P E R S B E R I C H T
Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)
---------------------------------------------------------------------------------------------------
9 mei 2023
NWO-subsidie voor onderzoek naar kleurenfilms van zwarte gaten
De Nederlandse Wetenschapsorganisatie NWO heeft een subsidie van 3,45 miljoen
euro toegekend aan een Nederlands team, om samen met Britse en Namibische
astronomen een telescoop te bouwen in Namibië . De telescoop helpt mee om
kleurenfilms van zwarte gaten te maken en wordt de allereerste
millimetergolf-radiotelescoop in Afrika om dit doel te verwezenlijken. De
telescoop zal deel uitmaken van het wereldwijde Event Horizon Telescope-netwerk
dat het eerste beeld van een zwart gat maakte. De telescoop zal helpen om grote
en kleine zwarte gaten in het hele heelal beter te begrijpen.
Africa Millimetre Telescope
Door de NWO-subsidie kan de bouw van de Africa Millimetre Telescope (AMT) in
Namibië beginnen. De eerste millimetertelescoop in Afrika zal op of nabij de
Gamsberg in het Khomas-hoogland worden gebouwd en is ontworpen om aangesloten
te worden op het Event Horizon Telescope (EHT)-netwerk. De EHT-samenwerking
publiceerde de eerste beelden van twee superzware zwarte gaten in
respectievelijk 2019 en 2022. De AMT, die zich op het zuidelijk halfrond
bevindt, zal een uitstekend zicht hebben op het zwarte gat in het centrum van
onze Melkweg en een cruciale schakel vormen tussen telescopen in Europa, Zuid-
en Latijns-Amerika en op de Zuidpool.
De subsidie is toegekend aan een nationaal consortium van de vier
NOVA-sterrenkundeinstituten in Nederland, in samenwerking met het NWO-instituut
ASTRON, het Nederlands instituut voor radioastronomie, en het Joint Institute
for VLBI ERIC (JIVE). De Universiteit van Oxford en de Universiteit van Namibië
(UNAM) zijn internationale partners in het voorstel.
Pioniersrol
Hoofdonderzoeker Heino Falcke van de Radboud Universiteit: ‘Deze telescoop is
de eerste in zijn soort in Afrika en laat ons dieper in het hart van onze eigen
Melkweg kijken. De nationale subsidie maakt het mogelijk voor de hele
Nederlandse sterrenkundegemeenschap om bij te dragen bij het naar een hoger
niveau tillen van de wereldwijde EHT en zo de dynamiek en gewelddadige
processen rond zwarte gaten beter te begrijpen.’
Mede-onderzoeker Sera Markoff van de Universiteit van Amsterdam: ‘Voor het
eerst zullen wij zowel de horizon van het zwarte gat volgen als de enorme
plasmastralen die zij uitstoten, waardoor wij de lanceeromstandigheden beter
kunnen begrijpen. We zullen ook in staat zijn onze studies uit te breiden,
zowel in "kleur" als in massa van het zwarte gat, via flikkerende zwarte gaten
die aan en uit flitsen aan de hemel.’
‘Met groot genoegen hebben wij kennisgenomen van de nationale subsidie die onze
Nederlandse collega’s ontvangen om samen, hier in Namibië, de AMT te bouwen.
Wij feliciteren hen en kijken uit naar de voortzetting en intensivering van de
bi- en multilaterale samenwerking tijdens de bouw en wetenschappelijke
exploitatie van de AMT’ zegt Michael Backes van de UNAM.
Radboud Radio Lab
Het Radboud Radio Lab is verantwoordelijk voor de ontwikkeling van de telescoop
en de instrumenten, in samenwerking met de Rijksuniversiteit Groningen en
ASTRON. ‘Een telescoop als de AMT bouwen vergt een grote mate van samenwerking’
vertelt Marc Klein Wolt, projectdirecteur en directeur van het Radboud
Radiolab. ‘Het is fantastisch dat NWO de infrastructuur van de telescoop wil
financieren en kijk er naar uit de AMT te bouwen samen met UNAM en onze andere
partners’.
De bouw en exploitatie van de telescoop wordt ook ondersteund door een
garantie<https://www.ru.nl/astrophysics/news-agenda/news/vm/africa-millimetre-telescope-greenlighted-thanks/>
van 12 miljoen euro van de Radboud Universiteit. In 2022 kende de Europese
Onderzoeksraad<https://www.astronomie.nl/nieuws/astronomen-ontvangen-erc-synergy-grant-om-kleurenfilms-van-zwarte-gaten-te-maken-en-een-nieuwe-telescoop-in-afrika-te-bouwen-3564>
(ERC) al 14 miljoen euro toe aan het team voor wetenschappelijke onderzoek met
de AMT.
E I N D E P E R S B E R I C H T
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Meer informatie
Contact
Prof. dr. Heino Falcke, Radboud Universiteit
E-mail: h.falcke@xxxxxxxxxxx
Prof. dr. Sera Markoff, Universiteit van Amsterdam
E-mail: s.b.markoff@xxxxxx
Perscontacten
Persdienst Radboud Universiteit,
E-mail: media@xxxxx<mailto:media@xxxxx>
Tel: 024 361 6000
NOVA, Marieke Baan
E-mail: h.m.baan@xxxxxx<mailto:h.m.baan@xxxxxx>
Tel: 0614322627
Beeld
De NOEMA-telescoop vormt de basis van het AMT-ontwerp. Credit IRAM / F.X.
Cuvelier
Over NOVA:
De Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA) is het
samenwerkingsverband van de sterrenkundige instituten van de universiteiten van
Amsterdam, Groningen, Leiden en Nijmegen. Toponderzoekschool NOVA heeft als
missie het uitvoeren van baanbrekend sterrenkundig onderzoek, het opleiden van
jonge astronomen op het hoogste internationale niveau en het delen van nieuwe
ontdekkingen met de samenleving. De NOVA-laboratoria zijn gespecialiseerd in
het bouwen van state-of-the-art optische/infrarood- en
submillimeter-instrumentatie voor de grootste telescopen op aarde.
www.astronomie.nl/
---------------------------------------------------------------------------------------------------