Dit persbericht staat ook op www.astronomie.nl (directe links staan
onderaan bericht)
P E R S B E R I C H T
Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)
---------------------------------------------------------------------------------------------------
15 april 2021
*Beroemde snelle radioflits FRB20180916B laat zich nog net niet vangen*
*Twee internationale teams van astronomen (met aanzienlijke Nederlandse
betrokkenheid) publiceren twee wetenschappelijke artikelen met nieuwe
informatie over de beroemde snelle flitsende bron van radiostraling
FRB20180916B. In een artikel in The Astrophysical Journal Letters meten zij
bij de laagst mogelijke frequenties de straling van de uitbarstingen. En in
Nature Astronomy onderzoeken ze de uitbarstingen in het grootst mogelijke
detail. Hoewel de artikelen nieuwe informatie verschaffen, roepen ze ook
nieuwe vragen op.*
In 2007 is de eerste snelle radioflits, of fast radio burst (FRB) ontdekt.
Maar wat de flitsen precies veroorzaakt, is nog niet duidelijk. Sinds 2020
vermoeden wetenschappers dat er een verband is met sterk magnetische
neutronensterren, zogeheten magnetars. Een van de bekendste snelle
radioflitsers is FRB20180916B
<https://en.wikipedia.org/wiki/FRB_180916.J0158%2B65>. Deze flitser werd in
2018 ontdekt en staat op 'slechts' 500 miljoen lichtjaar
<https://www.astronomie.nl/nieuws/repeterende-snelle-radioflits-uit-nabij-spiraalstelsel-vergroot-mysterie-over-de-oorsprong-van-deze-signalen-1537>
van ons vandaan in een ander sterrenstelsel. De flitser is tot nu toe de
dichtstbijzijnde en heeft een flitspatroon dat zich elke 16 dagen herhaalt
<https://www.astronomie.nl/nieuws/dichtstbijzijnde-snelle-radioflitser-flitst-min-of-meer-regelmatig-2353>:
4 dagen van flitsen, 12 dagen van relatieve rust. Die voorspelbaarheid
maakt het voor onderzoekers een ideaal object om te bestuderen.
*Laagste radiosignalen ooit*
Een internationaal team van onderzoekers onder leiding van Ziggy Pleunis
(afgestudeerd aan de Universiteit van Amsterdam, nu McGill University,
Montréal, Canada) heeft de radioflitser bestudeerd met het Europese netwerk
van LOFAR-radiotelescopen. Ze hadden de LOFAR-antennes afgesteld tussen de
110 en 188 MHz. Dat zijn bijna de laagst mogelijk frequenties die de
telescoop kan ontvangen. Ze vingen 18 uitbarstingen op. Dat was onverwacht,
omdat radioflitsers meestal in hoge frequenties uitzenden. FRB20180916B
verbreekt hiermee het laagterecord. De onderzoekers vermoeden overigens dat
de flitser in nog lagere frequenties straling uitzendt en gaan daar de
komende tijd naar op zoek.
Naast records, leveren de waarnemingen ook nieuwe inzichten op. De lage
radiostraling was behoorlijk 'schoon' en kwam later aan dan flitsen met
hogere radiostraling. Coauteur Jason Hessels
<https://www.uva.nl/profiel/h/e/j.w.t.hessels/j.w.t.hessels.html>
(Nederlands instituut voor radioastronomie ASTRON en Universiteit van
Amsterdam): "Op verschillende tijden zien we radioflitsen met verschillende
radiofrequenties. Mogelijk maakt de flitser deel uit van een dubbelster.
Dan zouden we op verschillende momenten een ander zicht hebben op de plek
waar deze enorm krachtige flitsen worden opgewekt."
*Grootste detail ooit*
Een team van onderzoekers onder leiding van Kenzie Nimmo
<https://www.uva.nl/profiel/n/i/k.nimmo/k.nimmo.html> (ASTRON en
Universiteit van Amsterdam) gebruikte het Europese VLBI-netwerk van
radiotelescopen, met daarin een van de 12 Westerbork-telescopen in Drenthe
en de 100-meter grote Effelsberg-telescoop in Duitsland. Ze keken in het
grootste detail ooit naar de zogeheten gepolariseerde microstructuur van de
uitbarstingen. De astronomen zagen dat het uitbarstingenpatroon van
FRB20180916B varieerde van microseconde tot microseconde. De meest logische
verklaring voor de variatie lijkt een 'dansende' magnetosfeer die een
neutronenster omhult.
*Wetenschappelijke artikelen*
LOFAR Detection of 110–188 MHz Emission and Frequency-Dependent Activity
from FRB 20180916B. By: Z. Pleunis et al. In: The Astrophysical Journal
Letters, 9 april 2021.
Origineel: https://iopscience.iop.org/article/10.3847/2041-8213/abec72
Gratis preprint: https://arxiv.org/abs/2012.08372
Highly polarized microstructure from the repeating FRB 20180916B. By: K.
Nimmo et al. In: Nature Astronomy, 22 maart 2021.
Origineel: https://dx.doi.org/10.1038/s41550-021-01321-3
Gratis preprint: https://arxiv.org/abs/2010.05800
E I N D E P E R S B E R I C H T
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Meer informatie
Contact:
Jason Hessels
Anton Pannekoek Instituut voor Sterrenkunde, Universiteit van Amsterdam
Nederlands instituut voor radioastronomie ASTRON
J.W.T.Hessels@xxxxxx
https://www.uva.nl/profiel/h/e/j.w.t.hessels/j.w.t.hessels.html
Kenzie Nimmo
Anton Pannekoek Instituut voor Sterrenkunde, Universiteit van Amsterdam
ASTRON, Netherlands Institute for Radio Astronomy
k.nimmo@xxxxxx
https://www.uva.nl/profiel/n/i/k.nimmo/k.nimmo.html
Beeld (lage resoluties bijgevoegd, hoge resolutie via urls - beeld is te
gebruiken bij de berichtgeving over dit onderwerp, graag credit vermelden):
Artistieke weergave van de zogeheten Superterp van LOFAR in Drenthe waar de
lage radiogolven van de snelle radioflitser FRB20180916B werden opgevangen.
De flitser bevindt zich in een spiraalvormig sterrenstelsel op 500 miljoen
lichtjaar van de aarde.
(c) Daniëlle Futselaar/ASTRON/HST
https://www.astronomie.nl/upload/images/2021/04/Superterp-Danielle-Futselaar-ASTRON-HST.jpg
Artistieke weergave van de Effelsbergtelescoop die zijn schotel richt op
het sterrenstel op 500 miljoen lichtjaar van de aarde waar de beroemde
snelle radioflitser FRB20180916B met regelmaat uitbarstingen van flitsen
verstuurt. (c) Daniëlle Futselaar/ASTRON/HST
https://www.astronomie.nl/upload/images/2021/04/Effelsberg-credit-Danielle-Futselaar-ASTRON-HST.jpg
Video:
Video van begin 2020 toen wetenschappers ontdekten dat FRB20180916B op
'slechts' 500 miljoen lichtjaar van ons vandaan moet staan.
https://youtu.be/eKo-Jx3l418
Opgemaakt persbericht:
Nederlands:
https://www.astronomie.nl/nieuws/beroemde-snelle-radioflits-frb20180916b-laat-zich-nog-net-niet-vangen-2768
Engels:
https://www.astronomie.nl/nieuws/en/famous-fast-radio-burst-frb20180916b-just-barely-lets-itself-be-captured-2768
---------------------------------------------------------------------------------------------------
--
Marieke Baan en David Redeker | Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie
(NOVA) | NOVA Informatiecentrum | Science Park 904 | Postbus 94249 | 1090
GE Amsterdam | vast: 020 525 7480 | Marieke mobiel: 0614 322 627 | David
mobiel: 0644 588 969 | h.m.baan@xxxxxx | d.redeker@xxxxxx |
www.astronomie.nl
_______________________________________________
NOVA-perslijst2 mailing list
NOVA-perslijst2@xxxxxxxxxxx
https://list.uva.nl/mailman/listinfo/nova-perslijst2
