6 maart 2017
Eerste wereldcongres placebo-effect bij Universiteit Leiden
Medicijnen kunnen werken zonder een werkzame stof te bevatten en iets
dergelijks geldt ook voor andere behandelingen. Van 2 tot 4 april vindt in
Leiden het eerste internationale wetenschappelijke congres plaats van de nog
jonge Society for Interdiscpiplinary Placebo Studies (SIPS).
Placebo-onderzoeker en hoogleraar gezondheidspsychologie Andrea Evers is er
nauw bij betrokken.
Brede werking placebo-effect
Het begrip placebo-effect bestaat al heel lang maar krijgt pas de laatste
decennia veel aandacht in de wetenschap. ‘Dat komt’, stelt Andrea Evers, ‘omdat
duidelijk is geworden dat placebo-effecten bij zo goed als alle aandoeningen en
type behandelingen een rol spelen. Daarnaast is er steeds meer bewijs voor de
neurobiologische effecten van het placebo-effect. Bijvoorbeeld dat
placebo-effecten gekoppeld zijn aan bepaalde hersenactiviteit, zoals een
toename van dopamine, een stof die het welbevinden bevordert en aan beloningen
gekoppeld is.’
Leids onderzoek
De Leidse groep Gezondheids-, medische en neuropsychologie waar Evers hoofd van
is doet al een tijd onderzoek naar placebo-effecten. Evers kreeg hiervoor in
2009 een NWO Vidi subsidie, vervolgens in 2013 een ERC Consolidator Grant en
dit jaar een NWO VICI. Evers: ‘Ons onderzoek focust enerzijds op placebo- en
nocebo-effecten bij symptomen als pijn en jeuk en anderzijds op effecten op het
immuun- en hormoonsysteem. Onder placebo verstaan we dan dat een middel extra
goed werkt doordat iemand er veel van verwacht, onder nocebo dat een middel
extra veel bijwerkingen veroorzaakt als de patiënt zich daarover overmatig
zorgen maakt. Een belangrijk aandachtspunt is steeds hoe we deze effecten
kunnen gebruiken om zorg te optimaliseren en innovatieve behandelingen te
ontwikkelen.’
Placebo is verwachting
Placebo-effecten werken in principe bij alle soorten behandelingen en
aandoeningen. Niet alleen bij medicatie maar ook bij operaties en
oefentherapie. Dat heeft ermee te maken dat het placebo-effect een verwachting
is ten aanzien van een behandeling; die verwachting kan het effect van de
behandeling versterken of juist verzwakken. Evers: ‘De belangrijkste
mechanismen hierbij zijn bewuste en onbewuste leerprocessen. Die betreffen
bijvoorbeeld de verbale suggesties van de arts (bewust leerproces) en
conditionering, zoals we dat kennen van het experiment dat het ‘Pavlov-effect’
opleverde: een hond ging kwijlen als hij een bel hoorde, enkel en alleen omdat
daarvóór die bel gepaard ging met het krijgen van voedsel (onbewust
leerproces). Onbewuste processen van conditionering werken het best als de
eerdere effecten van een middel - zowel positief als negatief - sterk waren.’
Placebo en ethiek
Is het ethisch verantwoord om patiënten bijvoorbeeld medicijnen zonder werkzame
stof te geven? Evers: ‘Aangezien placebo- en nocebo-effecten ook werken als de
patiënt en arts dit weten, is het juist belangrijk voor de klinische praktijk
om iedereen goed over de effecten te informeren. Zo kunnen deze bewust worden
ingezet voor een optimale werking. Dan is er geen sprake meer van een ethisch
dilemma. Wel is belangrijk te beseffen dat het placebo-effect alleen maar werkt
als met lange-termijnverwachtingen wordt gewerkt. Zo zal een arts die beweert
dat een medicijn heel goed zal werken terwijl dat niet het geval is,
waarschijnlijk eerder nocebo-effecten bij de patiënt oproepen, als blijkt dat
het middel inderdaad niet doet wat de arts had belooft.
Meer informatie over het congres is te vinden op www.sipsconference.com
[http://www.sipsconference.com/]. Aanmelden is nog mogelijk. Professionals uit ;
de zorgsector zijn van harte welkom.
Noot voor de pers, niet voor publicatie
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met:
Prof.dr. Andrea Evers | [a.evers@xxxxxxxxxxxxxxxxx] | 071 527 68 91
Inès van Arkel, adviseur wetenschapscommunicatie |
[i.van.arkel@xxxxxxxxxxxxxxxx] | 071 527 32 82
Over de Universiteit Leiden
De Universiteit Leiden is een internationaal georiënteerde
onderzoeksuniversiteit. De universiteit biedt hoogwaardig onderzoek en
academisch onderwijs in het alfa- gamma- en bètadomein. De Universiteit Leiden
heeft 5.500 mensen in dienst en leidt 25.800 studenten op.
Universiteit Leiden [http://www.leidenuniv.nl]
Ons onderzoek in de spotlight
[https://www.universiteitleiden.nl/onderzoek/wetenschapsdossiers]
Volg ons
Aanmelden voor de nieuwsbrief
[http://www.nieuwsbrief.leidenuniv.nl/contact/adres.html]
Afmelden voor persberichten van de Universiteit Leiden
http://persberichten.cmail20.com/t/d-u-hihhktk-ttiidiuyu-p/
Meer nieuws- en persberichten vindt u op onze nieuwspagina
[http://www.nieuws.leidenuniv.nl/].