[openyourmind] αθηνά δημητριάδου- κρατικό βραβείο μετάφρασης 2011
- From: ευγενία σταμάτη <jennyjostamati@xxxxxxxxx>
- To: <openyourmind@xxxxxxxxxxxxx>
- Date: Sat, 4 Jun 2011 15:11:23 +0300
Με τη μετάφραση ασχολείται από το 1980. Έχει μεταφράσει Κουτσύ, Μπέκετ, Μέλβιλ,
Ροθ, Απντάικ, Μόρισον, Ντανιελέφσκι, και τη βιογραφία του Τζέημς Τζόυς από
τον Ρ. Έλμαν. Το 2007 βραβεύτηκε από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Μετάφρασης Λογοτεχνίας
για τη μετάφραση του έργου του Τζ. Μ. Κουτσύ, «Βίος και πολιτεία του Μάικλ
Κ.» και φέτος με το Κρατικό Βραβείο Μετάφρασης για το βιβλίο του Φίλιπ Ροθ
«Αγανάκτηση». Στην κουβέντα μας μιλά για τη βράβευσή της και την αξία ενός
βραβείου,
τις «πονηριές» ορισμένων εκδοτικών οίκων μέσα στην κρίση, ενώ τοποθετείται στη
διαμάχη για το «αν ο Φιλιπ Ροθ είναι σπουδαίος συγγραφέας» που έχει ξεσπάσει
πρόσφατα στους παγκόσμιους λογοτεχνικούς κύκλους.
. Είχα την τύχη να μεταφράσω σπουδαίους συγγραφείς (Απντάικ, Μόρισον, Κουτσύ,
Μέλβιλ, Ροθ) και να θητεύσω στη γραφή τους. Γιατί η μετάφραση εκτός από
δημιουργία
- δεδομένου ότι δημιουργείς στη γλώσσα σου ένα κείμενο από άλλη γλώσσα - είναι
και θητεία, αφού υπηρετείς τον συγγραφέα και το έργο του. Μεταφράζοντας
δεν μεταφέρεις απλώς λέξεις και φράσεις από τη μια γλώσσα στην άλλη, αλλά και
ύφος και πολιτιστικά στοιχεία. Μεταφράζοντας πλουτίζεις με νέα περιεχόμενα
και μορφές την ελληνική γλώσσα.
. Βεβαίως και χάρηκα για τη βράβευσή μου. Είναι οπωσδήποτε μια αναγνώριση ότι
κάνω καλά τη δουλειά μου. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι άλλοι που δεν βραβεύονται
δεν την κάνουν εξίσου καλά ή και καλύτερα. Επιπλέον χάρηκα ιδιαιτέρως επειδή
βραβεύτηκα για το συγκεκριμένο βιβλίο. Ο μεταφραστής, όπως άλλωστε και ο
συγγραφέας,
συχνά ταυτίζεται με τον ήρωα του βιβλίου του, οπότε η δουλειά του γίνεται πιο
ενδιαφέρουσα και ίσως πιο επώδυνη αλλά και πιο επικίνδυνη. Ελλοχεύει ο κίνδυνος
να υπερτονίσεις ή να αποχρωματίσεις φράσεις αναλόγως των προσωπικών σου
εμπειριών.
. Ο Φίλιπ Ροθ είναι ένας από τους σπουδαιότερους συγγραφείς του δεύτερου μισού
του 20ου αιώνα. Μέσα στα βιβλία του δεν βλέπει κανείς μόνον τη σύγχρονη
Αμερική ή, για να το εξειδικεύσουμε κάπως, το εβραϊκό στοιχείο της σύγχρονης
Αμερικής, αλλά ένα μωσαϊκό χαρακτήρων της καπιταλιστικής κοινωνίας που τώρα
πια είναι γνωστό σε όλο τον δυτικό κόσμο. Είναι πηγαίος και ειλικρινής,
διεισδυτικός και άμεσος καθώς και άριστος χειριστής του λόγου, χωρίς να το
επιδεικνύει.
Αυτό το τελευταίο είναι, κατά τη γνώμη μου, δείγμα μεγάλου ταλέντου και
απόδειξη σκληρής δουλειάς. Είναι άλλωστε γνωστό ότι είναι βαθύς γνώστης της
κλασικής
λογοτεχνίας.
. Παρότι ο μεταφραστής βρίσκεται σήμερα σε πολύ καλύτερη μοίρα από ό,τι την
εποχή που πρωτάρχιζα, οι συνθήκες εργασίας δεν είναι οι καλύτερες. Οι αμοιβές
παραμένουν χαμηλές και δεν ανταποκρίνονται στον μόχθο που πρέπει να καταβάλει
όταν βρεθεί μπροστά σε μια δυσκολία - και σας βεβαιώνω ότι σε απαιτητικά
βιβλία κάτι τέτοιο είναι συχνότατο. Τότε πια ο μεταφραστής δουλεύει για την
τιμή των όπλων ή, για να το θέσουμε διαφορετικά, κατά συνείδηση.
. Αναμφίβολα ο εκδοτικός χώρος υφίσταται τις συνέπειες της κρίσης, όπως και όλη
η Ελλάδα. Και εδώ θα φανεί ποιος είναι ο καλός επιχειρηματίας. Οπωσδήποτε
δεν θα είναι εκείνος που θα ρίξει την ποιότητα του βιβλίου για να μην
σταματήσει να «πνίγει» τον πάγκο με τις δικές του εκδόσεις. Το καλό βιβλίο είναι
σήμερα πιο απαραίτητο από κάθε άλλη φορά. Είναι ένα είδος αρκετά φθηνό, είναι
και μια διέξοδος στη μαυρίλα που ζούμε. Μεταφράσεις καμωμένες «στο πόδι»
για να συμπιεστεί το κόστος, μεταφράσεις που προϋποθέτουν απαραιτήτως την
παρέμβαση του επιμελητή για να σουλουπωθεί το κείμενο, είναι δουλειά σκιτζήδικη.
. Ακούω ότι κυκλοφορούν εσχάτως αριστουργήματα της κλασικής λογοτεχνίας τα
οποία, ανάλογα με τον όγκο του βιβλίου, ανατίθενται, έναντι μηδαμινής αμοιβής,
σε πέντε και έξι νέους και άπειρους μεταφραστές, οι οποίοι καλούνται να
παραδώσουν τα προς μετάφραση κεφάλαια σε μια εβδομάδα το πολύ. Το έργο της
υφολογικής
ενοποίησης αναλαμβάνει κάποιος ταλαίπωρος επιμελητής, που με τη σειρά του
καλείται να εργαστεί με την ίδια πίεση χρόνου. Αν περιμένουμε να ξεπεράσουμε
με τέτοιες πονηριές την κρίση, και όχι κάνοντας, πολύ απλά, καλά τη δουλειά
μας, λυπάμαι αλλά είμαστε χαμένοι από χέρι.
ένα άρθρο των πρωταγωνιστών
πηγή
http://www.protagon.gr/?i=protagon.el.proswpa&id=7151
Other related posts:
