Sjabbat Parasjat Emor
7/5/2011 3 Iyar 5771
Nou hij is dan dood, die Bin Laden. Werd wel tijd toch? Toen ik al die mensen in Amerika in de straten zag dansen en zingen moest ik onbewust aan Poeriem denken. ZO zullen de de Joden in Sjoesjan zich gevoeld hebben nadat hun plaaggeest Haman opgehangen was. Een herleving van het feest van toen, vieren wij hedendaags nog steeds.
Er zijn de afgelopen week veel manke vergelijkingen en paralellen getrokken tussen bijvoorbeeld Bin Laden en Eichmann (nu 50 jaar geleden) of het feit dat de executie van Bin Laden bekend werd gemaakt op Jom Hasjoa, de dag waarop we ons de moord op 6 miljoen Joden herinneren. Ik voelde braakneigingen toen ik dit hoorde. Hoe kan men het zelfs maar in het hoofd halen een dergelijke vergelijking te maken?! Toch ben ik blij dat hij zijn verdiende loon gekregen heeft.
Ook in de parasja van deze week krijgt iemand de doodstraf. De vraag die we moeten stellen is of we wel enige vergelijking tussen Bin Laden en het incident in de parasja kunnen maken.
"Nu ging de zoon van een Joodse vrouw welke ook de zoon van een Egyptische man was [gemengt huwelijk of – zoals de midrasj beschrijft, onzedelijk gedrag van de Joodse vrouw] onder de kinderen Israels [hij wilde zijn tent opzetten bij de stam Dan waarvan zijn moeder kwam]. Er was twist in het kamp [de leden van de stam Dan wilden hem niet toestaan daar zijn tent op te zetten want stammen gaan via de vader en zijn vader was niet Joods], tussen de zoon van de Joodse vrouw [en niet-Joodse vader] en de Joodse man [van de stam Dan]. Toen nu de zoon van de Joodse vrouw de naam van G-d misbruikte en vloekte, bracht men hem bij Mosje. En de naam van zijn moeder was Sjlomit, de dochter van Dibrie, van de stam Dan. En men nam hem in bewaring [hij werd opgesloten omdat men niet wist welke straf hem gegeven moest worden] opdat G-d voor hen zou beslissen. Hierop zei G-d tot Mosje als volgt: Voer de Vloeker naar buiten uit het kamp, en laat ieder die hem heeft horen vloeken hun handen leggen op zijn hoofd en de gehele gemeente zal hem stenigen. En tot de kinderen Israels zul je zeggen: Iedereen die zijn G-d vervloekt, zal zijn zonde dragen." (24:11-14)
Het is een van de verhalen die typerend niet voorkomen in "van Adam tot Ezra" en vaak niet geleerd worden in Nederland. Want wat doe je met zo een verhaal? Vloekers met de naam van G-d de doodstraf geven? Bin Laden? Ja. Eichmann? Ja zeker! Maar de doodstraf als iemand Godverd@#$@# zegt? Dat is moeilijk te verkopen niet?
Allereerst gaat het hier over G-d zelf vervloeken en niet over vloeken met de naam van G-d. Dit is uiteraard ook verboden. Het verbod daarvoor is het niet zomaal uitspreken van de naam van G-d maar doodstraf krijgt men hier niet voor. Overigens, ikzelf vloek nog steeds regelmatig met de Nederlandse uitdrukking "G-d verbiedt het vloeken!" en dat rolt prima uit je mond als je je kleine teen gestoten hebt of als de taart die je met zorg klaargemaakt hebt omgekeerd op de vloer stort. En, zo zegt Rasjie, het is zelfs niet zo dat het gaat over zomaar G-d vervloeken. Het gaat over "de naam G-ds vloeken" (24:16) dwz dat men de volle naam uitspreekt. Deze naam gebruiken wij nooit, zelfs niet tijdens de Jom Kippoer dienst. Alleen de Koheen Gaddol gebruikte deze naam op Jom Kippoer in de tempel en bij het horen van deze naam vielen allen op hun knieen om te knielen. Het was deze naam die de zoon van een Egyptische man gebruikte in zijn meningsverschil met het stamlid van Dan.
Men wist niet wat men met hem aan moest. Het was G-d die zijn doodsvonnis uitsprak. Eichmann werd door zijn medemens berecht, Bin Laden werd door Amerikaanse soldaten gedood zonder rechtzaak, de Vervloeker werd door G-d ter dood veroordeeld (en gestenigd door mensen). Drie zeer verschillende overtredingen, drie zeer verschillende manieren om dood te gaan.
In de gemara (Berachot 8) lezen we dat er 930 verschillende manieren zijn om dood te gaan (volgens de letter waarde van het woord "Totsaot"). De ergste dood is de "askara" welke Rasji uitlegt als een soort keelontsteking (?), de gemakkelijkste dood is de doodskus. De askara is als het verwijderen van een doorn uit een bal watten, de doodskus is als het verwijderen van een haar uit een glas melk.
Ik weet niet waar op deze schaal de drie hierboven besproken doden vallen maar Bin Laden stierf de dood die hij zichzelf voorspelde en waar hij naar eigen zeggen naar uitkeek: Als Shahid – een martelaar. Eichmann werd berecht en ter dood veroordeeld door zijn eigen slachtoffers, naar mijn mening een zwaardere dood. De Vervloeker werd ter dood veroordeeld door G-d en dit werd uitgevoerd door zijn medemensen. Misschien is dit van de drie de ergste straf?
Ik weet het niet. Kom er niet echt uit. En heb geen tijd meer want het is al bijna sjabbat. Misschien dat ik dit verhaal volgend jaar nog eens wat dieper moet onderzoeken. Blij ben ik in elk geval wel dat weer een terrorist de wereld uit is. Maar zal dat helpen? Of komt er een nieuwe in zijn plaats? In tehilliem staat: Yitamoe chataiem oeresjaiem od eenam – de slechte daden zullen de wereld uit zijn en er zullen geen slechterikken meer zijn. De volgorde zou eigenlijk omgekeerd moeten zijn: eerst zijn er geen slechterikken en dan dus geen slechte daden. Maar het ideaal is niet om gewoon alle slechterikken te doden om dit doel te bereiken. Als het ons lukt om deze wereld een betere plaats te maken waarin voor slechte daden geen plaats is, dan zullen ook de slechterikken verdwijnen.
Hoe doen we dit? Niet gemakkelijk te zeggen. Maar misschien is een eerste stap om als er een nieuwe buurman naast ons zijn tent wil opzetten, wij in elk geval zullen proberen hem niet weg te jagen?
Sjabbat Sjalom,
Avraham
