Sjabbat Parasjat Emor
Lag Baomer
5 Iyar 5765 1 mei 2005
Deze week een raadseltje: Welke profeet slikte een hele megilla (beschreven perkamenten rol) in?
Het antwoord op deze vraag is de profeet Jechezkel (Ezechiel) waarover we in het gelijknamige boek 2: 8-3:3 lezen hoe G-d hem opdraagt om een 'megillat sefer' een boek in rolvorm op te eten. Het smaakt Jechezkel blijkbaar wel want hij zegt dat het als honing in zijn mond was. Op zich klinkt dit raar maar het is niets vreemds binnen de grenzen van andere zaken die deze profeet doet en zegt. Jechezkel, waarover we deze week in de haftara lezen, was een uitzonderlijk individu.
De haftara van deze week spreekt over het herbouwen van Jeroesjalajim en de tempel en het hernieuwen van de tempeldienst. Om niet opnieuw in fouten uit het verleden te vallen, zo stelt de profeet, moet ervoor gezorgd worden dat alleen echte afstammelingen van de Zadok familie dienst zullen doen in deze nieuwe tempel. Daar de haftara spreekt over de taken van de priesters vinden we zo een overeenkomst met de zaken die in de parasja besproken worden.
Deze haftara alsook een groot gedeelte van het boek Jechezkel bevat gedeeltes die half-ideaal en half-allegorisch zijn. De symbolische gedeeltes zijn waarschijnlijk nooit bedoeld en zeker nooit opgevat als een richtlijn voor volledige realisatie. Chazal (de rabbijnen) hebben het niet makkelijk gehad met de inhoud van dit boek. Er zijn zelfs
stemmen opgegaan om het in het geheel niet op te nemen in de tanach. Een van de redenen is het rare gedrag van de profeet Jechezkel.
Jechezkel zag een overvloed van visioenen waarin G-d voorkwam (veel meer dan andere profeten) soms gepaard met de raarste buitenaardse wezens in op UFOs lijkende transport middelen. (1:1-3:21). Hij mag voor lange tijd niet praten, moet gebonden blijven aan huis, onthoudt zich van elk menselijk contact, leeft in zijn eigen wereld, bouwt een schaalmodel van Jeroesjalajim en profeteert ernaast, ligt lange tijd bewegerloos op zijn zij, eet de raarste dingen, bakt een koek van dieren uitwerpselen
en scheert al zijn haar af om maar een paar van zijn daden te noemen. Hoe moeten we al dit begrijpen?
De makkelijkste manier zou zijn om deze profeet af te doen als een halfgare die een paar schroefjes los heeft zitten. Dit is ongeveer wat Eric Altschuler, een neuroscientist (?) van de University of California in San Diego probeerde te doen in 2001 toen hij verklaarde Jechezkel te hebben gediagnosticeerd als een epileptische patient. Altschuler beweert dat Jechezkel het oudst bekende geval is van een klassieke 'temporal lobe epilepsy' case.
Mensen die aan deze ziekte lijden hebben regelmatig aanvallen gepaard met een dromerige gevoel dat de dingen om hun heen niet zijn zoals ze horen te zijn. Patienten worden vaak verward met psychiatrische gevallen. Neurologisch, zo stelt Altschuler, komt het gedrag van Jechezkel overeen met een duidelijk geval van epilepsie daar hij
flauwvalt en lange periodes niet kan praten.
Verder schreef Jechezkel, zo legt Antschuler uit, non-stop (het boek Jechezkel is het vier na langste boek in de tanach slechts een klein beetje korter dan beresjiet). Dit zou duiden op hypergraphia, een van de symptomen van 'temporal lobe epilepsy'.
Ook het feit dat Jechezkel fanatiek agressief religieus was past in dit plaatje. Dit is overigens iets dat niet alleen door Antschuler naar voren gebracht werd. Dergelijke claims van epileptische ziekte leidend tot religieus fanatisme zijn in het verleden al gemaakt tegen haast iedere religieuze leider van Jean d'Arc tot Mohammed.
Dus hiermee kunnen we het boek Jechezkel afschrijven als de herenspinselen van een gestoorde man? Ik denk het niet, meneer Altschuler! De juiste diagnose geven voor levende patienten is al moeilijk genoeg, je alleen baseren op een boek dat de patient heeft geschreven is buitengewoon bespottelijk. Het is overigens niet de eerste keer dat Altschuler bijbelse figuren het ziekenhuis (of gekkenhuis) in probeert te krijgen. Zo beweerde hij in het verleden al dat Shimshon (Samson) een typisch geval was van antisocial personality disorder. Maar in bijzonder moet opgemerkt worden dat we mensen die lijden aan een 'buitengewone drang om lange epistels te schrijven en welke door een droomwaas het soms moeilijk hebben om de wereld om hen heen te zien zoals het werkelijk is' vaak juist tegen komen onder de wetenschappers zelf!
Wie het boek Jechezkel bestudeert met de juiste bronnen en uitleg zal al snel zien dat elke daad van Jechezkel een symbolische waarde heeft en dat er voor alles een rationele uitleg is. Het is waar dat zijn daden buitengewoon zijn, maar alleen daardoor lukte het Jechezkel de aandacht van het volk te trekken en houden. Alhoewel meer dan 2600 jaar geleden geschreven is zijn boek nog steeds actueel vandaag de dag en heeft de boodschap van hoop en troost die eruit voorkomt een diepe invloed op de hedendaagse Joodse filosofie. Ik zou Jechezkel daarom niet te snel overdragen aan neuroscientologists als Altschuler. Ik ben er in het geheelniet van overtuigd dat ook maar iemand over 2600 nog zal weten wie Altshuler was. En gelukkig maar….
Sjabbat Sjalom,
Avraham Roos
Epilepsy 'found in biblical prophet'
http://news.bbc.co.uk/1/hi/health/1656229.stm
Informatie over Temporal Lobe Epilepsy
http://www.emedicine.com/NEURO/topic365.htm
Samson was "mentally ill"
http://news.bbc.co.uk/2/hi/health/1170519.stm
