Sjabbat Parasjat Wajisjlach
24/11/07 14 Kislev 5768
Een van mijn trouwe lezers stuurde mij het volgende bericht:
Ya'acov Yannay schreef: In de Telegraaf van 21 november 2007 stond het volgende.
CDA: Jood altijd met hoofdletter
DEN HAAG - Is het Jood of jood? De CDA-Tweede Kamerleden Schinkelshoek en
Van de Camp vinden dat er een einde moet komen aan het verwarrende en
kleinerende verschil tussen Jood en jood. Ze hebben daarover minister
Plasterk (Onderwijs) schriftelijk aan de tand gevoeld. Zelf pleiten ze voor
de schrijfwijze met de hoofdletter.
Het Groene Boekje geeft sinds de laatste herziening van 2005 beide
mogelijkheden aan. Het is Jood als het gaat om iemand van het Joodse volk en
jood als een aanhanger van het joodse geloof wordt bedoeld.
De CDA'ers vinden dat verwarrend en pijnlijk, omdat de schrijfwijze zonder
hoofdletter in 1941 is ingevoerd tijdens de Duitse bezetting, met als doel
de Joden te kleineren.
Zijn email deed mij denken aan de beroemde discussie rond het verbod om nog langer de naam negerzoenen te gebruiken voor die heerlijke chocolade koepeltjes gevuld met slagroom op een koekje. Ook andere etenswaren stonden in de discussie zoals de jodenkoek. (Een jodenkoek is een grote, platte koek van zandgebak van zo'n 10 cm in diameter. De originele koeken worden gemaakt in Alkmaar door Davelaar sinds 1883. In 1883 begon Albert Govers een bakkerijtje aan de Houttil 36 in Alkmaar (achter de Waag). In 1924 kwam Dirk Davelaar vanuit Zaandam en nam de winkel over. Hij verbouwde de winkel en plaatste rond die tijd veel advertenties in de Alkmaarsche Courant. Hierdoor werden zijn specialiteit (de jodenkoeken) beroemd binnen, maar ook buiten Alkmaar.)
De naam werd in de jaren '70 als discriminerend beschouwd. De fabrikant overwoog de naam te wijzigen, maar is daar niet toe overgegaan. Wel zijn de namen voor de geëxporteerde koeken aangepast. Sinds de nieuwe spelling van 1996 hebben sommige producenten de naam van het product aangepast van Jodenkoek naar jodenkoek, andere producenten zijn echter de oude naam jodekoek blijven gebruiken.
Waar komt die naam eigenlijk vandaan? Lotus Bakeries beweert dat het recept voor deze koeken afkomstig is van een Joodse bakker uit Enkhuizen die in de jaren '20 van de vorige eeuw de koeken verkocht, wat de naam van deze koeken verklaart. Dit is de meeste gehoorde verklaring.
Andere bronnen melden dat de koeken groot maar dun zijn. Voor weinig geld kon je daarom een grote koek presenteren. Veel producten die vroeger goedkoop waren, hebben een toevoeging 'joods' gekregen. Nu meent men dat dat verwijst naar gierigheid van de Joden, meer waarschijnlijk is echter dat Joden door hun armoede vaak goedkopere producten kochten.
Dan is er nog een derde verhaal: De naam heeft niets met het Jodendom te maken heeft, maar een bakker met de familienaam 'de Joode' was het die deze koeken bakte. In dat geval is de naam een eponym. Eponymen zijn namen voor voorwerpen of plaatsen die vernoemd zijn naar mensen. Voorbeelden van eponym plaatsen zijn Europa, Amerika (naar Amerigo Vespucci), Bermuda, Bolivia, Cambodja, Colombia (naar Christopher Columbus), Liechtenstein, Saudi Arabie (Muhammed bin Saud), Gibraltar, Alexandrie (Alexander de Grote), Herzlia, Washington en Leningrad.
In dit rijtje verdient Herzliah vandaag extra aandacht omdat de dag dat ik dit schrijf vrijdag 23 november Herzliah exact 83 jaar oud is. Op 23 November 1924 trokken 7 zionistische idealisten naar een barre kuststreek en bouwden de eerste hut die het begin was van wat uiteindelijk Herzliah (vernoemd naar Herzl) zou worden.
Maar heeft u er weleens over nagedacht dat ook Israel een eponym is? Israel (Jisrael) is immers de naam die Jaakov in deze parasja krijgt nadat hij met de engel gevochten heeft. Dit verhaal staat symbool voor de wording en wereldgeschiedenis van het Joodse volk en ons Joods land. Een lang gevecht waar Jaakov niet ongeschonden uitkomt maar waarin hij uiteindelijk de overhand krijgt en wint.
In tegenstelling tot andere naamsveranderingen in de tora, (zoals Avraham en Sara), blijft de tora Jaakov de ene keer met de oude naam Jaakov noemen en de andere keer met de nieuwe naam Jisrael. Dit is afhankelijk van de situatie waarin onze voorvader zich bevindt. Als hij in de problemen is noemt de tora hem Jaakov (zoals al meteen in deze parasja als hij in het beloofde land gaat wonen en zijn ochter Dina gekidnapt en verkracht wordt) maar als het goed met hem gaat noemt de tora hem Jisrael. Dit uiteraard in navolging van de oorsprong van de namen. Jaakov komt van het woord Akev, hiel omdat hij bij de bevalling de hiel van zijn broer Esav vast hield. Als we vertrapt worden onder de hiel der volkeren dan zijn we Jaakov (of jood met een kleine letter?). Maar als we ons richten op G-d, sterk zijn en de volkeren een Jodenkoekje van eigen deeg geven dan zijn we Jisrael, of Jood met hoofdletter.
Dat is iets waar ook Olmert aan zou moeten denken zo vlak voor de bijeenkomt in Annapolis. Als we niet voor onszelf opstaan zullen we altijd verdrukt blijven onder de hiel van anderen. En als we het dan toch over eponymen hebben, ook Annapolis is een eponym. De stad is namelijk vernoemd naar Queen Anne van Engeland (1665-1714). En dat mag een belangrijke waarschuwing voor Olmert zijn want Anne bracht nebbish niet veel goeds voort.
Op 12 maart 1684 had ze een miskraam van een dochter, op 2 juni 1685 beviel ze van een dochter Mary welke echter twee jaar later overleed, op 12 mei 1686 werd haar dochter Anne Sophia geboren die in het zelfde jaar als haar zusje overleed. In dat zelfde ongelukjaar (1687) waarin haar twee dochters overleden, had Anne nog twee miskramen, een in januarie en een in october (dat had een jongetje zullen worden). Het jaar daarna ging het al niet beter met een miskraam waarna in 1689 eindelijk een zoon geboren werd, William, Duke of Gloucester. Het jaar daarna kreeg William er een zusje bij, Mary maar die bleef slechts twee uur in leven. Iets dergelijks gebeurde met George, geboren en gestorven in 1692. In de periode van 1693 tot 1700 had de ongelukkige Anne nog negen miskramen waarvan er een een tweeling was. En ook de enige zoon William, welke in 1700 11 jaar was stierf op 30 juli 1700. Zo overleed Queen Anne zonder ook maar EEN troonopvolger. Geeft toch iets te denken over de uiteindelijke uitkomst van de Annapolis bijeenkomst niet?
Sjabbat Sjalom,
Avraham Roos
Over Negerzoeken en Jodenkoeken
http://www.armandgirbes.com/artman2/publish/Columnist_Tracer_2/Negerzoenen_en_Jodenkoeken.shtml
De Jodenkoeken hebben het niet gehaald (geestig)
http://www.youtube.com/watch?v=uh3kqxTdFMM
Picture Jodenkoeken:
http://verpakkingen.web-log.nl/verpakkingen/2005/12/davelaar_jodenk.html
Queen Anne:
http://www.bbc.co.uk/dna/h2g2/A394391
