Persbericht, 19 maart 2019
Rupsen luisteren 'voicemail' af door grond te eten:
plantenerfenis bereikt bovengrondse insecten via bodem
Bladetende rupsen blijken hun darmflora sterk te verrijken door het eten van
grond. Je ziet zo zelfs effecten van planten die eerder in die grond groeiden
als 'erfenis' terug in de bacteriën en schimmels in rupsen. Dat schrijven
onderzoekers van het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) vandaag in
Nature Communications. Niet alleen interessant voor wetenschappers, maar ook
voor plantenkwekers en boeren.
Spelen rupsen doktertje? Wellicht! In ieder geval vertonen ze gelijkenissen met
mensenkinderen. "Kinderen steken soms wat grond in hun mond - en de gedachte is
dat dit goed is voor hun weerstand," zegt onderzoeker Martijn Bezemer van het
Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW). "Rupsen blijken dat nu ook te
doen."
[cid:image002.jpg@01D4DE6E.E23D8B40][cid:image004.jpg@01D4DE6E.E23D8B40][cid:image005.jpg@01D4DE6E.9CBD2F80]
Plantentelefoons en voicemails
Bij eerder onderzoek van het NIOO bleken planten als een soort telefoons
informatie door te geven tussen insecten bovengronds en ondergronds. Daar kwam
nog bij dat de bodem ook zulke berichten als een soort voicemail op kan slaan,
die later 'af te luisteren' is. In nieuw onderzoek heeft een team van vier
ecologen nu ontdekt, dat bovengrondse insecten zoals rupsen deze voicemail zelf
op kunnen halen uit de grond - zonder tussenkomst van een plant. En dat is
verrassend.
Bij het nieuwe experiment keken Emilia Hannula, Feng Zhu, Robin Heinen en
Bezemer naar de microbiologische samenleving of het 'microbioom': een laagje
micro-organismen dat op bijna elk oppervlak leeft. Van zandkorrels en wortels
tot bladeren, tanden en darmen. Microbiel ecoloog Hannula legt uit: "De
samenstelling in de onderzochte rupsendarmen lijkt verbazingwekkend veel op die
van de aanwezige grond, met wel 75 % overlap." Een verrassing dus! De
verwachting was namelijk dat de bacterie- en schimmelsoorten op de plant en in
het plantenetende insect het meest verwant waren.
Eerste bewijs
En het gaat nog verder: de gebruikte grond kwam uit een veldproef op de Veluwe
met wisselende soorten kruiden en grassen. Die verschillen in groeivorm en
-snelheid tussen de planten zorgen voor verschillen in de bodembacteriën en
-schimmels, die je zelfs nog terug kunt zien in de insecten in het
kasexperiment. De onderzoekers stellen: "Dat is het eerste bewijs, dat zulke
'erfenissen' in de bodem het microbioom van insecten zo kan beïnvloeden."
"De rupsen zoeken als ze kunnen gericht de grond op om daar wat van te eten,"
zag Heinen. Kregen de rupsen alleen afgeknipte bladeren van dezelfde soort
(paardenbloemen)planten als maaltijd, dan was hun darmflora veel simpeler en
driemaal minder divers. Die leek in samenstelling namelijk veel meer op de
micro-organismen op de bladeren. Ze konden in deze situatie namelijk niet naar
de bodem toe lopen.
Zelfmedicatie
"Dit kan een hoop verklaren." Niet alleen tot nu toe onbegrepen effecten in de
wetenschap. Maar ook zijn er ongetwijfeld gevolgen voor het kweken van planten
in de volle grond of kas. "Dit lijkt me heel belangrijk om te weten voor
boeren, kwekers en groenbeheerders," zegt Bezemer. "De bodemgeschiedenis zie je
niet alleen terug in planten maar ook in het insectenleven. Het beheersen van
plagen bijvoorbeeld is dus afhankelijk van de bodem waarin je werkt." Het zeer
biodiverse leven in de bodem kan in goede conditie veel bijdragen aan
plaagbestrijding en voedsel voor gezonde gewassen en soortenrijke natuur.
Maar spelen de rupsen nu echt doktertje? "Dat rupsen op zoek gaan naar heilzame
stofjes of nuttige micro-organismen uit de bodem is zeker mogelijk," bevestigen
de onderzoekers. "Een soort zelfmedicatie." Zo zagen ze in de rupsen
bijvoorbeeld extra veel bodembacteriën terug die bekend staan om hun goede
samenwerking met insecten- en zelfs mensendarmen. Sommige daarvan produceren
antibiotica: handig tegen ziekteverwekkers, die er ook zijn natuurlijk. "Dit is
een van de redenen waarom we hier nu verder onderzoek aan doen."
Het onderzoek is mede-gefinancierd door NWO via een Vici-beurs.
__________________________________________________________________________________________
Het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) is met ruim 300 medewerkers
en studenten een van de grootste onderzoeksinstituten van de Koninklijke
Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW). Het is gespecialiseerd in de
ecologie van het water en het land: hoe werkt de natuur? Sinds 2011 is het
gevestigd in een duurzaam gebouwd onderzoekspand in Wageningen. De historie van
het onderzoek gaat meer dan 60 jaar terug en loopt door ons hele land, en ver
daarbuiten. www.nioo.knaw.nl<http://www.nioo.knaw.nl>
Voor meer informatie:
· Onderzoeker prof. dr. Martijn
Bezemer<https://nioo.knaw.nl/nl/employees/martijn-bezemer>, NIOO-afdeling
Terrestrische Ecologie, tel. 06-19177330 / 0317-473607,
m.bezemer@xxxxxxxxxxxx<mailto:m.bezemer@xxxxxxxxxxxx>
· Onderzoeker dr. Emilia
Hannula<https://nioo.knaw.nl/nl/employees/emilia-hannula>, NIOO-afdeling
Terrestrische Ecologie, tel. 06-14564956 / 0317-473580,
e.hannula@xxxxxxxxxxxx<mailto:e.hannula@xxxxxxxxxxxx>
· Onderzoeker Robin Heinen<https://nioo.knaw.nl/nl/employees/robin-heinen>
MSc (entomoloog), NIOO-afdeling Terrestrische Ecologie, 06-40749896 /
0317-473626, r.heinen@xxxxxxxxxxxx<mailto:r.heinen@xxxxxxxxxxxx>
· Hoofd wetenschapscommunicatie Froukje Rienks, Nederlands Instituut voor
Ecologie (NIOO-KNAW), tel. 06-10487481 / 0317-473590,
f.rienks@xxxxxxxxxxxx<mailto:f.rienks@xxxxxxxxxxxx>
Illustraties: zie de online versie van dit
bericht<https://nioo.knaw.nl/nl/pers/rupsen-luisteren-voicemail-af-door-grond-te-eten>
voor te downloaden illustraties en bronvermelding.
Artikel: Foliar-feeding insects acquire microbiomes from the soil rather than
the host plant. S. Emilia Hannula, Feng Zhu, Robin Heinen & T. Martijn Bezemer,
Nature Communications, online 19 maart 2019:
www.nature.com/articles/s41467-019-09284-w<http://www.nature.com/articles/s41467-019-09284-w>
Twitter: @niooknaw<https://twitter.com/niooknaw>
Website NIOO: www.nioo.knaw.nl<http://www.nioo.knaw.nl>
Als u dit persbericht ten onrechte ontvangt of geen persberichten meer wenst te
ontvangen, meld dat dan s.v.p. via
communicatie@xxxxxxxxxxxx<mailto:communicatie@xxxxxxxxxxxx>.
Froukje Rienks
Wetenschapsvoorlichter / Hoofd PR & Wetenschapscommunicatie
Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW)
Bureau Bedrijfsvoering
Droevendaalsesteeg 10, 6708 PB Wageningen
Postbus 50, 6700 AB Wageningen
T 0317-473590
M 06-10487481
f.rienks@xxxxxxxxxxxx<mailto:f.rienks@xxxxxxxxxxxx>
www.nioo.knaw.nl<http://www.nioo.knaw.nl/>
@niooknaw (Twitter)<twitter.com/niooknaw>
Het NIOO is het onderzoeksinstituut voor ecologie van de Koninklijke
Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW)