινική γραφή και συμφωνούμε ότιγράφουμε το «alfabhto»έτσι στα λατινικά, θα δείτε ότι όλες οι ρομανικές γλώσσες μαζί με τιςγερμανικές και τις αγγλοσαξονικές έχουν ακριβώς το ίδιο υπόβαθροτεχνικά, όμως δενθα το προφέρουν το ίδιο κι είναι άλλες γλώσσες. Άρα, το ίχνος το γραφικόδεν καθορίζει τον προφορικό λόγο. Άρα όταν είπα ότι αποφασίζετε ναδιαβάζετε καιόχι να λέτε, εξαφανίζετε το προφορικό και μόνο διαβάζετε. Θα μπορούσατενα κάνετε ακριβώς το ίδιο και με τη λατινική γραφή και να λέμε οτιδήποτεκαι να’ναι (αγγλικά, ιταλικά κλπ) και θα το διαβάζω σπασμένα, όπως κάνωακριβώς με τα αρχαία ελληνικά. Φανταστείτε τι μπορεί να γίνει σ’ ένασυνέδριο. Το θέμαμας είναι ότι η ελληνική γλώσσα ως γλωσσικός πυρήνας λειτουργεί σανδειγματολόγιο, αν θέλετε, που όπως και στον τομέα των αρωμάτων, έχετεαρώματα θεμελιακάπάνω στα οποία παίζετε σαν να είναι μόρια για να παράγετε ένα νέο άρωμα.Δηλαδή θα χρησιμοποιήσουμε αυτό το γλωσσολογικό υπόβαθρο όχι για ναπαράγουμε

γλωσσολογία κανονική, αλλά εξειδικευμένη.

Πηγή
http://www.translatum.gr/forum/index.php?topic=206632.0

OnLine, Επικοινωνία, με τούς openyourmind:skype:annamaria_firefly?call


Ο καιρός σήμερα:

http://penteli.meteo.gr/innoetics/dailyForecast.mp3πηγή:meteo.gr


WEB MULTIMEDIA BUY openyourmind  25  ΝΟΕΒΡΊΟΥ 2011.rar

http://dl.dropbox.com/u/7979681/WEB%20MULTIMEDIA%20BUY%20openyourmind%20%2025%20%20%CE%9D%CE%9F%CE%95%CE%92%CE%A1%CE%8A%CE%9F%CE%A5%202011.rarΓια να διαβάσετε πληροφορίες σχετικά με την openyourmind mailing list,λίστα συζήτησης μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, επισκεφτείτε τον παρακάτωσύνδεσμο:

//www.freelists.org/webpage/openyourmind

Η ηλεκτρονική διεύθυνση που θα λαμβάνετε και θα δημοσιεύετε τα e-mailσας στα μέλη της λίστας είναι η:

openyourmind@xxxxxxxxxxxxx
Εάν επιθυμείτε να διαγραφείτε ,απλά στείλτε e-mail στην διεύθυνση:
openyourmind-request@xxxxxxxxxxxxx

γράφοντας στο θέμα την λέξη: unsubscribe

Το αρχείο της λίστας βρίσκετε στην παρακάτω διεύθυνση
//www.freelists.org/archive/openyourmind

[openyourmind] Ο ελληνικός πυρήνας των ευρωπαϊκών γλωσσών (Νίκος Λυγερός)

Other related posts: