Persbericht, 19 juli 2017
Friese kieviten verspreiden zich in winter over heel Europa
Kieviten die in het voorjaar pal naast elkaar broeden, kunnen wel een paar
duizend kilometer uit elkaar overwinteren. Dit ontdekte een onderzoeksteam van
het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) en een Friese citizen
scientist. Het maakt de kievitpopulatie flexibeler: dichtbij broedende vogels
zijn eerder terug en kunnen dus eerder broeden. Desondanks gaan de aantallen
kieviten overal schrikbarend achteruit.
[cid:image003.jpg@01D30084.D207DC90]Het zijn niet altijd kuddedieren, de
kieviten. De ene helft van het jaar broeden ze wel gebroederlijk naast elkaar.
Maar de verbaasde onderzoekers ontdekten bij geringde Friese broedvogels dat ze
in het winterhalfjaar naar zulke uiteenlopende plekken als de Waddenzee,
Ierland, Spanje en Marokko uitwaaieren. Met minuscule, lichtgevoelige
dataloggers - zogenaamde 'geolocators' - konden ze de sterk uiteenlopende
reizen van de buurvogels precies volgen. De resultaten staan nu in het
wetenschappelijke tijdschrift Journal of Avian Biology.
In tegenstelling tot de grote verschillen tussen buren, bleken individuele
vogels die een aantal jaar gevolgd konden worden redelijk trouw aan hun
overwinteringsgebied en de periode waarin ze trekken. Ook bleek dat vrouwtjes
die dichterbij de broedkolonie overwinterden in staat waren om eerder te
broeden. Dat kan gunstig zijn voor de overlevingskansen van de kuikens.
In de problemen
"De grote variatie in trekgedrag, zelfs binnen één broedgebied, zou de vogels
moeten helpen om negatieve effecten ergens langs de route te bufferen," zegt
NIOO-onderzoeker Götz Eichhorn. "Dat de kievit-populaties desondanks sterk
afnemen, geeft aan dat er echt op grote schaal dingen mis zijn."
Overal in Europa zit de kievit in de problemen. Veelal is het aantal
broedvogels teruggelopen met 30 tot 50% in de afgelopen dertig jaar. "Deze
soort was in Nederland in 2016 niet voor niets de Vogel van het Jaar," legt
Eichhorn uit. Onder andere het landelijke Vogeltrekstation, onderdeel van het
NIOO, doet onderzoek naar de achteruitgang van de bekende weidevogel en
luchtacrobaat. Dit is ook belangrijk om te weten voor lotgenoten: andere
vogelsoorten met vergelijkbare problemen. Eichhorn: "De meeste onderzoekers
denken dat verminderd broedsucces door voortdurende intensivering van de
landbouw de belangrijkste oorzaak is. Daar komt nog de jacht in Zuid-Europa
bij."
Complete route
De broedkolonie bij het Friese dorp Nij Beets speelt een centrale rol in dit
onderzoek. Mede-auteur Willem Bil kent de kolonies in Friesland op zijn duim.
Hij is als vrijwilliger een echte 'citizen scientist'. Van alle broedvogels
wisten de onderzoekers er uiteindelijk acht helemaal compleet te volgen,
waaronder drie zelfs een aantal jaren achter elkaar.
De geolocators meten de lichtintensiteit die de vogel ervaart. Hieruit leiden
de onderzoekers voor iedere dag de dageraad en de schemering af en daarmee valt
de positie op Aarde te schatten. De lengte van de dag bepaalt de breedtegraad
en het plaatselijke moment van 12 uur 's middags (of 's nachts) bepaalt de
lengtegraad. "Kieviten zijn echte trekkers. Sommige halen in 2 tot 4 dagen
afstanden van wel 2000 kilometer."
___________________________________________________________________________________________
Het NIOO<http://www.nioo.knaw.nl> is met ruim 300 medewerkers en studenten een
van de grootste onderzoeksinstituten van de Koninklijke Nederlandse Akademie
van Wetenschappen (KNAW). Het is gespecialiseerd in de ecologie van het water
en het land: hoe werkt de natuur? Sinds 2011 is het gevestigd in een duurzaam
gebouwd onderzoekspand in Wageningen. De historie van het onderzoek gaat meer
dan 60 jaar terug en loopt door ons hele land, en ver daarbuiten.
Voor meer informatie:
· Onderzoeker Götz Eichhorn, afdeling Dierecologie NIOO-KNAW, tel.
06-53673259 / 0317-473422,
g.eichhorn@xxxxxxxxxxxx<mailto:g.eichhorn@xxxxxxxxxxxx>
· Vrijwilliger/citizen scientist Willem Bil, Vogelringstation Menork, tel.
06-20620841, info@xxxxxxxxx<mailto:info@xxxxxxxxx>
· Hoofd wetenschapscommunicatie Froukje Rienks, Nederlands Instituut voor
Ecologie (NIOO-KNAW), tel. 06-10487481,
f.rienks@xxxxxxxxxxxx<mailto:f.rienks@xxxxxxxxxxxx>
Online versie van dit bericht:
https://nioo.knaw.nl/nl/pers/friese-kieviten-verspreiden-zich-winter-over-heel-europa
Foto's: zie de NIOO-website (kolom links naast het
bericht)<https://nioo.knaw.nl/nl/pers/friese-kieviten-verspreiden-zich-winter-over-heel-europa>.
Bronvermelding: Willem Bil/Vogelringstation Menork
Artikel: Individuality in northern lapwing migration and its link to timing of
breeding. Götz Eichhorn, Willem Bil & James W. Fox, Journal of Avian Biology.
Early View: Online Version of Record published before inclusion in an issue,
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/jav.01374/abstract
Twitter: @niooknaw<https://twitter.com/niooknaw>
Website NIOO: www.nioo.knaw.nl<http://www.nioo.knaw.nl>
Als u dit persbericht ten onrechte ontvangt of geen persberichten meer wenst te
ontvangen, meld dat dan s.v.p. via
communicatie@xxxxxxxxxxxx<mailto:communicatie@xxxxxxxxxxxx>.
Froukje Rienks
Wetenschapsvoorlichter / Hoofd PR & Wetenschapscommunicatie
Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW)
Bureau Bedrijfsvoering
Droevendaalsesteeg 10, 6708 PB Wageningen
Postbus 50, 6700 AB Wageningen
T 0317-473590
M 06-10487481
f.rienks@xxxxxxxxxxxx<mailto:f.rienks@xxxxxxxxxxxx>
www.nioo.knaw.nl<http://www.nioo.knaw.nl/>
@niooknaw (Twitter)<twitter.com/niooknaw>
Het NIOO is het onderzoeksinstituut voor ecologie van de Koninklijke
Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW)